Đầu tư Thiên Long An Thịnh, cổ đông lớn nhất sở hữu 46,82% vốn Tập đoàn Thiên Long (TLG), đang trong quá trình đàm phán với Tập đoàn Kokuyo để chuyển nhượng toàn bộ cổ phần. Bên cạnh đó, Kokuyo dự kiến thực hiện chào mua công khai thêm 18,19% vốn TLG. Nếu thành công, tỷ lệ sở hữu của họ sẽ đạt 65,01% và đưa Thiên Long trở thành công ty con.
Tập đoàn Thiên Long thành lập từ năm 1981, được ông Cô Gia Thọ gầy dựng từ một xưởng sản xuất nhỏ thành doanh nghiệp đầu ngành bút viết và văn phòng phẩm. Thiên Long nổi tiếng với sản phẩm bút bi cùng tên, cùng các thương hiệu khác như văn phòng phẩm Flexoffice, bút cao cấp Bizner hay dụng cụ mỹ thuật Colokit. Doanh nghiệp này có danh mục sản phẩm lên tới hàng nghìn, tập trung chính vào các nhóm bút viết, dụng cụ văn phòng, dụng cụ mỹ thuật và dụng cụ học sinh. Nhờ tham gia xuất khẩu từ sớm, sản phẩm của họ còn hiện diện trên 70 quốc gia và vùng lãnh thổ.
Sau hơn bốn thập kỷ, TLG đã sở hữu chuỗi cung ứng hoàn chỉnh từ sản xuất, phân phối đến tay người tiêu dùng. Công ty có 2 nhà máy sản xuất. Đầu tiên là Nam Thiên Long (TP HCM) có diện tích 1,5 ha, công suất thiết kế khoảng 550 triệu văn phòng phẩm và bút viết mỗi năm. Về sau họ xây thêm Thiên Long Long Thành (Đồng Nai) gần 3 ha, công suất thiết kế khoảng 250 triệu dụng cụ học tập, mỹ thuật và bút viết mỗi năm. Tính đến năm 2024, tỷ lệ tự động hóa tại hai nhà máy này lần lượt đạt 78,7% và 66,1%.
Ông Cô Gia Thọ, Chủ tịch Hội đồng quản trị Tập đoàn Thiên Long, trả lời phỏng vấn VnExpress tại văn phòng hồi tháng 3/2025. Ảnh: Thành Nguyễn
TLG đang giữ vị trí số 1 tại Việt Nam trong ngành bút viết với thị phần chiếm đến 60%, theo Forbes Việt Nam. Khảo sát của công ty nghiên cứu thị trường Ipsos trên 1.200 phụ huynh, học sinh cấp 2 và cấp 3 cũng cho thấy, Thiên Long là thương hiệu văn phòng phẩm được yêu thích nhất. Mức độ nhận diện thương hiệu đạt 99%, tỷ lệ thương hiệu được sử dụng thường xuyên cũng lên tới 61%, vượt xa nhiều đối thủ cạnh tranh. Điều này cho thấy sức mạnh thương hiệu của họ không chỉ dừng lại ở nhận thức người tiêu dùng mà còn biến thành doanh số thực tế.
Từ năm 2011, doanh thu Thiên Long đã vượt mức nghìn tỷ đồng. Một năm sau đó, lợi nhuận cũng đạt trên trăm tỷ. Kết quả kinh doanh gần như tăng liên tục, trừ giai đoạn dịch bệnh và năm 2023. Theo tính toán của Chứng khoán Phú Hưng (PHS), giai đoạn 2010-2024, TLG duy trì tốc độ tăng trưởng doanh thu nội địa với tỷ lệ tăng trưởng kép hàng năm (CAGR) đạt 9,6%, trừ giai đoạn đại dịch. Thiên Long dẫn dữ liệu từ hãng nghiên cứu Plimsoll cho biết họ xếp thứ 18 về thành tích sinh lời trong ngành văn phòng phẩm toàn cầu.
Một trong những nguyên nhân chính giúp doanh nghiệp này có kết quả kinh doanh bền vững là nhờ sở hữu hệ thống phân phối vừa sâu, lại vừa rộng. Trong đó, kênh truyền thống (GT) được hình thành từ khi ông Cô Gia Thọ cắp chiếc xe đạp "cà tàng" đi bỏ sỉ cho các thương buôn ở chợ từ những năm 70. Về sau, kênh này càng mở rộng và giữ vai trò trụ cột với hơn 126 nhà phân phối lớn cùng 55.000 điểm bán lẻ.
Thiên Long cũng có độ phủ áp đảo ở kênh hiện đại (MT) với gần 3.800 điểm bán tại các chuỗi siêu thị, nhà sách và các cửa hàng tiện lợi trên toàn quốc. Song song đó, họ còn nắm các hợp đồng cung ứng trực tiếp cho ngân hàng, công ty, nhà máy, bệnh viện. Những năm gần đây, TLG tham gia vào kênh thương mại điện tử, phát triển trang web bán hàng riêng và điểm danh trên các sàn lớn.
Tháng 5 năm nay, Thiên Long thâu tóm Nhà sách Phương Nam (PNC) giúp họ tận dụng gần 50 điểm bán hàng trên toàn quốc. Công ty đang chuẩn bị cho mô hình O2O (trực tuyến đến cửa hàng trực tiếp) và đẩy mạnh phát triển mảng đồ chơi, sản phẩm phong cách sống (lifestyle).
Bút bi Thiên Long trên kệ hàng ở siêu thị. Ảnh: Quỳnh Trần
Tuy nhiên, trong 9 tháng đầu năm nay, TLG ghi nhận lợi nhuận sau thuế giảm 11% về gần 376 tỷ đồng, dù doanh thu tăng gần 11% lên gần 3.225 tỷ. Nguyên nhân chính là do nhóm các chi phí thường xuyên tăng cao, nhất là chi phí tiếp thị và hội chợ. Ban lãnh đạo cho biết công ty phải đầu tư mạnh cho hoạt động bán hàng và kích cầu trước sự cạnh tranh mạnh mẽ từ các đối thủ cùng ngành.
Chứng khoán Phú Hưng cũng cho rằng về dài hạn, áp lực cạnh tranh về giá đối với các sản phẩm giá rẻ từ Trung Quốc tràn qua sẽ là một thách thức đối với khả năng sinh lời của doanh nghiệp. Việc mở rộng thị trường sang các nhãn hàng riêng và các dòng sản phẩm mới với đặc tính sản phẩm khác biệt, có tính cạnh tranh cao mới là động lực tăng trưởng bền vững cho TLG.
Song song đó, Thiên Long cũng hướng tới việc đa dạng hóa thông qua mở rộng thị trường. Năm 2024, lần đầu tiên doanh thu quốc tế ghi nhận mức nghìn tỷ đồng. Họ đặt mục tiêu sẽ có mặt trong top 5 ngành bút viết và văn phòng phẩm ở Đông Nam Á nhờ chiến lược glocalization, tức lấy thế mạnh ở thị trường nội địa (local), chuyển hóa và áp dụng ra quốc tế (global).
Trong thương vụ bán cổ phần cho Tập đoàn Kokuyo, ban lãnh đạo TLG cho biết họ kỳ vọng sự tham gia của đối tác Nhật Bản sẽ giúp doanh nghiệp mở rộng thêm không gian hợp tác trong lĩnh vực nghiên cứu, thiết kế, phù hợp với định hướng chiến lược toàn cầu hóa. Bởi Kokuyo là một trong những tập đoàn có lịch sử hơn 100 năm trong lĩnh vực văn phòng phẩm và giải pháp cho doanh nghiệp, nổi tiếng với thương hiệu Campus.
Điểm mạnh về tài chính lớn nhất của công ty đến từ cơ cấu tài sản lành mạnh, với nợ ròng liên tục âm trong nhiều năm. Tiền và các khoản tương đương, các khoản đầu tư ngắn hạn (toàn bộ là tiền gửi) chiếm đến 30% tổng cơ cấu tài sản tính đến cuối tháng 9. Dòng tiền của công ty cũng vô cùng lành mạnh khi dòng tiền từ hoạt động kinh doanh luôn dương trong các năm vừa qua, ngay cả trong 2 năm diễn ra đại dịch.
Theo PHS, khả năng tài chính lành mạnh cộng với mô hình kinh doanh tương đối ổn định giúp TLG có thể đứng vững trước các cú sốc từ bên ngoài, đồng thời cũng cho công ty khả năng đầu tư vào các dự án sản xuất, M&A tiềm năng.
Một số tiêu chí về sức khỏe tài chính của Tập đoàn Thiên Long, tính đến nửa đầu năm nay. Ảnh: PHS
Đây cũng không phải lần đầu tiên, họ tiếp xúc với vốn ngoại. Năm 2019, Newell Brands - thương hiệu hàng đầu của Mỹ trong mảng hàng tiêu dùng và gia dụng - đã trở thành cổ đông chiến lược. Thời điểm đó, họ chỉ sở hữu hơn 7% và nắm quyền phân phối Flexoffice - thương hiệu văn phòng phẩm của TLG - ở châu Mỹ và châu Âu. Đôi bên cũng hứa hẹn sẽ hợp tác sâu rộng hơn trong tương lai nhưng sau đó khoảng 5 năm, họ thoái sạch vốn.
Trong buổi trò chuyện với VnExpress hồi tháng 3, Chủ tịch Hội đồng quản trị Cô Gia Thọ nhắc lại thương vụ này và khẳng định rằng họ chỉ hợp tác, không liên doanh và "không đánh mất bản chất thương hiệu của người Việt". Theo ông, khi nhận đầu tư nên có những cơ chế hợp tác đôi bên cùng có lợi, làm cho "chiếc bánh" thị phần lớn hơn, có sự cộng hưởng về kỹ thuật, thị trường...
"Bây giờ là thời đại mở, thế giới phẳng nên việc bị thâu tóm hay không tùy theo chính sách của doanh nghiệp", ông Thọ nói.
Tất Đạt
