Báo cáo từ hãng sản xuất máy bay Embraer, Brazil cho biết, lượng hành khách tại Trung Quốc đã vượt mức trước đại dịch, giúp mục tiêu đạt 1,5 tỷ lượt khách mỗi năm vào năm 2035 trở nên khả thi. Tuy nhiên, ngành hàng không nước này lại rơi vào "nghịch lý khó xử" khi khách tăng nhưng lợi nhuận giảm do cạnh tranh gay gắt trên các chặng phổ biến buộc các hãng phải hạ giá vé. Bên cạnh đó, mạng lưới đường sắt cao tốc Trung Quốc, hiện đại hàng đầu thế giới, tiếp tục là lựa chọn hấp dẫn cho nhiều người di chuyển nội địa.
Embraer cũng chỉ ra các hãng bay Trung Quốc vẫn tập trung phần lớn thị phần và công suất bay vào những tuyến trọng điểm đã bão hòa. Nhiều tuyến có hơn ba hãng cùng khai thác. "Điều này tạo ra cuộc chiến tần suất, áp lực giá vé và lợi nhuận biên giảm dần," Embraer nhận định.
Tiếp viên hàng không Trung Quốc đang phục vụ hành khách dùng bữa trên một chuyến bay. Ảnh: Punchng
Thành phần đội bay cũng làm vấn đề thêm phức tạp. Hơn 80% máy bay thân hẹp của Trung Quốc được tối ưu hóa cho chở khách số lượng lớn và chặng bay ngắn - trung bình, khiến các thị trường ít khách hơn bị bỏ ngỏ.
Đường sắt cao tốc là một lực cản khác. Báo cáo cho biết sự mở rộng nhanh chóng của mạng lưới đường sắt đã làm thay đổi căn bản thói quen di chuyển nội địa, đẩy các hãng hàng không vào cạnh tranh khốc liệt hơn trên những tuyến còn lại có khả năng sinh lời.
"Ở nhiều chặng dưới 1.000 km, đường sắt mang lại lợi thế di chuyển nhanh từ trung tâm tới trung tâm, giá rẻ hơn và trong một số trường hợp, tần suất cao hơn, khiến các hãng bay mất dần khả năng định giá", báo cáo viết.
Dẫn chứng tuyến Quảng Châu - Vũ Hán như một "ví dụ kinh điển và đau đớn", Embraer cho biết giá vé trên tuyến bay từng rất phổ biến này đã giảm "gần 40%" sau khi đường sắt cao tốc khai thác từ năm 2009 và giảm sâu kể từ đó.
Giá vé nội địa trung bình giảm từ 848,6 tệ (120 USD) trong quý I/2024 xuống 766,9 tệ (108 USD) trong quý I/2025 - mức giảm 9,6% mà các nhà nghiên cứu dự báo sẽ làm biên lợi nhuận giảm thêm 8,35 điểm phần trăm.
Báo cáo cũng lưu ý giá vé nội địa trong một thập kỷ qua tăng chậm hơn chỉ số giá tiêu dùng (CPI), đồng nghĩa các hãng bay gần như đang trợ giá cho hành khách khi phải tự gánh các chi phí vận hành tăng cao.
"Giảm giá vé để kích cầu và lấp đầy ghế không thể bù lại phần doanh thu bị bào mòn", Embraer cho biết.
Để thoát khỏi vòng luẩn quẩn, Embraer khuyến nghị các hãng bay mở rộng sang những thị trường nội địa chưa được khai thác, đặc biệt tại các thành phố tuyến 3-4, nơi đô thị hóa và tăng trưởng khu vực đang tạo nên nhu cầu tiềm năng.
Hãng xác định 797 cặp thành phố không có đường sắt cao tốc, mất hơn 4,5 giờ khi đi tàu hoặc hiện chưa có chuyến bay thẳng. Trong số này, 185 cặp thành phố có thể ngay lập tức hỗ trợ mở đường bay mới với ít nhất ba chuyến mỗi tuần, thu hút hơn 9 triệu hành khách trong năm 2025.
Báo cáo cũng khuyến nghị các hãng phát triển mạng bay quốc tế ngắn, đặc biệt từ các thủ phủ vùng như Thành Đô, Vũ Hán, Nam Ninh và Côn Minh đến các điểm đến trong khu vực châu Á.
Embraer cho rằng các hãng cần triển khai nhiều hơn dòng máy bay thân hẹp 100–150 chỗ và máy bay khu vực dưới 100 chỗ để giảm chi phí vận hành và khôi phục lợi nhuận.
Năm ngoái, ngành hàng không dân dụng Trung Quốc ghi nhận lợi nhuận lần đầu tiên kể từ 2020. Toàn ngành giảm lỗ 20,6 tỷ tệ (2,8 tỷ USD) so với năm trước đó và lượng khách tăng 25%, theo Cục Hàng không Dân dụng Trung Quốc.
Anh Minh (Theo SCMP, China Strategy)
