Cuối tháng trước, Hà Nội chốt thí điểm vùng phát thải thấp (LEZ), với quy định cấm xe máy xăng trên nền tảng ứng dụng lưu thông tại một số khu vực Vành đai 1 từ tháng 7/2026. Tuy nhiên, dự thảo chính sách hỗ trợ để người dân, tài xế chuyển đổi chưa được thông qua.
Tại tọa đàm "Vùng phát thải thấp - Chủ trương, hạ tầng và giải pháp đảm bảo kết nối liền mạch" ngày 24/12, bà Đặng Thùy Trang, Giám đốc đối ngoại Công ty TNHH Grab Việt Nam, cho rằng tài xế cần chính sách hỗ trợ tài chính mạnh mẽ để có thể chuyển đổi xe xăng sang điện.
Tại văn bản gửi Sở Xây dựng, họ đề xuất thành phố hỗ trợ ít nhất 10 triệu đồng mỗi tài xế để mua xe. Với hộ nghèo và cận nghèo, mức hỗ trợ khuyến nghị là 100%, tối đa 20 triệu đồng.
Một tài xế GrabBike đón khách. Ảnh: Phương Anh
Theo ông Nguyễn Tuyển, Trưởng phòng Quản lý vận tải và An toàn giao thông (Sở Xây dựng Hà Nội), thành phố có khoảng 120.000 xe ôm công nghệ, 88% số trên là xe xăng. Trong ba nền tảng shipper phổ biến tại thủ đô, Grab và be có tỷ lệ xe điện thấp hơn nhiều Xanh SM.
Hầu hết tài xế ngại chuyển đổi sang xe điện. Theo bà Trang, chi phí mua xe cao là rào cản với 76% tài xế Grab. Một chiếc xe máy điện đảm bảo chất lượng để chở người, hàng và di chuyển chặng dài có giá khá cao (30-40 triệu đồng). Trong khi đó, 70% tài xế coi hoạt động vận chuyển trên nền tảng là công việc chính. "Việc buộc chuyển đổi không đi kèm với chính sách hỗ trợ sẽ gây áp lực lớn lên bản thân họ và gia đình", bà nói.
Kết quả trên dựa vào khảo sát Grab thực hiện trong 2-3 tuần qua, nhằm cập nhật thông tin về tính sẵn sàng chuyển đổi phương tiện của tài xế.
Đại diện Grab cũng đề xuất chính sách hỗ trợ vốn vay với lãi suất 0% trong 24 tháng, hỗ trợ lệ phí cấp giấy chứng nhận đăng ký, biển số. Bên cạnh đó, bà Trang cũng cho rằng việc miễn, hoàn thuế giá trị gia tăng, thuế thu nhập cá nhân cho tài xế xe điện sẽ khuyến khích họ chuyển đổi.
Với dự thảo hỗ trợ hiện tại, mức phổ thông được đề xuất để người dân đổi sang xe điện là 20% giá trị phương tiện, tối đa 5 triệu đồng. Đồng thời, họ được hỗ trợ 30% lãi vay nếu mua xe trả góp trong tối đa 12 tháng.
Với việc thí điểm vùng phát thải thấp tới đây, ông Tuyển cho rằng nhu cầu giao nhận hàng, di chuyển của người dân bằng xe ôm công nghệ trong Vành đai 1 sẽ ít bị ảnh hưởng. Bởi lẽ, với tỷ lệ 12% xe ôm công nghệ là điện, lượng phương tiện xanh phục vụ người dân đạt mức 14.000-15.000 xe.
Sở Xây dựng đang tham mưu thành phố để ban hành nghị quyết hỗ trợ chuyển đổi phương tiện, dự kiến hoàn thiện trong Quý I. Dự thảo đã được lấy ý kiến rộng rãi từ các đơn vị liên quan, gồm cả Grab.
Đại diện Sở kêu gọi các doanh nghiệp nền tảng phối hợp, điều chỉnh ứng dụng nhằm đảm bảo phương tiện đủ điều kiện đi vào vùng phát thải thấp.
Tuy nhiên, TS Nguyễn Minh Phong, chuyên gia kinh tế, khuyến nghị Hà Nội lưu ý tính khả thi của chính sách. Việc cấm xe xăng quá cũ, phát thải cao, đồng thời tập trung hỗ trợ nhóm này chuyển đổi sẽ giúp tổng chi phí triển khai ở mức vừa phải. Thêm vào đó, lộ trình cấm xe xăng cần phù hợp, với khung giờ tăng dần, tránh gây sốc, ảnh hưởng đến giờ làm của người dân trong Vành đai 1.
Bên cạnh đó, các chuyên gia khuyến nghị Hà Nội thực hiện đồng bộ các giải pháp bảo vệ môi trường, như xử lý triệt để nguồn phát thải trong sinh hoạt và xây dựng, sản xuất trong vùng phát thải thấp. Đồng thời, thành phố cần giao một bộ phận thường trực đánh giá thực tế, công khai kết quả của các biện pháp giảm phát thải đã và đang áp dụng.
"Với sự chuẩn bị kỹ lưỡng và lộ trình phù hợp, Hà Nội hoàn toàn có thể hiện thực hóa mục tiêu bảo vệ môi trường bền vững", TS Phong nói.
Thủy Trương
