Đợt chào bán bắt đầu từ thứ hai (6/10), với các mỏ phân bổ ở vùng Powder River Basin, nơi có những mỏ than năng suất nhất nước Mỹ.
Giới chức cho biết hoạt động không bị ảnh hưởng bởi tình trạng đóng cửa chính phủ, do đã miễn trừ cho các nhân viên xử lý giấy phép và hợp đồng năng lượng hóa thạch khỏi diện tạm nghỉ việc.
Các hợp đồng bán than ở Montana và Wyoming được đề xuất bởi Công ty Năng lượng Chuyển tiếp Navajo (NTEC) - doanh nghiệp thuộc sở hữu người Navajo, từng là một trong những ông lớn của ngành sau khi mua lại nhiều mỏ tại Powder River Basin năm 2019, cung cấp than cho 34 nhà máy điện tại 19 bang.
Song song, Bộ trưởng Nội vụ Doug Burgum cho biết hơn 52.000 km2 đất liên bang sẽ được mở cửa cho khai thác than. Để dễ hình dung, diện tích này lớn hơn cả hai bang New Hampshire và Vermont cộng lại.
Tổng thống Mỹ Donald Trump phát biểu trước Đại hội đồng Liên Hợp Quốc ngày 23/9. Ảnh: AP
AP nhận định các động thái đánh dấu tham vọng của Tổng thống Donald Trump trong việc khuyến khích doanh nghiệp khai thác thêm than từ đất liên bang để sản xuất điện. Ngoài Montana và Wyoming, chính quyền cũng thúc đẩy mở rộng hoặc bán quyền khai thác tại các bang Utah, Bắc Dakota, Tennessee, Alabama.
Ngay ngày đầu nhậm chức hồi tháng 1, Tổng thống Trump khôi phục và phê duyệt nhanh các dự án khai thác than bị hoãn hoặc đình trệ dưới thời Tổng thống Joe Biden. Năm ngoái, ông Biden từng chặn các hợp đồng khai thác than mới tại khu vực Powder River Basin, viện dẫn nguy cơ làm trầm trọng thêm biến đổi khí hậu.
Phát biểu tại Đại hội đồng Liên Hợp Quốc ngày 23/9, ông Trump gọi biến đổi khí hậu là "trò lừa bịp lớn nhất toàn cầu". Ông ca ngợi than đá là "tuyệt đẹp", bày tỏ tự hào về trữ lượng dồi dào của Mỹ. Tuần trước, chính quyền công bố hủy khoản tài trợ 8 tỷ USD cho các dự án năng lượng sạch tại 16 bang từng bỏ phiếu cho bà Kamala Harris trong cuộc bầu cử năm 2024.
Trong khi đó, Nhà Trắng giảm mạnh thuế bản quyền khai thác than, ra lệnh kéo dài thời gian hoạt động một nhà máy điện than ở Michigan và cam kết 625 triệu USD để tái khởi động hoặc nâng cấp các nhà máy than trước nhu cầu điện tăng mạnh từ trí tuệ nhân tạo và trung tâm dữ liệu. "Chúng ta sẽ đưa thợ mỏ Mỹ trở lại làm việc", Bộ trưởng Nội vụ Doug Burgum nói.
Giới phân tích hoài nghi ai sẽ mua hết 600 triệu tấn than được rao bán. Phân tích dữ liệu của AP cho biết hầu hết nhà máy nhiệt điện đều dự kiến ngừng sử dụng than trong 10 năm tới. Ngoài ra, không có nhà máy điện than lớn nào được đưa vào vận hành tại Mỹ kể từ năm 2013. Hầu hết đều đã từ 40 năm tuổi.
Khoản tiền mà chính quyền cam kết để tân trang các nhà máy cũ không mang lại hiệu quả cao, vì chi phí thay thế mới một nồi hơi có thể tốn tới 25 triệu USD, theo Nikhil Kumar của tập đoàn tư vấn năng lượng GridLab. "Tôi không hiểu sao lại có nhiều than đá được tiêu thụ ở các cơ sở còn lại như vậy", ông nói.
Ba mỏ khác đang được mở rộng hoặc cấp phép mới dưới thời ông Trump cũng đối mặt nhu cầu giảm, theo Cơ quan Thông tin Năng lượng Mỹ (EIA) và tổ chức phi lợi nhuận Global Energy Monitor. Bản thân công ty NTEC cũng dự báo thị trường than sẽ suy giảm đáng kể trong hai thập kỷ tới. "Sẽ có ít mỏ than mở rộng, ít người mua và nhiều ràng buộc về quy định hơn", công ty nhận định.
Các chuyên gia năng lượng và kinh tế cũng cho rằng than khó có thể lấy lại vị thế thống trị ngành điện. Những dự án điện khí và năng lượng mặt trời đang được triển khai cần thêm thời gian để vào hoạt động. Điều đó có nghĩa nỗ lực của ông Trump có thể chỉ giúp ngành than hưởng lợi ngắn hạn, theo Umed Paliwal, chuyên gia thị trường điện tại Đại học California, Berkeley. "Rồi than sẽ bị loại khỏi thị trường. Về lâu dài, kinh tế học sẽ tự động xóa sổ ngành điện than", ông nói.
Lạc quan hơn, Peabody Energy - công ty than đá lớn nhất của Mỹ dự đoán nhu cầu than nước này có thể tăng 250 triệu tấn mỗi năm, tương đương gần 50% so với hiện tại. Dự báo này dựa trên tiền đề các nhà máy nhiệt điện hiện hữu có thể đốt nhiều than hơn. Chủ tịch Peabody James Grech tin tưởng ngành than nước này đang phục hồi. "Năng lượng từ than đá của Mỹ lớn hơn bất kỳ nguồn năng lượng đơn lẻ của nước nào khác", ông cho biết.
Phiên An (theo AP)
