Dạo quanh 1 vòng tất cả các Trung Tâm Điện Máy trong thành phố vào mùa này, bao giờ chúng ta sẽ thấy những thiết bị làm mát không khí được bày trang trọng và nổi bật nhất.
Một trong những sản phẩm có lẽ được nhắc đến nhiều nhất trong mỗi mùa nắng nóng hiện nay có lẽ chính là "Quạt Điều Hòa", một cái tên khá mới mẻ, xuất hiện khoảng 3-4 năm trở lại đây và được đầu tư quảng cáo có thể nói là vô cùng kĩ lưỡng, nhiều người dùng sau khi tiếp thu những đoạn quảng cáo sản phẩm này thì coi đây như một công nghệ hoàn toàn mới, một loại "Điều hòa" không cần lắp đặt, không tốn điện, làm mát cả ở không gian hở.
Vậy thực chất, thứ sản phẩm này có gì nổi trội mà được quảng bá mãnh liệt đến vậy? Chúng ta hãy cùng mổ xẻ.
1. Nguyên lý làm mát
Quạt điều hòa thực ra là một cái tên được các nhà làm quảng cáo đặt ra với mục đích gắn với cụm từ "điều hòa" một cụm từ gắn liền với sản phẩm điều hòa nhiệt độ truyền thống (sử dụng ga lạnh và máy nén), sự kết hợp này tạo cho người sử dụng có cảm giác "mát" hơn.
Thực chất, Quạt điều hòa đang bày bán hiện nay đã xuất hiện ở Việt Nam từ khoảng 10 năm trước với cái tên khác là "Quạt hơi nước". Sở dĩ gọi là quạt hơi nước là vì nó chỉ là 1 cái quạt công suất lớn thổi quả các tấm Cooling Pad được làm mát bằng cách tưới nước tuần hoàn để lấy bớt nhiệt từ trong gió, đồng thời mang theo hơi nước thổi ra ngoài.
Nhìn về nguyên lý thì thực tế quạt hơi nước có thể tạo ra 1 chút chênh lệch nhiệt độ, nhưng giới hạn của nó thì không có một siêu thị điện máy nào nhắc tới.
2. Cách con người cảm giác nóng và lạnh
Khi nói đến nóng và lạnh, người ta nghĩ ngay đến yếu tố nhiệt độ, thế nhưng thực tế đây không phải là tất cả những gì tạo cho chúng ta cảm giác nóng hay lạnh. Bởi lẽ đó mà rất nhiều người nước ngoài từng sống trong cái lạnh dưới 0 độ vẫn cảm thấy bình thường, nhưng khi sang Việt Nam nếm thử cái lạnh 7-8 độ C đã cảm thấy buốt lạnh.
Điều nói trên cũng chính là lý do tại sao các trang dự báo thời tiết có thêm 1 chỉ số nhiệt độ gọi là "Feel Like" (Cảm giác như...) một loại nhiệt độ dựa trên cảm giác của con người. Và loại nhiệt độ "Feel Like" này được tính toán thêm dựa vào 2 yếu tố phụ là độ ẩm và sức gió.
Sức gió chủ yếu ảnh hưởng tới cảm giác của con người trong mùa đông do vận tốc gió cao sẽ tăng tốc độ thoát hơi nước (mang theo nhiệt) trên bề mặt da, tạo cảm giác lạnh hơn.
Nhưng trong những ngày hè nắng nóng trên 37 độ, những cơn gió có nhiệt độ cao hơn nhiệt độ cơ thể khiến cho sự bốc hơi do vận tốc gió không mấy hiệu quả, lúc này độ ẩm mới là yếu tố quyết định. Nếu độ ẩm môi trường thấp hơn độ ẩm trên bề mặt da, sự bốc hơi sẽ diễn ra và mang theo nhiệt lượng thoát ra khỏi cơ thể. Nhưng nếu độ ẩm môi trường tăng lên, sự bốc hơi trên bề mặt da cũng sẽ bị giảm xuống, khiến cho việc thoát nhiệt trở nên chậm và không tạo ra cảm giác mát.
Điều hòa nhiệt độ thông thường không chỉ làm mát không khí mà còn làm cho độ ẩm trong phòng giảm xuống rất nhiều, do đó con người có cảm giác dễ chịu, thoải mái và tất nhiên là cảm giác mát mẻ hơn.
3. Giới hạn của quạt hơi nước
Trở lại với sản phẩm được quảng cáo rầm rộ tại các trung tâm thương mại. Quạt điều hòa dùng gió mang hơi nước thổi vào không gian cần làm mát. Nếu không gian này là kín, độ ẩm trong phòng sẽ tăng lên dần dần. Việc gia tăng độ ẩm này vi phạm ngay vào điều kiện để con người cảm thấy mát mẻ đã nói ở trên. Do đó, nhiều người sau khi mua quạt điều hòa về sử dụng thì phản ánh là không mát.
Chính việc độ ẩm gia tăng trong phòng cũng khiến sự mất nhiệt do bay hơi của không khí trong phòng giảm xuống và cảm giác mát cũng sẽ không còn.
4. Quạt điều hòa có phải phế phẩm?
Mặc dù hoạt động không hề hiệu quả nhưng tại sao trên thị trường không chỉ xuất hiện quạt điều hòa của các hãng nội địa mà còn có cả quạt điều hòa do các hãng điện máy lớn trên thế giới đến từ các nước Nhật, Mỹ, Đức v.v... sản xuất. Không phải nó là sản phẩm vô dụng, mà thực ra chỉ không có tác dụng với Việt Nam.
Nhìn vào công nghệ làm mát của quạt điều hòa, nó làm mát liên tục bằng cách cung cấp gió ẩm lạnh để trung hòa không khí nóng khô trong vùng cần làm mát. Nhưng buồn thay Việt Nam mà đặc biệt ở khu vực phía Bắc là nơi có một mùa hè nóng ẩm với độ ẩm trung bình không khí thường lớn hơn 70%, vì vậy Quạt điều hòa không thể cung cấp thêm độ ẩm cho phòng dẫn đến hiệu quả làm mát không còn.
Trái lại, ở các nước có khí hậu sa mạc như vùng Trung Đông, quạt điều hòa lại tỏ ra có ưu thế vượt trội so với Điều hòa truyền thống do không khí có độ ẩm cực thấp của khu vực này liên tục lấy đi hơi ẩm trong phòng, do đó nhiệt lượng liên tục được giải phóng. Và quạt điều hòa thực sự là 1 cứu cánh.
Kết luận
Rõ ràng "Quạt điều hòa" chỉ là một chiêu trò marketing có thể do các nhà sản xuất hoặc chính các siêu thị điện máy nghĩ ra nhằm kích cầu mua sắm trong đợt nắng nóng kéo dài lịch sử như năm nay.
Và những dẫn chứng nói trên cũng cho thấy rằng, Quạt điều hòa chỉ hiệu quả khi sử dụng trong 1 phòng điều hòa (giống như siêu thị điện máy) mà thôi.
