Cô Trần Thị Tương Giao, 55 tuổi, Hiệu trưởng trường Mầm non Trúc Xanh, phường Rạch Dừa, TP HCM, được Bộ Giáo dục và Đào tạo chọn là một trong 60 thầy cô tiêu biểu của ngành năm nay. Gia đình cô là trường hợp hiếm ở TP HCM cả 4 đời làm nghề giáo.
Theo cô Giao, truyền thống gia đình bắt đầu từ đời ông nội, làm thầy đồ ở trường làng Hà Tĩnh hồi cuối thế kỷ 19. Bố mẹ cô sau này đều là giáo viên tiểu học, dạy ở nhiều trường trong tỉnh. Trước khi nghỉ hưu, cả hai dạy ở trường cấp 1, 2 xã Liên Minh, huyện Đức Thọ (nay là xã Đức Minh, tỉnh Hà Tĩnh).
Với con cái, ông bà luôn nghiêm khắc, uốn nắn từ thói quen sinh hoạt hàng ngày đến tính cách, đạo đức. Mỗi mùa màng đến, ba chị em cô Giao đều phải đi cấy, gặt thuê để biết cách lao động, trân quý đồng tiền.
Cô Giao kể bố có tiếng dạy giỏi. Dù nhà ở vùng quê nghèo của xã nhưng nhiều phụ huynh ở huyện vẫn tìm về nhờ kèm thêm cho con họ. Cứ đến hè, khoảng chục học trò mang theo cơm đến nhà thầy học cả ngày. Thuở đó chưa có chuyện dạy thêm, học trò còn yếu hay ham học, bố cô đều nhận kèm miễn phí. Vì thế mà người dân trong vùng rất quý, nể trọng.
Nữ giáo viên nhìn nhận nề nếp gia đình, "cái tâm trong sáng với nghề" của bố mẹ, ông bà là tấm gương để con cháu nhìn vào, tự hào và tiếp bước. Tình yêu nghề được hun đúc từ những câu chuyện, bài học của bố mẹ rồi truyền sang các con lúc nào không hay. Trong 6 anh chị em, cô Giao và người em gái theo nghề giáo. Nếu tính cả dâu, rể thì gia đình có 5 người theo nghề. Mỗi khi tụ họp, anh chị em lại trò chuyện rôm rả về trường lớp, học trò.
Bố mẹ cô Giao (thứ 3, 4 từ trái sang) và em gái (ngoài cùng bên phải) đều là giáo viên. Ảnh: Nhân vật cung cấp
Năm 1989, cô Giao theo học sư phạm mầm non ở trường Cao đẳng Sư phạm Trung ương 3. Tốt nghiệp năm 1991, cũng là lúc tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu được thành lập, cô được phân về làm giáo viên nhà trẻ phường 6. Đây vốn là một căn nhà cấp bốn, thấp ẩm, chỉ vỏn vẹn hai phòng.
Lúc này, rất ít người gửi con vào nhà trẻ. Cô Giao phải đến từng nhà dân, vận động họ cho con đến lớp, rồi tự chế dụng cụ dạy học hay tổ chức nhiều trò hay để thu hút trẻ.
Cô kể có những ngày đi hết nhà này đến nhà khác để thuyết phục, nhưng đáp lại là ánh mắt nghi ngại, dè chừng của phụ huynh. Nhiều người nói con còn nhỏ, hay đau ốm, quấy khóc rồi "đuổi khéo". Cứ đi 10 nhà mà được một gia đình đồng ý cho con đến lớp, cô "mừng như bắt được vàng", lại có động lực tiếp tục.
Thời đó, ít giáo viên mầm non được đào tạo bài bản, hầu hết thuộc diện 9+ (học nghiệp vụ sư phạm sau khi hết lớp 9). Vì thế nên chỉ sau hai năm đi làm, cô Giao đã được trở thành quản lý, chuyển về phụ trách Nhà trẻ phường 5, luân chuyển quản lý ở nhiều trường. Từ năm 2017 đến nay, cô là hiệu trưởng trường Mầm non Trúc Xanh.
Gia đình cô Giao gồm mẹ (váy xanh), con gái đầu (ngoài cùng bên phải) đều là giáo viên. Ảnh: Nhân vật cung cấp
Trong 34 năm đi dạy, cô Giao nói những khoảnh khắc với trẻ con là sợi dây kết nối, khiến cô gắn bó với nghề hơn. Cô nhớ có lần mặc chiếc áo dài mới ngang sân trường, có trò chạy đến nắm tay bảo "mai mốt cưới con mời cô. Cô nhớ mặc áo dài đẹp như hôm nay nha".
"Trẻ con rất chân thật, tình thương rất trong sáng, ngô nghê. Những lúc khó khăn, áp lực, tôi lại nhớ những kỷ niệm như vậy để giữ lửa với nghề", cô kể.
Cách đây 4 năm, nhìn phụ huynh tất tả đưa trẻ đến trường, trước ngực còn địu thêm em bé, loay hoay tìm nơi khác gửi con để đi làm, cô Giao quyết tâm mở lớp trông trẻ từ 13 tháng trở lên. Cô cho hay ít trường muốn nhận trẻ nhỏ vì phải đầu tư đồ dùng, tã sữa, cơ sở vật chất, đòi hỏi bảo mẫu có kinh nghiệm và sức khỏe nhưng cô vẫn mãn nguyện vì hỗ trợ được nhiều gia đình trẻ.
Ở vị trí quản lý, cô Giao không ít lần ngậm ngùi khi giáo viên trẻ xin nghỉ, chuyển nghề, chủ yếu vì đồng lương không đủ sống. Cô chỉ biết chia sẻ, động viên, rằng nghề nào cũng có những vất vả riêng.
"Giáo viên mầm non khó nhọc nhưng nếu hết mình với trẻ thì nghề sẽ không bạc đãi mình, khó khăn rồi sẽ qua", cô Giao nhìn nhận.
Cô Giao trong buổi giao lưu, gặp gỡ giữa Thủ tướng và 60 nhà giáo tiêu biểu, ngày 15/11. Ảnh: VGP/Nhật Bắc
Như một mối duyên, con gái đầu của cô Giao là Trần Quỳnh Giang, 29 tuổi, hiện cũng làm giáo viên, dạy ở trường Tiểu học Phước Thắng, phường Phước Thắng, TP HCM.
Giang kể từng được mẹ định hướng theo nghề từ sớm nhưng ban đầu chọn ngành Kế toán. Sau 2 năm học, Giang thấy không hợp nên thi lại vào ngành Sư phạm tiểu học, trường Đại học Sư phạm TP HCM. Giang tốt nghiệp cách đây 4 năm.
Theo Giang, gia đình có truyền thống làm nghề giáo là niềm tự hào nhưng cũng là trách nhiệm, áp lực để bản thân luôn giữ được nhiệt huyết, tâm sáng với nghề, hết mình vì học sinh.
Cô Giao mừng vì con gái tiếp nối nghề nghiệp của mình, nhìn nhận Giang yêu trẻ và có tố chất sư phạm. Với bản thân, còn chưa đầy 2 năm nữa sẽ về hưu, cô mong truyền động lực, lòng yêu nghề đến những đồng nghiệp trẻ.
"Tôi cảm nhận rõ yêu cầu của xã hội với thầy cô ngày càng cao hơn, khắt khe hơn. Nhưng bằng cái tâm dành cho học trò, người thầy cũng sẽ dần hoàn thiện mình và sống tốt hơn với nghề", cô Giao chia sẻ.
Lệ Nguyễn
