Cục Nhà giáo và Cán bộ quản lý giáo dục, Bộ Giáo dục và Đào tạo, cho biết thực trạng trên trong báo cáo về đội ngũ phụ trách giáo dục cấp xã, phường sau sáp nhập, ngày 2/8.
Hiện, cả nước có hơn 3.320 xã, phường, mỗi nơi có một phòng Văn hóa - Xã hội. Đây là đầu mối phụ trách lĩnh vực giáo dục, quản lý các trường mầm non, tiểu học, THCS (vốn của cấp huyện trước đây).
Theo quy định, mỗi phòng có tối đa hai biên chế phụ trách giáo dục và đào tạo. Tuy nhiên, ông Phạm Tuấn Anh, Phó Cục trưởng Nhà giáo và Cán bộ quản lý giáo dục, cho biết hiện hầu hết địa phương chỉ bố trí một người phụ trách giáo dục ở cấp xã, vài nơi ở Hà Nội và TP HCM có 2-3 người. Trong khi đó, số trường, học sinh ở nhiều xã, phường có thể từ vài nghìn tới hàng chục nghìn. So với trước đây, một Phòng Giáo dục và Đào tạo có ít nhất 30 nguời, ông Tuấn Anh đánh giá đội ngũ phụ trách giáo dục cấp xã đối mặt tình trạng quá tải về công việc.
Ngoài ra, thống kê của Bộ cho thấy ở nhiều địa phương, chỉ khoảng 20-30% công chức giáo dục cấp xã có chuyên môn hoặc kinh nghiệm làm việc ở lĩnh vực này trước đó. Còn lại đến từ nhiều bộ phận trước sáp nhập như phòng Dân tộc và Tôn giáo, Tư pháp, Đoàn thanh niên, phòng Nông nghiệp và Môi trường, Thanh tra huyện, phòng Nội vụ, hội Chữ thập đỏ... Nhiều người không có trình độ chuyên môn về sư phạm, thậm chí "không liên quan" như cử nhân quản lý đất đai, kỹ sư chăn nuôi, y khoa, kỹ sư xây dựng, cử nhân công nghiệp thực phẩm, dược sĩ, bác sĩ chuyên khoa cấp 1 nội tổng quát.
Ông Phạm Tuấn Anh tại tọa đàm chiều 2/8. Ảnh: Nguyễn Mạnh/MOET
Phải làm việc không đúng chuyên môn và thiếu kinh nghiệm khiến công chức giáo dục cấp xã gặp nhiều khó khăn, theo ông Nguyễn Đình Long, Trưởng phòng Văn hóa - Xã hội phường An Tường, Tuyên Quang.
Bà Nguyễn Diệu Bình, chuyên viên phòng Văn hóa - Xã hội phường Láng, Hà Nội, đồng tình với nhận định trên. Từng công tác từ Phòng Giáo dục và Đào tạo quận Đống Đa, bà Bình nói mình đã có chuyên môn về giáo dục, song trước đây chỉ phụ trách cấp mầm non.
"Giờ tôi phải đảm nhận cả cấp tiểu học, THCS, chẳng hạn tham mưu cho chủ tịch phường triển khai chương trình giáo dục cho các cấp này, đây thực sự là khó khăn lớn với tôi", bà Bình kể.
Tại tọa đàm, nhiều chuyên viên khác chia sẻ vướng mắc tương tự. Họ cho rằng người từng làm trong lĩnh vực giáo dục còn gặp nhiều khó khăn khi đảm nhận vị trí mới, thì những người "ngoại đạo" sẽ có nhiều thử thách hơn.
Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn tại tọa đàm chiều 2/8. Ảnh: Nguyễn Mạnh/MOET
Theo Bộ Giáo dục và Đào tạo, thực tế nói trên đặt ra yêu cầu chuẩn hóa đội ngũ quản lý giáo dục cấp xã, đáp ứng yêu cầu vận hành của mô hình hai cấp.
Về ngắn hạn, Cục Nhà giáo và Cán bộ quản lý giáo dục đề nghị cấp có thẩm quyền cho phép huy động hiệu trưởng, hiệu phó hoặc giáo viên cốt cán hỗ trợ phòng Văn hóa - Xã hội, nhất là trong giai đoạn cao điểm như đầu năm học sắp tới.
Đây cũng là giải pháp mà Hà Nội đang áp dụng. Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo Hà Nội Trần Thế Cương cho biết trong 45 ngày từ khi thực hiện sắp xếp, giáo viên và các hiệu trưởng được huy động để hỗ trợ công chức giáo dục cấp xã chuyển đổi số, nâng cao kỹ năng công nghệ thông tin và làm quen với các hoạt động đặc thù của ngành.
Tỉnh Nghệ An làm tương tự, theo Phó Giám đốc Võ Văn Mai. Các phó hiệu trưởng đang được giao tham mưu về chuyên môn, hỗ trợ công chức giáo dục cấp xã. Thời gian tới, tỉnh sẽ tăng cường tập huấn và tổ chức sinh hoạt chuyên môn cho đội ngũ này.
Theo các đại biểu, khi hệ thống vận hành ổn định, các địa phương có thể xem xét mô hình mới, ví dụ "cụm trường liên xã", thành lập một nhóm phụ trách chung của 3-5 xã gần nhau. Nhóm này sẽ trực thuộc Sở về chuyên môn, biên chế 5-6 người, là chuyên gia giáo dục và chuyên môn hóa theo từng cấp học.
Kết luận tọa đàm, Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn khẳng định tập trung hỗ trợ cấp xã là yêu cầu cấp bách hiện nay.
"Trong hệ thống, đây là nền tảng, nếu không củng cố tốt hệ thống cấp xã, nếu nền tảng này vận hành trục trặc thì không thể hy vọng phía trên sẽ vận hành tốt", ông Sơn nhấn mạnh.
Người đứng đầu ngành giáo dục cho biết sẽ tiếp tục lắng nghe, nắm bắt tình hình ở cấp xã. Ngày 5/8, Bộ sẽ tổ chức tập huấn cho công chức giáo dục cấp xã cả nước, sau đó hoàn thành sổ tay, gồm các tình huống liên quan đến tác nghiệp ở cấp này.
Giám thị, giáo viên coi thi lớp 10 công lập tại THCS Hoa Lư, TP HCM, tháng 6/2025. Ảnh: Quỳnh Trần
Thanh Hằng
