2023 là năm trọng đại với Táo Quân bởi nó kỷ niệm sự kiện chương trình hài kịch đã bước sang năm thứ 20. Hai thập kỷ tuổi đời là một con số ấn tượng với bất kỳ chương trình truyền hình nào chứ không riêng show hài kịch chỉ lên sóng mỗi năm một lần vào ngày cuối cùng của năm cũ.
Khán giả từng trìu mến ví Táo Quân như bánh chưng, dưa hành - những món ăn không thể thiếu trên mâm cỗ Tết. Nhưng trớ trêu thay, sự ví von này cũng phản ánh một thực trạng đáng buồn: người ta bắt đầu “sợ” bánh chưng cũng như Táo Quân đã mất dần sức hút trong mắt khán giả đại chúng.
Táo Quân 2023 vừa kết thúc trên kênh sóng đài truyền hình quốc gia, mạng xã hội đã bùng nổ với những bình luận khen chê trái chiều, mà cán cân đang nhẹ dần ở phía cảm tình. Nói như vậy không có nghĩa khán giả coi nhẹ sức lao động và tinh thần cống hiến của nghệ sĩ - sự trở lại của nghệ sĩ Công Lý trong vai Bắc Đẩu vẫn khiến nhiều người rơm rớm nước mắt.
Nhưng rõ ràng sau 20 năm, khán giả đã thay đổi, và họ cũng kỳ vọng điều tương tự từ phía ê-kíp sáng tạo của chương trình.
Táo Quân 2023 “tái chế” nhiều ý tưởng cũ
Táo Quân 2009 là một trong những số “kinh điển” của thương hiệu này khi mang đến cho khán giả cuộc thi Hoa Táo - các Táo lên chầu sẽ cùng cạnh tranh cho ngôi vị hoa khôi tài sắc vẹn toàn. Mô hình cuộc thi tài năng, sắc đẹp một lần nữa được sử dụng trong Táo Quân 2023 với cái tên Táo Bạo.
Việc “nhái” cuộc thi hoa hậu của Táo Quân năm nay nhìn chung vừa vặn với hiện tượng bùng nổ các cuộc thi hoa hậu trong năm 2022 - mà câu thoại “Tinh tú của các tinh tú, hoa hậu của các hoa hậu, cố gắng phấn đấu làm sao mỗi gia đình đến năm 2030 có từ 1 đến 2 hoa hậu” đã trực tiếp mỉa mai vấn đề này.
Tuy nhiên, Hoa Táo thời 2009 đông vui nhộn nhịp vì các Táo lên chầu mỗi người một vẻ, thì chương trình năm 2023 rút gọn số thí sinh xuống còn 5, và sau là 4 gương mặt quen thuộc Y tế ( Vân Dung ), Giao thông ( Chí Trung ), Kinh tế ( Quang Thắng ) và Xã hội ( Tự Long ).
Ngoài kịch bản các Táo đi thi hoa hậu, chương trình năm nay cũng gây chú ý với sự xuất hiện của một vòng thi mang tên Sác Táo - nơi các Táo trình bày ý tưởng khởi nghiệp với Ngọc Hoàng để gọi vốn.
Dễ dàng nhận ra đây là sự biến tấu từ format chương trình Thương Vụ Bạc Tỷ Shark Tank phát sóng trên kênh truyền hình quốc gia thời gian qua. Việc để nhân vật tham gia một chương trình na ná gameshow có thật này đã dần trở thành một dạng truyền thống của thương hiệu Táo Quân.
Táo Quân 2023 được xây dựng với format cuộc thi tài năng, sắc đẹp (Ảnh: VTV)
Âm nhạc - hay các ca khúc được chế lời mới - là sáng tạo đặc sắc, đã trở thành nhận diện thương hiệu của Táo Quân. Trong chương trình kỷ niệm 20 năm, bên cạnh các ca khúc mới như bản chế Bên Trên Tầng Lầu (Tăng Duy Tân), Đúng Cũng Thành Sai (Mỹ Tâm)... khán giả cũng được thưởng thức lại nhiều ca khúc từng làm mưa làm gió trong các chương trình Táo Quân trước đây nhưng đã được làm mới về lời ca hoặc giai điệu.
Sự hồi cố tri tân không chỉ gợi nhắc khán giả về thuở vàng son của Táo Quân mà còn cho thấy xã hội có những vấn đề nhức nhối bao năm vẫn chưa thể giải quyết rốt ráo, và Táo Quân đã chỉ ra được những tồn tại ấy dưới góc nhìn hài hước của mình.
Trong chương trình Táo Quân năm nay, nghệ sĩ Chí Trung thủ vai Táo Giao thông và tiếp tục chiếm spotlight. Phát triển tâm lý Táo Giao thông không mới khi anh vẫn là một người tham quyền cố vị nhưng lại thiếu năng lực. Tuy nhiên, nhân vật vẫn xứng danh ông hoàng ngôn ngữ khi có những phát ngôn hài hước, khiến khán giả gật gù tâm đắc.
Nghệ sĩ Chí Trung tiếp tục tỏa sáng với vai Táo Giao thông (Ảnh: VTV)
Táo Quân 2023 vẫn dựa vào sức hút và tầm ảnh hưởng của dàn nghệ sĩ gạo cội (Ảnh: VTV)
Mất duyên vì “dưa xào lòng”, "bưởi", "mướp"
Táo Quân 2023 có phần mở màn hứa hẹn với sự xuất hiện của đoàn Táo thuộc nhiều lĩnh vực, lại có cả 5 phiên bản Thiên Lôi “đủ kích cỡ” nhưng đều đầu óc chậm tiêu chỉ đâu đánh đấy, các Táo lọt vào vòng trong giới thiệu bản thân theo phong cách Miss Grand Vietnam hay video hậu trường phỏng vấn thí sinh…
Hồi một của Táo Quân 2023 gắn liền với từ khóa “hoa hậu”, khán giả dễ dàng bắt sóng miếng hài của nghệ sĩ vì các từ khóa chủ đề đều phổ biến, đã được lan truyền rộng rãi trên mạng xã hội.
Tuy nhiên, kịch bản phần này mất điểm khi dùng “dưa xào lòng” làm chất liệu gây cười. Đặt vào bối cảnh cuộc thi sắc đẹp, khi một thí sinh đang cố gắng tìm cách “mồi chài” MC để tranh thủ lợi thế về mặt truyền thông, từ khóa “dưa xào lòng” - vốn gắn với một vụ ngoại tình ồn ào trong năm 2022 - tỏ ra lạc quẻ.
Nó chính là một màn tấu hài khiến người xem thấy nhạt nhẽo thay vì bật cười. Phân đoạn “dưa xào lòng” lan man, người xem càng muốn nó kết thúc thì nghệ sĩ lại càng cố kể thêm cho dài. Điều này đã khiến mạch cảm xúc háo hức ban đầu bị đứt đoạn.
Càng ngày, Táo Quân càng khó lấy được tiếng cười của khán giả (Ảnh: VTV)
Sau mở đầu ồn ào, nhịp điệu của Táo Quân 2023 giãn dần trong hồi hai khi bốn Táo bước vào vòng thi tài năng dưới sự dẫn dắt của Nam Tào và trợ giúp từ Bắc Đẩu. Nội dung chính của hồi này xoáy sâu vào các tiêu cực liên quan đến nạn mua bán bằng cấp và câu chuyện rối rắm phân biệt trường đại học với đại học. Trên sân khấu, bốn Táo “cơ bản” bối rối, đùn đẩy nhau trước câu hỏi vì sao “Táo A” không học trường đại học nhưng lại có bằng tốt nghiệp đại học.
Tuy nhiên, cách Táo Quân 2023 nhắc đến các vụ việc tiêu cực trong năm 2023 cũng mới chỉ dừng lại ở mức độ cưỡi ngựa xem hoa để tạo tiếng cười và góp phần xây dựng tính cách nhân vật.
Lựa chọn cách ôn hòa hơn để nói về những vấn đề nổi cộm trong năm cũ, nhưng Táo Quân 2023 lại rất "táo bạo" trong cách sử dụng câu chữ. Sau khi chương trình lên sóng, đã có những quan điểm cho rằng lời thoại của các nhân vật hơi tục.
Bắc Đẩu, Nam Tào “gánh team”
Trước khi chương trình lên sóng, sự trở lại của “cô Đẩu” Công Lý là nhân tố thu hút sự quan tâm của khán giả. Người xem khó tính có thể chán Táo Quân, nhưng họ chưa bao giờ phai nhạt niềm yêu thích dành cho cô Đẩu. Trên sân khấu Táo Quân 2023, cô Đẩu đã xuất hiện với một tạo hình có thể xem là đẹp nhất trong 20 năm qua.
Cô Đẩu vẫn xinh, vẫn thường trực cái nhìn ngoa ngoắt sắc lẹm dao cau và nụ cười đầy ẩn ý. Mạng xã hội như bùng nổ vào khoảnh khắc Bắc Đẩu bước ra sân khấu. Nhưng rồi khán giả sớm nhận ra cô Đẩu đã không còn, hay không thể, liên mồm như trước mà cứ ngồi im lìm, hãn hữu mới thốt ra được đôi câu. Người ta bê cô ra, rồi lại bưng cô vào để... uống nước.
Nghệ sĩ Công Lý trong tạo hình Bắc Đẩu 2023 (Ảnh: VTV)
Tất nhiên, khán giả hiểu cô Đẩu im lìm vì người thủ vai cô - nghệ sĩ Công Lý - vẫn chưa hồi phục sau cơn bạo bệnh. Để cô Đẩu có thể xuất hiện trên sân khấu, cả Công Lý và ê-kíp Táo Quân đã phải nỗ lực hết mình. Biết là vậy, nhưng sự hụt hẫng vẫn là có thật. Sự xuất hiện của cô Đẩu trên sân khấu ban đầu giống như một sự trấn an người xem rằng à rồi đây chương trình sẽ lại như xưa.
Nhưng khoảnh khắc Bắc Đẩu được kiệu vào trong cánh gà khi chưa kịp nói gì với Nam Tào, sự hiện diện của nhân vật lại khiến khán giả nhận ra rõ hơn Táo Quân đã mất đi những gì. Vắng Bắc Đẩu là Táo Quân thiếu đi một tiếng nói phản biện tuy nhiều lúc cảm tính nhưng lại nói thay cho sự bức xúc của biết bao người.
Thiếu đi sự chua ngoa một cách hết sức ngây thơ của cô Đẩu, thế cân bằng của cặp bài trùng Nam Tào - Bắc Đẩu cũng bị xô lệch. Trở lại Táo Quân sau một năm vắng bóng, Xuân Bắc trở thành người “gánh team”.
Anh phải nỗ lực gấp đôi để khỏa lấp khoảng trống mà người bạn diễn ăn ý để lại trên sân khấu. Trong Táo Quân 2023, Nam Tào vẫn nói vẫn cười, vẫn đảm nhận những đầu việc nghìn năm vẫn thế, nhưng anh đã “hiền” đi rất nhiều vì thiếu mất một người cộng sự ăn ý cùng nhau tung hứng, “dàn trận” bắt bí các Táo.
Trên sân khấu Táo Quân 2023, nghệ sĩ Xuân Bắc phải gồng gánh cả khoảng trống mà Bắc Đẩu để lại (Ảnh: VTV)
Táo Quân 2023 quy tụ dàn nghệ sĩ đông đảo, nhưng sau cùng, nhiều sự bổ sung lại tỏ ra cồng kềnh, rối rắm. Ví dụ như trong số 5 Thiên Lôi cùng hiện diện, thì chỉ có 3 trong số này thực sự đóng góp vào cốt truyện. Tương tự, nhân vật Táo Năng lượng của Thanh Dương dường như chỉ được thêm vào cho đủ thí sinh lọt vào top 5 Táo Bạo. Anh nhanh chóng bị loại ra một cách trớt quớt chỉ vì lời dọa nạt của Táo Giao thông.
Về tổng thể, nội dung của Táo Quân 2023 có thể xem là an toàn, không vượt trội nhưng cũng không tệ hơn so với các chương trình Táo Quân ra mắt trong 5 năm trở lại đây. Với tổng thời lượng 128 phút (chưa trừ hao quảng cáo), Táo Quân 2023 đã hoàn thành ở mức tối thiểu nhiệm vụ của nó: Mang lại tiếng cười cho khán giả trong đêm Giao thừa. Tuy nhiên, với một chương trình với sứ mệnh kỷ niệm cột mốc chương trình bước sang tuổi 20, màn thể hiện vừa qua xem chừng chưa đủ.
Táo Quân 2023 đã hoàn thành nhiệm vụ “hồi cố” - nhắc nhớ về những ý tưởng tinh túy từng được ê-kíp đưa lên sân khấu - nhưng còn loay hoay trong vế “tri tân”. Xem chương trình vừa lên sóng, khán giả khó lòng hình dung ra thương hiệu Táo Quân còn có gì mới mẻ trong những thập kỷ tiếp theo. Trước thời điểm Táo Quân 2023 lên sóng, các nghệ sĩ tham gia chương trình từng úp mở về việc Táo Quân sẽ khép lại sau chương trình này. Tuy nhiên, đã không có lời chia tay nào được cất lên trong suốt chương trình vừa được phát sóng, để ngỏ khả năng về sự ra đời của Táo Quân 2024 hoặc xa hơn.
