Một Lê Xuân Sơn lặng lẽ, khiêm nhường
Hiếm có buổi ra mắt sách nào của một tác giả lại có đông đảo những người từng đảm trách vai trò lãnh đạo ở một cơ quan báo chí, nhà văn, nhà thơ, nhà báo tên tuổi như ở sự kiện ra mắt sách của tác giả Lê Xuân Sơn – nguyên TBT Báo Tiền phong hôm 9/10.
Việc ra sách với người từng có nhiều năm làm nghề viết vốn không có gì xa lạ và Báo Tiền phong vốn dĩ cũng là "lò đào tạo" nhiều lãnh đạo làm thơ, viết văn khá nổi tiếng. Nhưng cùng lúc có "cú ăn ba" ở ba thể loại thì lại khá hiếm.
Ông Trần Thanh Lâm - Phó trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương (ngoài cùng bên trái) và Ban biên tập báo Tiền Phong chúc mừng nhà báo Lê Xuân Sơn.
Khác biệt nữa mà nhà văn Phạm Ngọc Tiến trân trọng ở người bạn của mình là, bộ sách ra mắt khi nhà báo Lê Xuân Sơn về hưu chưa lâu, mới 1 năm chứ không chọn khi đương chức. 12 năm làm tổng biên tập một tờ báo lớn với nhiều lần đứng ở vị trí Trưởng Ban tổ chức cuộc thi Hoa hậu Việt Nam danh giá nhưng không có bóng dáng của người đẹp nào để "làm sang". Nhà báo Lê Xuân Sơn đã chọn một buổi ra mắt "khủng" với hình thức dung dị, không phô trương, không mỹ từ nhưng đầy ấm áp và thật nhiều cảm xúc. Đó cũng phần nào nói lên sự khiêm nhường và phẩm chất của một nhà báo thực thụ nơi ông.
Nhà báo Lê Xuân Sơn nói, việc ra mắt liền một lúc 3 tác phẩm không có kế hoạch từ trước. Khi về hưu, tôi định biên soạn một cuốn sách với những tác phẩm báo chí còn đứng lại được với thời gian. Tuy nhiên, điều khiến tôi kinh ngạc là khi tập hợp các bài báo lại, dung lượng đủ cho 6 cuốn sách.
Nhà báo Lê Xuân Sơn trong buổi ra mắt sách tại Hà Nội.
Ông có thể viết nhiều thể loại, từ tin tức đến ký, tường thuật, phỏng vấn, tùy bút, tản văn, chính luận… và cả sáng tác thơ. Từ khi làm báo ông đã chăm viết và lưu giữ những tác phẩm của mình. Sau này làm công tác quản lý, dù bận rộn nhưng ông vẫn không từ bỏ thói quen viết. Mỗi vùng đất đến, ông đều tìm hiểu trước, cảm nhận lịch sử, văn hóa, con người ở đó để khi viết ra vừa có tính báo chí, vừa có cảm xúc văn chương.
Thế mà nhà văn Phạm Ngọc Tiến gần 40 năm trước từng khuyên tác giả không nên làm thơ, chỉ nên tập trung vào báo chí, sau khi đọc một tập thơ được Lê Xuân Sơn đưa cho. "Một Lê Xuân Sơn ăn đúng giờ, ngủ đúng giấc, không rượu thuốc lá thì làm sao làm thơ được?", nhà văn Phạm Ngọc Tiến nghĩ. Nhưng sau này, đọc các tác phẩm của tác giả, ông ngạc nhiên vì sự đồ sộ, chất liệu phong phú trong các bài báo của bạn mình.
Nhà văn Phạm Ngọc Tiến.
Và một tâm hồn dễ rung cảm
Việc kiên trì viết và không dễ dãi với ngòi bút của mình khiến ông tích tụ được một khối lượng tác phẩm đáng kể, hơn thế, được nhận xét là "đứng được với thời gian".
Đọc bộ sách mới ra của tác giả Lê Xuân Sơn, thấy ông thuộc những cây bút nằm trong tập hợp giao thoa giữa báo chí và văn học, khi mà sự kiện và sự vật trên mỗi bước đi của người viết được nhìn nhận qua lăng kính của văn hóa, lịch sử và gạn lọc bằng một tâm hồn dễ rung cảm và cộng hưởng.
"Đã từ lâu tôi là người thành phố" - Tập thơ, 49 bài, 100 trang có phụ bản tranh. Một phần quan trọng trong tập thơ là hoài niệm của một người nông thôn đã đi xa gốc rễ của mình thời gian rất lâu. Chủ đề khá đa dạng từ tình yêu nam nữ, quê hương, đất nước, đến gia đình, những suy tư, trăn trở về những biến động làm thay đổi tận gốc rễ cuộc sống hôm nay. Tác giả sử dụng nhiều thể thơ, từ tự do đến thơ 5 chữ, 7 chữ và một số lượng đáng kể bài thơ dùng thể lục bát.
Ba cuốn sách với 3 thể loại gồm một tập thơ và hai tập bút ký, ghi chép của nhà báo Lê Xuân Sơn.
"Mây trắng còn bay" - Bút ký, chân dung văn học, 265 trang, là chân dung hơn 20 nhà văn, nhà thơ, họa sĩ, nhạc sĩ… từ Trịnh Công Sơn, Phú Quang, Quang Dũng, Hữu Loan, Dương Bích Liên, Tô Ngọc Vân, Điềm Phùng Thị, Lê Bá Đảng, Tô Hoài, Tố Hữu,… đến Hồ Xuân Hương, Đặng Trần Côn. Tác giả cố gắng vén mở chút gì đó về những tinh túy của các tài hoa đất Việt, về những tác phẩm như trầm tích văn hóa quý báu mãi còn với non sông, đất nước. Những giá trị như mây trắng, mãi mãi còn bay.
"Như nước dòng Mê" là tập bút ký, ghi chép 330 trang, giàu chất văn học và tư liệu về 11 trong số những nước mà tác giả đã có dịp đến trải dài qua các châu lục Á (Nhật Bản, Lào), Âu (Nga, Pháp, Đức, Anh, Hà Lan), Bắc Mỹ (Hoa Kỳ), Nam Mỹ và Caribe (Cuba, Ecuador). Tác giả tập trung vào bề sâu văn hóa, lịch sử các nước và mối quan hệ của họ với đất nước chúng ta, đặc biệt là những ân tình, điều gợi lên và để lại những cảm xúc lắng đọng, thể hiện chiều sâu của cảm nhận hoặc những tình cảm da diết của tác giả đối với những miền đất mình được đặt chân tới: "Nhật Bản đại hòa hồn", "Nước Nga thương mến", "Ecuador - người mới gặp", "Cuba - miền đất ân tình và lãng mạn", "Nước Mỹ và những dấu ấn Việt", "Nước Anh cựu và tân", "Nước Đức mắt bồ câu", "Pháp, Bỉ, Hà Lan một chuyến độc hành", "Như nước dòng Mê".
Nhà báo Lê Xuân Sơn cũng là dịch giả đã dịch, tham gia dịch 12 cuốn sách, trong đó có những cuốn nổi tiếng bán chạy như "Trở về Eden", "Vườn thú Hollywood".
Người thành phố rất... quê
Đọc 3 tác phẩm, PGS.TS Nguyễn Thế Kỷ - Phó Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương, Trưởng Ban Lý luận phê bình văn học nghệ thuật nói rằng "Sơn làm tôi thật sự bất ngờ, thú vị".
Nếu hai tác phẩm đầu là sự pha trộn chất văn pha chất báo hoặc báo pha văn, ghi đậm dấu ấn nhà báo Lê Xuân Sơn năng nổ, từng trải, sắc sảo, giàu cảm xúc thì tập thơ "Đã từ lâu tôi là người thành phố" hiện rõ một nhà thơ Lê Xuân Sơn của thôn quê, đồng ruộng, phong tục, tập quán xứ Thanh, dù lên thành phố từ lâu vẫn không phai lạt được hồn quê, tình quê.
Những người bạn văn chương chia sẻ cảm nhận và kỷ niệm với tác giả.
Trong tập thơ "Đã từ lâu tôi là người thành phố", PGS.TS Nguyễn Thế Kỷ thích nhất những bài thơ lục bát, thơ bảy chữ: "Thôi nhé ta về Mèo Vạc ơi/ Mắt người có lịm bớt ánh vui/ Mây trời có động như xao xuyến/ Và đá lặng im có ngậm ngùi" (Mèo Vạc); hay những câu thơ về mẹ thật dung dị mà sâu sắc, rưng rưng: "…Tàn nhang cong dáng cây cầu/ Nửa vin đời thực, nửa vào hư vô/ Lặng trông mây núi xa mờ/ Vững tin nơi ấy cõi mơ mẹ về" (Trăm ngày tiễn mẹ).
Còn nhà báo, nhà thơ Nguyễn Việt Chiến thì "Lê Xuân Sơn để lại cho tôi sự ngạc nhiên". Ông nói thêm: "Lê Xuân Sơn là nhà báo kỳ cựu, nền tảng văn chương của anh rất vững. Tập thơ Đã từ lâu tôi là người thành phố gợi cho tôi cảm tưởng Lê Xuân Sơn tạo một nhịp cầu gần gũi giữa nhãn quan nhà báo và trái tim thi sĩ".
Nhà báo Phùng Công Sưởng – TBT báo Tiền Phong là người gần gũi với tác giả thì cảm nhận: "Đọc tập thơ 'Đã từ lâu tôi là người thành phố', ai cũng thấy tuổi thơ mình trong vần thơ của anh. Những câu thơ của anh giàu hình tượng, âm thanh, đậm chất quê hương. Bút ký về các vùng đất cũng rất ấn tượng. Mỗi lần anh đi và viết đều khiến mọi người khâm phục. Nhà báo Lê Xuân Sơn tìm hiểu rất kỹ về con người, mảnh đất, văn hóa của những vùng đất anh đi qua. Các tác phẩm của anh là bài học về tinh thần làm việc cho những thế hệ sau".
Với kiến thức, tư liệu ngồn ngộn cùng khả năng viết và ghi nhớ khá tốt, bộ 3 tác phẩm chỉ là một phần nhỏ những gì ông đã tích tụ trong mấy chục năm làm báo. Ba tác phẩm vừa ra lò, nhà báo Lê Xuân Sơn đã có dự tính cho buổi ra mắt tiếp theo với số lượng tương tự. Chưa biết sau khi hoàn thành ông có thêm "tuyên bố" nào không nhưng với khả năng đang ở độ "chín" cả về bút lực và trí lực, Lê Xuân Sơn sẽ còn làm nên nhiều bất ngờ thú vị hơn nữa với văn chương.
