Một câu hỏi nhiều người đặt ra: "Liệu vài năm tới, xu hướng cạnh tranh đến mức kiệt sức có hạ nhiệt không?". Câu trả lời thẳng thắn là: Không. Xã hội hiện đại, nguồn lực ngày càng hạn chế trong khi số người muốn vươn lên lại không ngừng gia tăng. Cạnh tranh khốc liệt là điều không thể tránh, và việc "đào thải" sẽ diễn ra gay gắt hơn bao giờ hết. Đáng lo ngại là có một số nhóm người gần như chắc chắn sẽ trở thành "nạn nhân" của cuộc sàng lọc này.
1. Người chỉ bán sức lao động, dễ dàng bị thay thế
Thời đại máy móc, tự động hóa và trí tuệ nhân tạo khiến lao động cơ bắp trở thành thứ rẻ nhất. Một robot có thể làm việc 16 giờ liên tục mà không biết mệt, trong khi con người khó lòng duy trì. Những công việc đơn giản, nặng nhọc ngày càng ít chỗ đứng, vì doanh nghiệp sẽ chọn giải pháp tiết kiệm và hiệu quả hơn.
Trong kỷ nguyên AI, điều quyết định sự tồn tại không phải sức lực mà là trí lực. Người có tư duy, khả năng sáng tạo, phân tích mới là người còn cơ hội; còn ai chỉ dựa vào sức vóc thì nguy cơ bị thay thế là rất lớn.
2. Người sống ngập trong nợ nần, tự trói tay mình
Một trong những "cái bẫy" nguy hiểm nhất với người bình thường chính là nợ nần. Dù lý do là mua nhà, mua xe hay kết hôn, nếu để bản thân rơi vào cảnh nợ chồng chất thì áp lực sẽ nhân đôi, và rủi ro bị đào thải cũng tăng cao. Trong xã hội hiện nay, người "không nợ" mới thực sự là người giàu.
Khi thất nghiệp, khi khủng hoảng ập tới, gánh nợ sẽ biến thành "lưỡi dao" cắt đứt mọi cơ hội. Ngược lại, ai giữ được sự cân bằng tài chính, ít nợ nhất có thể, mới có cơ hội sống vững vàng trước bão tố.
3. Người lao vào cạnh tranh bằng cách bào mòn sức khỏe
Làm việc chăm chỉ là cần thiết, nhưng làm đến mức kiệt quệ thì là dại dột. Nhiều người coi việc thức đêm triền miên, làm thêm nhiều ngày không ngủ là "vinh dự", nhưng thực chất đó là con đường ngắn nhất dẫn đến bệnh tật và sụp đổ. Một khi sức khỏe không còn, tiền bạc kiếm được cũng chỉ đủ trả viện phí. Từ vài triệu cho một ca khám bệnh đến hàng chục, hàng trăm triệu cho ca phẫu thuật chẳng mấy chốc, toàn bộ công sức đều tan biến. Trong xã hội nhiều biến động, giữ gìn sức khỏe mới chính là cách cạnh tranh khôn ngoan nhất.
4. Người trên 35 tuổi, không nền tảng dễ bị thị trường "chối bỏ"
Sự thật phũ phàng là rào cản tuổi tác trong thị trường lao động không dễ biến mất. Mỗi năm có hàng trăm nghìn sinh viên tốt nghiệp, sẵn sàng nhận mức lương thấp hơn, làm việc với tốc độ cao hơn. Trong khi đó, những người ngoài 35 tuổi, nếu không có kỹ năng nổi trội, không có quan hệ hay nguồn lực, sẽ trở thành đối tượng bị cắt giảm đầu tiên.
Quy luật cung – cầu không thay đổi: Vị trí thì có hạn, nhưng người tìm việc thì vô tận. Vì thế, xu hướng sa thải, tinh giản nhân sự, đặc biệt ở nhóm tuổi trung niên, chắc chắn sẽ còn tiếp diễn mạnh mẽ.
Tương lai vài năm tới không dễ dàng. Cạnh tranh khốc liệt sẽ khiến nhiều người phải rời khỏi "đường đua". Để không trở thành kẻ bị đào thải, mỗi người cần tỉnh táo: Trau dồi trí lực thay vì chỉ dựa vào sức lực, quản lý tài chính cẩn trọng, giữ gìn sức khỏe và liên tục nâng cấp kỹ năng để vượt qua những rào cản tuổi tác. Xã hội có thể khắc nghiệt, nhưng sự chủ động thích ứng mới là "lá chắn" bảo vệ duy nhất.
