Nhiều người than giâm cành hoa hồng khó như "vượt vũ môn". Thực ra khó không phải vì cây "khó tính", mà vì ta nóng vội, chọn cành sai, giá thể sai và chăm sai nhịp. Trong thế giới cây cảnh, giâm cành là cách nhân giống phổ biến nhất của hoa hồng.
Một đoạn cành được cắt gọn, cắm vào giá thể sạch và ẩm, sau vài tuần vết cắt sẽ hình thành mô sẹo, rồi từ chính điểm thấp nhất ấy các rễ non tách ra, đâm xuống tìm nước và dinh dưỡng. Nếu nắm được nhịp điệu này, bạn sẽ thấy giâm cành không quá khó, và có thể mở ra cả một "vườn hồng" từ những đoạn cành rất đỗi bình thường.
1. Giâm cành hoa hồng thường mất khoảng một tháng để rễ tơ xuất hiện và bắt đầu làm việc. Khi thấy cành đẩy lá non, lá đã cứng và xanh đều, nghĩa là bộ rễ đã đủ khỏe để chuyển sang chậu riêng. Từ đây việc chăm sóc trở nên nhẹ nhàng hơn rất nhiều. Vấn đề là phải giúp cành sống ổn trong tháng đầu tiên.
Để làm được điều đó, người mới nên ưu tiên cành già thay vì cành non. Cành hai năm tuổi trở lên tích trữ nước và dưỡng chất tốt hơn, mô gỗ đã chín nên khả năng chịu đựng giai đoạn "không rễ" mạnh hơn. Trong khi đó cành non mọng nước, lớp biểu bì mỏng, dễ mất nước và teo tóp trước khi kịp tạo rễ.
2. Khi cắt cành, hãy chọn đoạn không sâu bệnh, đường kính tương đương chiếc đũa, có ba đến bốn mắt lá. Dùng kéo bén đã sát trùng bằng cồn, cắt vát phần gốc để tăng diện tích tiếp xúc với giá thể và thoát nước tốt hơn.
Tỉa bớt lá, chỉ giữ lại hai lá nhỏ ở đỉnh nhằm giảm bốc hơi. Nếu có bột kích rễ, bạn có thể chấm nhẹ ở vết cắt, không bắt buộc nhưng sẽ rút ngắn thời gian tạo rễ. Điểm mấu chốt vẫn là sức khỏe cành mẹ và môi trường giâm thật sạch.
3. Giá thể cho cành giâm nên là than bùn ép hay còn gọi là đất mùn than bùn. Loại giá thể này rất tơi xốp, giữ ẩm ổn định, ít mầm bệnh, phù hợp với bộ rễ mới sinh. Nhiều người dùng cát sông đã rửa sạch hoặc đất akadama hạt nhỏ, cũng có thể dùng, nhưng hiệu quả ổn định theo kinh nghiệm vẫn nghiêng về than bùn thuần.
Đừng trộn thêm phân hay đất vườn trong giai đoạn đầu vì dinh dưỡng cao khiến giá thể dễ chua, vi sinh có hại phát triển, cành rất dễ bị thối đen.
4. Sau khi cắm cành vào chậu, hãy dựng một "nhà kính mini" bằng túi nilon trong. Chụp cả miệng chậu và buộc hờ, để lại vài lỗ nhỏ cho không khí lưu thông. Môi trường ẩm cao sẽ giảm thất thoát nước qua lá, giữ cho mô sẹo ở gốc không bị khô, từ đó kích thích rễ xuất hiện. Nhiều người bỏ qua bước này nên cành nhanh héo, vỏ rút nhăn rồi hỏng. Với túi chụp, độ ẩm quanh cành luôn ở mức dễ chịu, bạn đỡ phải tưới nhiều lần và giảm hẳn nguy cơ thối gốc.
5. Ánh sáng cũng cần được xử lý đúng. Cành giâm chưa có rễ nên không chịu nổi nắng gắt. Hãy để chậu ở nơi sáng dịu, nắng tán xạ như ban công hướng bắc hoặc bên hiên có mái. Nắng trực tiếp khiến nhiệt độ trong túi chụp tăng mạnh, lá bị "luộc", mô sẹo khô nứt. Bóng râm có gió nhẹ mới là bạn thân của cành giâm. Nhiệt độ lý tưởng quanh ngày là hai mươi ba đến hai mươi tám độ C, ban đêm mát hơn một chút càng tốt.
6. Tưới nước thế nào cho chuẩn. Nguyên tắc là ẩm đều nhưng không đọng nước. Trước khi cắm cành bạn nên làm ướt giá thể rồi ấn nhẹ cho chặt. Về sau chỉ tưới phun sương khi thấy mặt giá thể hơi se, tránh dội nước mạnh làm xê dịch gốc cành. Nước quá nhiều khiến thiếu oxy, vi khuẩn yếm khí sinh sôi dẫn đến tình trạng đen gốc mà người chơi hay gọi là "đen thân". Nếu chẳng may chậu bị ướt đẫm, hãy mở túi chụp cho thoáng gió, đưa chậu ra nơi mát, chờ khô bề mặt rồi chụp lại.
7. Khi cành đã bật lá non, đừng vội mừng mà mang ra nắng lớn ngay. Hãy tập cho cây làm quen bằng cách mở túi chụp trong vài ngày, sau đó tăng dần ánh sáng. Lúc chuyển chậu, dùng hỗn hợp tơi xốp gồm đất sạch, than bùn và perlite hoặc đá trân châu để rễ non tiếp tục phát triển. Chỉ bón phân lỏng rất loãng sau hai đến ba tuần, ưu tiên loại cân bằng và thân thiện với rễ yếu. Quan sát đọt non và màu lá để điều chỉnh lượng phân, đừng cố bón mạnh vì nghĩ cây mới trồng cần "tẩm bổ".
8. Người mới thường mắc ba lỗi. Thứ nhất là sốt ruột. Họ mở túi kiểm tra liên tục, rút cành lên xem rễ, vô tình làm rách mô sẹo. Hãy tin vào quy trình và cho cành đủ thời gian. Thứ hai là ham cành non. Cành vừa vươn trong mùa xuân trông mượt mà nhưng rất khó sống sót khi mất nước. Cành già hai năm độ ẩm nội tại dồi dào, bền bỉ hơn nhiều. Thứ ba là dùng giá thể bẩn hoặc trộn nhiều thứ. Giai đoạn giâm cành cần sự tinh gọn, càng sạch càng tốt.
9. Một mẹo nhỏ giúp tỉ lệ thành công cao hơn là giâm vào thời tiết mát. Tại miền Bắc và miền Trung, tháng ba đến tháng tư hoặc tháng chín đến tháng mười là thời gian đẹp. Miền Nam có thể chọn giai đoạn sau mưa, không quá nóng. Ngoài ra, nên giâm nhiều cành cùng lúc để "chia rủi ro". Từ mười cành thành công sáu đến bảy cành là đã rất ổn cho người mới.
10. Vì sao cứ nhấn mạnh chuyện cành già? Bởi cành già là "kho nước di động". Trong tháng đầu rễ chưa hút được gì, cành phải sống dựa vào nước và tinh bột dự trữ. Cành già giữ nước tốt, khả năng phân bào ở mô cambium vẫn hoạt động đủ để tạo mô sẹo mạnh mẽ. Khi đủ ẩm, đủ oxy và không bị nắng hầm, quá trình hình thành rễ diễn ra tự nhiên như một phản xạ sinh tồn của cây. Bạn không cần cầu kỳ thuốc men, cũng không cần bí kíp thần thánh nào khác.
11. Khi cành đã sang chậu riêng, hãy tiếp tục giữ nhịp chăm nhẹ nhàng. Tưới theo nhu cầu, bón phân loãng định kỳ, tỉa bỏ nụ nếu cây còn yếu để dồn sức nuôi rễ. Sau một đến hai tháng, cây ổn định, bạn có thể cho làm quen nắng sáng rồi tăng dần, cành sẽ cứng cáp và sẵn sàng cho mùa hoa mới. Lúc ấy, nhìn chậu hồng nở từ chính tay mình giâm thành, bạn sẽ hiểu tại sao nhiều người mê mẩn thú vui này.
Tóm lại, giâm cành hoa hồng không khó nếu bạn chịu đi chậm và đúng quy trình. Chọn cành hai năm tuổi trở lên, dùng than bùn sạch làm giá thể, chụp túi giữ ẩm, để nơi râm sáng, tưới vừa phải và kiên nhẫn chờ một tháng. Những điều nhỏ đó cộng lại sẽ cứu bạn khỏi nỗi ám ảnh đen thân và thất bại lặp đi lặp lại. Từ một cành nhỏ, cả khu vườn có thể mọc lên, và niềm vui cũng theo đó mà nở rộ.
(Thông tin mang tính tham khảo)
