Lúc 29 tuổi, nhờ phim The Piano, bà bất ngờ có tên trong danh sách đề cử nhưng thua cuộc trước Steven Spielberg. 28 năm sau, bà tái ngộ đạo diễn kỳ cựu. Lần này, bà được kỳ vọng đoạt giải khi The Power of the Dog đang "càn quét" Oscar với 12 đề cử. Trước đó, tác phẩm này cũng giành hàng loạt giải thưởng, trong đó có Quả Cầu Vàng 2022.
IndieWire nhận định nữ đạo diễn người New Zealand có khả năng thắng cao, lập nên lịch sử hai năm liền phụ nữ thắng giải "Đạo diễn xuất sắc". Nếu điều này trở thành sự thật, trang báo tin rằng Campion sẽ giúp phá vỡ rào cản bất bình đẳng giới. The Guardian nói nữ đạo diễn 67 tuổi là hình mẫu cổ vũ những nhà làm phim nữ trên thế giới theo đuổi tượng vàng. Dấu ấn Campion để lại trong đấu trường Oscar khó phai nhòa. Trong 94 năm, phụ nữ có tám suất đề cử và tên Campion được nhắc đến hai lần. Nữ đạo diễn nói trên Variety: "Tôi vừa buồn, vừa vui khi thấy các chị em mạnh mẽ phá vỡ chướng ngại trên đường đua sự nghiệp. Tôi cũng tin rằng những điều mới mẻ tốt đẹp sắp đến".
Đạo diễn Jane Campion và tài tử Benedict Cumberbatch trên trường quay "The Power of the Dog". Ảnh: Netflix
Từ khi giải Oscar mở rộng danh sách đề cử từ 5 lên 10, số nữ giới có cơ hội được vinh danh cũng tăng lên. Ở hạng mục "Phim hay nhất", The Power of the Dog và CODA do phụ nữ đạo diễn. Bốn đề cử khác Belfast, Dune, Licorice Pizza và West Side Story có nhiều nữ tham gia sản xuất. Nếu các tác phẩm này thắng, Oscar 2022 có thể được xem là năm phụ nữ "áp đảo" đàn ông.
Ở hạng mục "Kịch bản chuyển thể hay nhất", ba đề cử CODA, The Lost Daughter và The Power of the Dog do phụ nữ chấp bút. The Lost Daughter là phim đầu tay của nữ diễn viên Maggie Gyllenhaal. Cô đạo diễn, sản xuất và viết kịch bản. Tác phẩm cũng được đề cử tại BAFTA - giải "Oscar của Anh", nên được dự đoán có khả năng thắng. Tuy nhiên, tỷ lệ nữ giới thắng giải trong hạng mục này không cao. Từ năm 2005 - khi nữ biên kịch Diana Ossana của Brokeback Moutain được gọi tên đến nay, chưa phụ nữ nào cầm tượng vàng. Lý do khác là hai đề cử Dune, Drive My Car được đánh giá khá cao về kịch bản.
Đạo diễn Maggie Gyllenhaal trên phim trường "The Lost Daughter". Ảnh: Netflix
Trong năm tác phẩm được đề cử danh hiệu "Phim tài liệu hay nhất", bốn phim có phụ nữ tham gia sản xuất. Như phim tài liệu hoạt hình Flee có ba nhà sản xuất nữ được đề cử, bên cạnh nam đạo diễn Jonas Poher Rasmussen. Riêng với Ascension, Attica, Writing with Fire, nữ giới tham gia đạo diễn.
Thêm một hạng mục quan trọng nữa phái nữ "chiếm sóng" là "Phim hoạt hình xuất sắc", với bốn phim Encanto, Luca, Raya and the Last Dragon, Flee. IndieWire dự đoán Flee chiến thắng và có thể các nhà sản xuất nữ Monica Hellström, Signe Byrge Sørensen và Charlotte De La Gournerie sẽ được vinh danh. Trong khi đó, Variety tin rằng Encanto - công chiếu hồi tháng 11/2021 và có nữ đạo diễn là Charise Castro Smith - giành giải.
Năm nay, tượng vàng "Quay phim xuất sắc" được dự đoán có nữ chủ nhân đầu tiên. Ari Wegner - đạo diễn hình ảnh của The Power of Dog - tranh giải, đánh dấu lần hai phụ nữ có mặt trong hạng mục này. Tác phẩm thể hiện tốt không khí viễn Tây của Mỹ với cảnh đồi núi, cảnh nông trại, dù được quay ở New Zealand. Wegner được trông đợi làm nên kỳ tích, dù cô đối đầu các đối thủ đáng gờm như Greig Fraser, Dan Laustsen.
Trailer "The Power of the Dog". Phim có đạo diễn, quay phim đều là nữ. Video: YouTube Netflix
Ở một số giải khác, phụ nữ cũng tham gia. Pamela Martin - dựng phim King Richard - hai lần nhận đề cử. Các hạng mục như "Âm thanh hay nhất", "Thiết kế sân khấu hay nhất", "Trang phục đẹp nhất" có nhiều ứng viên nữ. Trong đó, Germaine Franco - nhà soạn nhạc cho Encanto - là phụ nữ Latin đầu tiên được đề cử hạng mục "Âm nhạc gốc".
Theo The Wrap, tuy nổi bật ở các hạng mục quan trọng, tổng số nữ giới được đề cử có phần giảm so với hai năm trước. Một số giải thiếu vắng phụ nữ như "Kỹ xảo hay nhất", "Kịch bản gốc hay nhất". Giải "Phim quốc tế xuất sắc" không có tác phẩm nào do phụ nữ đạo diễn, dù số lượng phim được giới thiệu trên thị trường quốc tế không ít. Một số tác phẩm gây tiếc nuối là Titane, Petite Maman, Happening, Playground, I'm Your Man.
Trong nhiều năm kể từ lần đầu tổ chức năm 1929, Oscar là sân chơi độc quyền của nam giới. Sau 48 năm, ứng viên nữ cho danh hiệu "Đạo diễn xuất sắc" mới xuất hiện. Viện Hàn lâm mất thêm 33 năm nữa để trao bức tượng danh giá cho nữ đạo diễn Kathryn Bigelow (phim The Hurt Locker). Trong 93 năm, với giải "Phim quốc tế xuất sắc", Viện Hàn lâm chỉ trao cho ba tác phẩm có đạo diễn là nữ. Hạng mục "Quay phim xuất sắc" đến năm 2017 mới có một ứng viên nữ và sau bốn năm chưa phụ nữ nào chiến thắng. Tuy nhiên, trong những năm gần đây, thế cục này đang dần thay đổi, một phần nhờ ảnh hưởng của phong trào chống quấy rối tình dục Me Too.
Quỳnh Quyên
