Phần lớn các bậc phụ huynh đều kỳ vọng con cái mình sẽ là học sinh giỏi, đạt thành tích cao ở trường. Họ không ngại đầu tư thời gian, tiền bạc cho các lớp học thêm, mua sách nâng cao, thuê gia sư… Nhưng rồi kết quả học tập của con vẫn "dậm chân tại chỗ", trong khi một số bạn bè cùng lớp lại nhẹ nhàng đứng top đầu mà không cần học ngày học đêm.
Sự khác biệt nằm ở đâu? Theo chia sẻ từ một giáo viên lâu năm tại trường THPT top đầu, có 3 "từ khóa" quan trọng quyết định sự khác biệt giữa học sinh giỏi và học sinh trung bình và IQ không phải một trong số đó.
Ba yếu tố này tưởng chừng đơn giản, nhưng lại chính là "bí mật" tạo nên thành tích học tập vượt trội.

Cùng một thời lượng học, học sinh giỏi tiếp thu được gấp đôi, gấp ba. Không cần học nhiều, chỉ cần học đúng và học hiệu quả. Ảnh minh họa
1. Hiệu suất cao: Học đến đâu hiểu chắc đến đó
Khi giáo viên giảng bài, học sinh giỏi thường nắm bắt nội dung ngay tại lớp. Các em không để tâm trí lơ đãng, không bị chi phối bởi yếu tố xung quanh.
Nhờ vậy, chỉ sau một tiết học, lượng kiến thức ghi nhớ được đã đủ để về nhà ôn tập nhẹ nhàng mà không mất thời gian "cày lại" từ đầu.
Ngược lại, học sinh có hiệu suất học tập kém thường tiếp thu chậm, dễ mất tập trung. Dù ngồi đủ tiết học, nhưng những gì còn đọng lại trong đầu thì chẳng bao nhiêu.
Lúc thi cử, các em thường "ngơ ngác như bò đội nón", không phải vì lười, mà vì... học không vào.
Tóm lại, cùng một thời lượng học, học sinh giỏi tiếp thu được gấp đôi, gấp ba. Không cần học nhiều, chỉ cần học đúng và học hiệu quả.
2. Có kế hoạch rõ ràng: Học tập có chiến lược
Học sinh nào cũng từng thử lập thời gian biểu, nhưng giữ được kỷ luật để thực hiện lại là chuyện khác. Đây chính là điểm phân biệt học sinh giỏi với phần còn lại.
Những học sinh xuất sắc thường lên kế hoạch học tập chi tiết: khi nào học môn gì, bao lâu thì ôn tập, sắp thi cần chuẩn bị ra sao.
Quan trọng hơn cả là các em có ý thức tự giác cao và thực hiện nghiêm túc kế hoạch đã đặt ra.
Trong khi đó, nhiều học sinh khác thì kế hoạch chỉ mang tính hình thức, hoặc "đầu voi đuôi chuột", ban đầu hào hứng sau bỏ dở giữa chừng.
3. Khả năng tập trung: "Chất xúc tác" quyết định thành bại
Khả năng tập trung là yếu tố bị xem nhẹ nhất nhưng lại có sức ảnh hưởng lớn nhất đến kết quả học tập.
Giáo sư Lý Mai Cẩn từng nhận định: "Không phải IQ, chính sự tập trung mới quyết định ai là học sinh giỏi."
Những em kém tập trung dễ bị chi phối bởi điện thoại, mạng xã hội, chuyện bạn bè… Dù học nhiều, nhưng việc ngồi vào bàn không đồng nghĩa với việc não bộ đang hoạt động hiệu quả. Ngược lại, học sinh giỏi có thể ngồi một giờ đồng hồ nhưng tiếp thu sâu và đầy đủ.
Sự tập trung không chỉ giúp học tốt, mà còn là kỹ năng nền tảng cho công việc, cuộc sống sau này.

Khả năng tập trung là yếu tố bị xem nhẹ nhất nhưng lại có sức ảnh hưởng lớn nhất đến kết quả học tập. Ảnh minh họa
Tập trung – "từ khóa" quan trọng nhất cha mẹ cần rèn từ sớm
Trong ba yếu tố kể trên, sự tập trung chính là "chìa khóa" cốt lõi nhất. Nó là tiền đề để trẻ có thể tiếp thu tốt (tạo ra hiệu suất cao) và tuân thủ kế hoạch học tập đã đề ra.
Thế nhưng đáng tiếc, đây lại là kỹ năng ít cha mẹ để ý bồi dưỡng cho con. Nhiều người cho rằng cần đợi con lớn rồi mới rèn sự tập trung, nhưng khoa học đã chứng minh điều ngược lại: khả năng tập trung bắt đầu hình thành từ khi trẻ mới 2 tháng tuổi và đạt "giai đoạn vàng" phát triển mạnh nhất vào 6 tuổi.
▪ Giai đoạn 0 – 2 tuổi: Khởi đầu khả năng chú ý
Lúc này, cha mẹ có thể hỗ trợ phát triển sự chú ý của trẻ thông qua phương pháp Pointing – Showing – Demonstrating. Chỉ và nói về các đồ vật, hành động gần gũi giúp trẻ dần học cách tập trung.
▪ Giai đoạn 2 – 6 tuổi: Giai đoạn vàng
Đây là thời điểm quan trọng để xây dựng thói quen tập trung. Cha mẹ nên:
Tạo không gian yên tĩnh, ít bị xao nhãng.
Hạn chế can thiệp vào hoạt động khi trẻ đang mải mê làm việc gì đó.
Tránh "ngắt dòng chú ý" của trẻ khi trẻ đang dồn tâm trí vào một trò chơi hay hoạt động học tập.

Thành tích học tập không đến từ may mắn hay năng khiếu, mà từ những kỹ năng có thể rèn luyện. Ảnh minh họa
Học sinh giỏi không phải do thông minh bẩm sinh mà do biết học đúng cách
Suy cho cùng, sự khác biệt giữa học sinh giỏi và học sinh kém không phải ở IQ, mà ở ba yếu tố: hiệu suất, kế hoạch, tập trung. Trong đó, sự tập trung là gốc rễ quan trọng nhất.
Thành tích học tập không đến từ may mắn hay năng khiếu, mà từ những kỹ năng có thể rèn luyện.
Nếu cha mẹ biết đầu tư đúng hướng, giúp con xây dựng kỹ năng tập trung từ sớm, con sẽ có nền tảng vững chắc để học tốt, không chỉ hôm nay, mà cả trong tương lai.

GĐXH - Nhiều cha mẹ than phiền: "Sao con nhà mình học mãi mà chẳng tiến bộ, trong khi con người ta học đâu nhớ đó?". Thực tế, bí quyết nằm ở cách dạy con khoa học, đúng với quy luật hoạt động của não bộ.