Đề xuất được bà Altaye Tedla Desta, Trưởng bộ phận phụ trách đào tạo trực tuyến của Học viện WIPO, Tổ chức Sở hữu trí tuệ thế giới (WIPO) đưa ra tại hội thảo chia sẻ kinh nghiệm giáo dục sở hữu trí tuệ dành cho học sinh phổ thông tại Việt Nam do Cục Sở hữu trí tuệ, Bộ Khoa học và Công nghệ tổ chức sáng 25/3. Theo bà, Việt Nam cần xác định các yếu tố cần thiết để đưa nội dung sở hữu trí tuệ vào giảng dạy tại các cấp học phổ thông.
Bà nêu thực tế có nhiều ý tưởng xuất sắc gặp khó khăn trong việc tiếp cận thị trường hoặc có nguy cơ bị mất, bị sao chép mà không xin phép, hoặc bị tước đoạt về tài chính. Thiếu đi sự bảo hộ và quản lý sở hữu trí tuệ, giá trị được tạo ra bởi những người trẻ tuổi, các doanh nghiệp và những nhà đổi mới sáng tạo, dù nằm trong các dịch vụ, sáng chế hay tác phẩm sáng tạo, đều có thể bị giảm sút.
Theo bà Altaye Tedla Desta, hiểu biết về sở hữu trí tuệ không chỉ đạt được sự bảo hộ, mà còn mang ý nghĩa về chiến lược. Nó là chiến lược để kiếm tiền, trao quyền, và đưa những kiến thức cụ thể, bao gồm cả tri thức truyền thống và cộng đồng, thâm nhập vào thị trường mà không lo bị chiếm hữu. "Những doanh nhân thành công nhất không chỉ tạo ra sáng chế, mà họ còn thực hiện đổi mới sáng tạo với một kế hoạch cụ thể nhằm tiếp cận thị trường và những khách hàng mong muốn dịch vụ hoặc sản phẩm của họ", bà nói.
Bà đề xuất đưa nội dung đổi mới sáng tạo, sở hữu trí tuệ và khởi nghiệp vào các môn học khác nhau từ ngay cấp độ học nhỏ tuổi. Bà dẫn các nghiên cứu cho thấy sự sáng tạo đạt đỉnh trong độ tuổi từ 12 đến 20, khi giới trẻ nhận ra tài năng của mình và phát triển sở thích cho các lĩnh vực nhất định. Sau độ tuổi này, các cấu trúc giáo dục truyền thống thường kìm hãm sự sáng tạo bằng cách phân chia các môn học theo những cách thông thường, từ đó làm giới hạn khả năng đổi mới sáng tạo của giới trẻ giữa các môn học.
Đồng quan điểm, ông Trịnh Văn Sơn, Tổng giám đốc Công ty cổ phần truyền thông Trường Thành cho rằng giáo dục cho thế hệ trẻ về sở hữu trí tuệ là cần thiết nhằm từng bước hình thành và phát triển văn hóa sở hữu trí tuệ. Ông cho biết Trường Thành và Smartschool đã phối hợp nghiên cứu, tham khảo, học tập kinh nghiệm trong nước và quốc tế về các chương trình đào tạo sở hữu trí tuệ dành cho các cấp học sinh để tìm kiếm các giải pháp phù hợp với điều kiện triển khai tại Việt Nam.
Ông Trịnh Văn Sơn cho biết sẽ sớm hoàn thiện nội dung, học liệu số phục vụ các chương trình đào tạo về sở hữu trí tuệ. Ảnh: Minh Sơn
Ông Sơn cho biết sẽ sớm hoàn thiện nội dung, học liệu số phục vụ chương trình đào tạo một cách nhanh nhất, chất lượng nhất, góp phần cùng các cơ quan quản lý, các cơ sở giáo dục triển khai chương trình giáo dục sở hữu trí tuệ dành cho học sinh các cấp học một cách hiệu quả.
Theo ông Lưu Hoàng Long, Cục trưởng Cục Sở hữu trí tuệ, giáo dục sở hữu trí tuệ cho học sinh phổ thông là vấn đề mới, chưa được triển khai một cách bài bản và thường xuyên ở Việt Nam.
Ông đánh giá cao sáng kiến xây dựng chương trình giáo dục sở hữu trí tuệ cho học sinh của Công ty Trường Thành. Ông Long cũng mong nhận được sự đồng hành của doanh nghiệp và các chủ thể liên quan trong việc tạo dựng văn hóa sở hữu trí tuệ trong toàn xã hội, góp phần thực hiện nhiệm vụ quan trọng đã đặt ra trong Chiến lược sở hữu trí tuệ đến năm 2030.
Ông Lưu Hoàng Long, Cục trưởng Cục Sở hữu trí tuệ phát biểu tại sự kiện. Ảnh: Minh Sơn
Khảo sát của Cục Sở hữu trí tuệ với 800 học sinh đến từ các trường học cho thấy, phần lớn học sinh tiểu học (74%), trung học cơ sở (87%) cho biết chưa bao giờ được tiếp cận với kiến thức về sở hữu trí tuệ. Phần lớn các em đều cho biết sẵn sàng đón nhận các kiến thức mới này. Theo đó TS Nguyễn Hoàng Hạnh, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu, đào tạo và hỗ trợ, tư vấn (Cục Sở hữu trí tuệ), kiến nghị các cơ quan quản lý nhà nước về giáo dục cần xem xét áp dụng hình thức phù hợp về sở hữu trí tuệ ở các cấp học.
Ông Lê Ngọc Lâm, nguyên Phó cục trưởng Cục Sở hữu trí tuệ nêu con số thực tế không có sở hữu trí tuệ trên 95% dự án khởi nghiệp đã thất bại. Vì thế việc đưa kiến thức sở hữu trí tuệ vào trường phổ thông là cần thiết. Theo ông với các nước điều này không mới, nhưng ở Việt Nam các trường cần mạnh dạn đặt chân vào "con đường mới" phát triển các mô hình đào tạo mới.
Ông Trần Lê Hồng, Phó Cục trưởng Cục Sở hữu trí tuệ cho biết sẽ làm việc trực tiếp với Vụ Giáo dục Phổ thông, Bộ Giáo dục và Đào tạo để thúc đẩy các hoạt động phổ cập sở hữu trí tuệ. Cục Sở hữu trí tuệ khẳng định luôn đồng hành các nhà quản lý, doanh nghiệp, nhà trường đưa sở hữu trí tuệ thành công cụ hữu hiệu cho kinh doanh, lao động và phát triển kinh tế.
Hà Thanh
