Gấu nước
Gấu nước dưới kính hiển vi. Ảnh: Science Source
Với kích thước cỡ milimet, gấu nước có thể ngừng hầu hết hoạt động trao đổi chất bằng cuộn mình và chuyển sang trạng thái kiệt nước gọi là "tun" và hồi sinh sau nhiều năm khi có nước trở lại. Ở trạng thái này, chúng có thể chịu những điều kiện khắc nghiệt tới mức đủ tiêu diệt phần lớn sự sống như môi trường cận chân không, áp suất nghiền ép và bức xạ mạnh tới hàng nghìn gray.
Gấu nước cũng sống sót qua ngưỡng nhiệt độ cực hạn từ gần độ 0 tuyệt đối (-273,15 độ C đến khoảng 150°C trong thử nghiệm tại phòng thí nghiệm. Một thí nghiệm năm 2007 cho thấy gấu nước có thể chịu đựng được môi trường khắc nghiệt ngoài không gian. Để sống sót và sinh sản trở lại, gấu nước vẫn cần một lớp nước mỏng và chất hóa học phù hợp. Tuy nhiên, gấu nước là hình mẫu về sức sống bền bỉ và cần ít tài nguyên.
Gián
Gián là loài ăn tạp có thể ăn gần như bất cứ thứ gì, sinh sản nhanh và chịu đựng thời gian dài với rất ít thức ăn hoặc nước, những đặc điểm khiến chúng nổi tiếng khó tiêu diệt. Gián chịu bức xạ tốt hơn con người do tế bào của chúng phân chia ít hơn.
Gián có thể sống từ nhiều ngày đến vài tuần mà không cần đầu nhờ thở qua lỗ trên cơ thể, không phải hệ thống mũi - họng tập trung. Trong thế giới sau thảm họa với nhiều mảnh vụn và nơi trú ẩn rải rác, chúng có khả năng sống sót qua hạn hán, lạnh giá và nguồn tài nguyên bị nhiễm độc.
Cá mập
Cá mập Greenland có tuổi thọ hàng trăm năm. Ảnh: Wikipedia
Cá mập chiếm lĩnh nhiều vùng biển rộng lớn và một số loài có thể nhịn ăn lâu. Kết quả thí nghiệm cho thấy cá mập Swell nhịn ăn hơn một năm trong điều kiện nuôi nhốt và loài sống ở vùng nước lạnh như cá mập Greenland hoạt động với mức trao đổi chất cực thấp. Vài loài cũng ăn xác thối, phương án dự phòng hữu ích nếu mạng lưới thức ăn bị lung lay.
Cá mập sống ở vùng biển sâu và vùng cực tồn tại trong môi trường giúp chúng tránh nhiều cú sốc bề mặt. Là biểu tượng của sức sống bền bỉ lâu dài, cá mập Greenland có thể là động vật có xương sống sống lâu nhất với tuổi thọ vài thế kỷ, chứng minh chiến lược hoạt động chậm ít năng lượng hiệu quả trong thời kỳ khó khăn.
Cá killi
Cá killi Đại Tây Dương là biểu tượng cho khả năng thích nghi nhanh chóng, lặp lại với căng thẳng do con người gây ra. Các quần thể ở một số cửa sông ô nhiễm nhất tại Bắc Mỹ độc lập phát triển cơ chế phòng vệ di truyền chống hỗn hợp hóa chất phức tạp, giúp cá killi chịu đựng mức độc tố có thể giết chết loài cá khác. Chúng trưởng thành nhanh chóng và sinh sản thường xuyên, thúc đẩy thay đổi tiến hóa và giúp quần thể phục hồi sau một cú sốc. Là loài nhỏ sống ở vùng nước triều và đầm lầy, cá killi có thể tận dụng môi trường sống có điều kiện tự nhiên hoặc tài nguyên hạn chế.
Kiến
Bè kiến lửa trôi nổi tới khi đàn kiến tìm thấy vùng đất khô ráo. Ảnh: How Stuff Works
Kiến là bậc thầy giải quyết vấn đề thông qua sức mạnh tập thể. Khi lũ lụt xảy ra, các loài như kiến lửa liên kết thành chiếc "bè sống" nổi trong nhiều ngày, tự thay đổi hình dạng và chữa lành trong khi tìm kiếm vùng đất khô ráo. Đàn kiến như một hàng rào kiên cố không thể chọc thủng và thích nghi dưới áp lực. Chúng có thể chuyển chỗ, tách ra và tái xây dựng nhanh chóng với chế độ ăn tạp cho phép chúng tận dụng gần như bất kỳ nguồn thức ăn nào. Các nhà khoa học ước tính có khoảng 20 triệu tỷ con kiến trên Trái Đất.
An Khang (Theo Interesting Engineering, NASA, Scientific American)
