Công nghệ trình chiếu kể chuyện khoa học tại Bảo tàng vũ trụ Việt Nam

Chỉ trong hai tháng chạy thử, Bảo tàng Vũ trụ Việt Nam đã đón hơn 10.000 lượt khách. Con số vượt xa dự tính của Trung tâm Vũ trụ Việt Nam (VNSC), cho thấy sức hút của mô hình trưng bày bảo tàng ứng dụng công nghệ cao. "Đó là sự động viên rất lớn. Nhiều người vẫn liên hệ dù bảo tàng đang tạm dừng để hoàn thiện thủ tục", ông Lê Xuân Huy, Phó tổng giám đốc VNSC, cho biết.

Theo ông Huy, mong muốn lớn nhất khi xây dựng bảo tàng là đưa khoa học vũ trụ đến gần hơn với công chúng. Công nghệ trình chiếu được xem là chìa khóa để biến những khái niệm phức tạp như quỹ đạo, vệ tinh, thiên hà, hay vụ nổ Big Bang thành trải nghiệm trực quan, dễ tiếp nhận. "Chúng tôi muốn thế hệ trẻ có thể chạm tay vào khoa học, thay vì chỉ nhìn qua mô hình tĩnh", ông nói.

Nhà chiếu mái vòm tại Bảo tàng vũ trụ Việt Nam. Ảnh: Giang Huy

Trung tâm của trải nghiệm này là nhà chiếu mái vòm, nơi hình ảnh được phủ trọn bề mặt trần cong, tạo không gian mô phỏng một vũ trụ thu nhỏ. Khi ánh sáng quét qua mặt vòm, người xem có cảm giác như đang dịch chuyển giữa các tinh vân. Chính vì thế, hầu hết suất chiếu trong thời gian thử nghiệm đều kín khách.

Nhưng để tạo ra hiệu ứng liền mạch đó, đội ngũ triển khai phải vượt qua nhiều yêu cầu kỹ thuật phức tạp. "Vòm chiếu bảo tàng không giống ở các khu giải trí. Nó phải có chiều sâu, giúp truyền đi nhịp điệu đủ để kể câu chuyện về khởi nguyên vũ trụ", ông Lê Huy Thanh Hoàng, Trưởng đại diện giải pháp hiển thị hình ảnh chuyên dụng của Panasonic Việt Nam, chia sẻ.

Hệ thống sử dụng năm máy chiếu laser với bộ xử lý hình ảnh mạnh, cho phép ghép hình chính xác trên bề mặt cong. Các hình ảnh trình chiếu trên một kết cấu vòm bằng nhôm được thi công với độ chính xác cao để bảo đảm độ tán âm và hình ảnh sắc nét.

Mô hình các hành tinh trong hệ mặt trời, trưng bày tại Bảo tàng vũ trụ Việt Nam. Ảnh: Giang Huy

Ngoài nhà chiếu mái vòm, các công nghệ trình chiếu khác nhau cũng được áp dụng riêng cho từng khu trưng bày. Một số mô hình mô phỏng sử dụng dữ liệu trình chiếu được cung cấp bởi nguồn dữ liệu trực tiếp, từ Cơ quan Khí quyển và Đại dương Mỹ (NOAA).

Theo ông Hoàng, trong quá trình thi công, thách thức lớn nhất là việc mô phỏng quả cầu Trái Đất, treo chính giữa bảo tàng. Hệ thống gốc của NOAA được đóng cứng, chỉ hỗ trợ việc trình chiếu từ bên trong, trên một quả cầu đường kính 1,8 mét. Tuy nhiên, VNSC yêu cầu tạo ra một quả cầu có kích thước 3 m, hiển thị dữ liệu về tình hình thời tiết, như hình ảnh các cơn bão và dòng chảy đại dương.

Điều này buộc đội ngũ triển khai phải liên tục thử nghiệm và thiết kế giải pháp mới cho từng kịch bản. Các kỹ sư mất gần nửa năm để xử lý, giúp hình ảnh được thể hiện trọn vẹn. Nhờ vậy, du khách có thể xem được cả các cơn bão ngay trên quả cầu địa cầu mô phỏng.

Theo ông Lê Xuân Huy, công nghệ trình chiếu giúp bảo tàng vượt qua hạn chế của không gian trưng bày truyền thống, nơi phần lớn nội dung dựa vào mô hình và bảng thông tin. Tại Bảo tàng vũ trụ, hình ảnh động, âm thanh, dữ liệu thời gian thực và tương tác được kết hợp để tạo ra trải nghiệm đa lớp. "Công nghệ cho phép chúng tôi kể câu chuyện khoa học theo cách dễ hiểu hơn, sinh động hơn", ông nói.

Du khách trải nghiệm thí nghiệm thực tế về việc truyền âm trong môi trường chân không. Ảnh: Giang Huy

Công nghệ trình chiếu được ứng dụng ở Bảo tàng Vũ trụ không phải lần đầu xuất hiện tại Việt Nam. Trước đó, Panasonic và CMYK từng triển khai các giải pháp tương tự, tại Cung Quy hoạch Kiến trúc Quảng Ninh, Nhà trưng bày Di sản văn hóa thời Đinh-tiền Lê ở Hoa Lư, không gian nghệ thuật Vườn ánh sáng Đà Lạt và triển lãm đa phương tiện "Bùi Xuân Phái với Hà Nội". Việc ứng dụng các giải pháp công nghệ trình chiếu trong không gian văn hóa mở ra cách thể hiện mới, tạo nên những trải nghiệm thị giác thu hút người xem.

Bảo tàng Vũ trụ Việt Nam được xây dựng tại Khu công nghệ cao Hòa Lạc, bởi Trung tâm Vũ trụ Việt Nam (Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam). Công trình rộng hơn 3.000 m² gồm không gian ngoài trời và hai tầng trưng bày trong nhà, trưng bày mô hình vệ tinh, hành tinh, tên lửa cùng nhiều khu tương tác mô phỏng không gian được thiết kế theo phong cách hiện đại, lấy cảm hứng từ sự bao la vô tận của vũ trụ.

Phó Tổng giám đốc VNSC cho hay, bảo tàng có thể sẽ mở cửa trở lại vào tháng 1 năm sau, nhưng mỗi ngày chỉ đón khoảng 400-500 lượt khách, người có nhu cầu tham quan cần đặt vé trước.

VNSC cũng bắt đầu tính đến giai đoạn tiếp theo của dự án, ấp ủ xây dựng một bảo tàng vũ trụ thứ hai tại TP HCM. Rút kinh nghiệm từ Hòa Lạc, bảo tàng vũ trụ thứ hai sẽ có không gian lớn để khách tham quan được trải nghiệm nhiều hơn. Dự án hiện ở bước nghiên cứu tiền khả thi.

Trọng Đạt