Xác cá mập trắng bị cá voi sát thủ moi gan ở gần Portland. Ảnh: Ben Johnson
Năm 2023, xác một con cá mập trắng mắc cạn ở bờ biển gần Portland ở Victoria, Australia, ngay lập tức thu hút sự chú ý của giới truyền thông và khoa học. Loài động vật săn mồi đầu bảng này bị tàn sát và moi gan. Ở thời điểm đó, các nhà nghiên cứu tin chắc họ biết thứ gì đã giết chết con cá mập nhưng không thể xác nhận. Tuy nhiên, giờ đây, kết quả phân tích ADN lấy từ vết cắn xác nhận nghi ngờ của họ. Những con cá voi sát thủ đang săn cá mập trắng ở ngoài khơi Australia, theo nghiên cứu công bố hôm 27/1 trên tạp chí Ecology and Evolution.
Cá voi sát thủ (Orcinus orca) được quan sát ăn thịt nhiều loài cá mập khác nhau trong vài năm qua và cá mập trắng cũng nằm trong danh sách. Ví dụ, một cặp cá voi sát thủ ở Nam Phi đứng sau một loạt vụ săn giết cá mập trong năm 2022 và 2023, trở nên nổi tiếng với thói quen kiếm ăn mới của chúng. Camera thậm chí còn ghi hình chúng phối hợp với nhau để hạ gục con mồi.
Vì vậy, khi xác con cá mập trắng lớn dạt vào bãi biển gần Portland năm 2023, điều đó cung cấp một cơ hội độc đáo để phân tích vết cắn và tìm hiểu thủ phạm. Theo Isabella Reeves, nghiên cứu sinh tiến sĩ ở Tổ chức sinh thái cá mập phương nam và Trung tâm nghiên cứu động vật biển có vú Tây Australia (CETREC) của Đại học Flinders, xác cá mập bị mất lá gan, cơ quan tiêu hóa và sinh sản, có 4 vết cắn riêng biệt, trong đó có vết cắn đặc trưng để moi gan của cá voi sát thủ, tương tự những gì quan sát ở Nam Phi.
"Mẫu vật được lấy từ vết cắn trên xác cá mập trắng và giải trình tự vật liệu di truyền còn sót lại từ kẻ săn mồi. Chúng tôi có thể xác nhận sự tồn tại của ADN cá voi sát thủ ở khu vực vết cắn chính, trong đó 3 vết thương khác hé lộ ADN từ cá mập 7 mang mõm rộng ăn xác thối. Kết quả cung cấp bằng chứng thuyết phục cho thấy cá voi sát thủ đang săn cá mập trắng ở vùng biển Australia và dường như nhắm vào gan của chúng. Điều này chứng tỏ hành vi săn mồi như vậy có thể phổ biến trên toàn cầu hơn so với dự đoán trước đây", Reeves cho biết.
Reeves và đồng nghiệp sử dụng kỹ thuật pháp y động vật hoang dã nhằm xác nhận động vật chịu trách nhiệm xử lý và ăn gan cá mập. Hai ngày trước khi tìm thấy xác cá mập trên bãi biển, cư dân trông thấy vài con cá voi sát thủ, bao gồm hai cá thể có biệt danh "Bent Tip" và "Ripple", bắt được con mồi lớn ở vịnh Bridgewater.
Đây không phải lần đầu tiên cá voi sát thủ săn cá mập ở Australia. Trước đó, chúng được ghi nhận săn cá mập xanh (Prionace glauca), cá mập porbeagles (Lamna nasus), cá mập mako vây ngắn (Isurus oxyrinchus), cá mập đàn (Galeorhinus galeus), và cá mập hổ (Galeocerdo cuvier). Tuy nhiên, mãi tới nay, việc moi gan có chủ đích ở cá mập trắng ở vùng biển này mới được xác nhận.
Năm 2015, cá voi sát thủ được bắt gặp tương tác với một con cá mập trắng ở công viên hải dương quần đảo Neptune tại Nam Australia, dù có vệt dầu rò rỉ (dấu hiệu giết mồi thành công), xác nạn nhân chưa bao giờ xuất hiện. Ở các nơi khác như Nam Phi và California, hoạt động săn mồi của cá voi sát thủ dẫn tới rối loạn ở quần thể cá mập tại địa phương. Theo Miller, cá mập trắng là loài điều phối chủ chốt, ảnh hưởng tới cấu trúc và chức năng của hệ sinh thái biển. Vì vậy, chúng ta cẩn bảo vệ loài động vật săn mồi đầu bảng này.
An Khang (Theo IFL Science)
