Khăn lụa tơ sen được coi là một tuyệt tác thủ công, loại lụa này không chỉ quý hiếm mà còn mang trong mình giá trị văn hóa sâu sắc, là biểu tượng của sự tinh tế và kiên trì trong nghệ thuật dệt may truyền thống. Vậy điều gì khiến khăn lụa tơ sen trở nên đắt đỏ và hiếm có đến vậy?
Khăn lụa tơ sen là gì?
Khăn lụa tơ sen là loại khăn được làm từ vải lụa tơ sen - một chất liệu độc đáo được dệt từ sợi tơ lấy từ cuống sen. Khác với lụa tơ tằm thông thường, lụa tơ sen mang đến cảm giác mềm mại, nhẹ nhàng và thoáng mát. Mỗi chiếc khăn là kết quả của quá trình sản xuất thủ công tỉ mỉ, từ việc thu hoạch cuống sen, kéo sợi, đến dệt vải và hoàn thiện sản phẩm. Chính vì thế, khăn lụa tơ sen không chỉ là một món phụ kiện thời trang mà còn là một tác phẩm nghệ thuật thực sự.
Ảnh: Người Lao Động
Nguồn gốc của lụa tơ sen
Lụa tơ sen có nguồn gốc từ Myanmar (Miến Điện), được phát minh tại ngôi làng KyaingKan vào khoảng năm 1910. Ban đầu, lụa tơ sen được dệt để làm áo cà sa dâng lên các nhà sư Phật giáo, thể hiện sự tôn kính và thuần khiết. Tại Việt Nam, nghệ nhân Phan Thị Thuận (xã Phùng Xá, huyện Mỹ Đức, Hà Nội) là người đầu tiên nghiên cứu và thành công trong việc dệt lụa từ tơ sen. Bà đã dành nhiều năm mày mò để tạo ra những chiếc khăn lụa tơ sen đầu tiên từ năm 2017, mang đậm hồn cốt của quốc hoa Việt Nam.
Ảnh: Người Lao Động
Quy trình sản xuất kỳ công
Một trong những lý do chính khiến khăn lụa tơ sen trở nên hiếm và đắt là quy trình sản xuất vô cùng phức tạp và tốn nhiều công sức. Để làm ra một chiếc khăn, người thợ phải trải qua các bước sau:
- Thu hoạch cuống sen: Cuống sen phải được thu hoạch trong vòng 24 giờ để đảm bảo sợi tơ không bị khô và hỏng.
- Kéo sợi tơ: Người thợ dùng dao khứa nhẹ quanh cuống sen, sau đó kéo và vê sợi tơ một cách khéo léo để không làm đứt sợi.
Ảnh: Quảng Hà
- Dệt vải: Sợi tơ sen rất mảnh, dễ đứt, nên việc dệt phải được thực hiện hoàn toàn thủ công trên khung cửi truyền thống.
- Hoàn thiện: Vải sau khi dệt có thể được nhuộm bằng thuốc nhuộm tự nhiên và hoàn thiện thành sản phẩm.
Để làm ra một chiếc khăn dài 1m7, cần tới khoảng 4.800 cuống sen và mất khoảng một tháng để hoàn thiện. Chính sự kỳ công này đã làm nên giá trị độc đáo của khăn lụa tơ sen.
Ảnh: Người Lao Động
Độ hiếm và giá cả
Khăn lụa tơ sen không chỉ hiếm vì quy trình sản xuất phức tạp mà còn do nguồn nguyên liệu hạn chế. Sen chỉ nở theo mùa, và việc thu hoạch cuống sen phải diễn ra trong thời gian ngắn. Tại Việt Nam, nghệ nhân Phan Thị Thuận cho biết thời điểm đầu xưởng của bà chỉ sản xuất được khoảng 12 chiếc khăn mỗi năm, riêng công đoạn lấy tơ sen trong cuống lá cũng đã mất nhiều thời gian, 10 người làm 1 ngày cũng không lấy được 1g tơ sen. Khách hàng thường phải đặt trước và chờ đợi hàng tháng để sở hữu một chiếc khăn cho mình.
Do đó, giá của một chiếc khăn lụa tơ sen dao động từ 4 đến 8 triệu đồng (thông tin năm 2018), tùy thuộc vào kích thước và độ phức tạp của họa tiết. Đến nay, 1 mét lụa tơ sen được cho là có giá hơn 1.000 USD/mét. Mức giá này phản ánh đúng công sức và thời gian mà người thợ đã bỏ ra để tạo nên một sản phẩm thủ công tinh xảo.
Ảnh: Mạnh Dũng
Giá trị văn hóa và thời trang
Khăn lụa tơ sen không chỉ là một món đồ thời trang cao cấp mà còn mang ý nghĩa văn hóa sâu sắc. Ở Myanmar, nó từng là biểu tượng của sự thanh cao và tinh khiết trong Phật giáo. Tại Việt Nam, nó thể hiện sự sáng tạo và kiên trì của các nghệ nhân, đồng thời là cầu nối giữa truyền thống và hiện đại. Trong thời trang, khăn lụa tơ sen được ưa chuộng bởi vẻ đẹp sang trọng, nhẹ nhàng và khả năng phối hợp với nhiều phong cách khác nhau, từ trang phục truyền thống như áo dài đến các món đồ cao cấp. Ông lớn đại diện cho tinh thần quiet luxury - Loro Piana cũng là cái tên theo đuổi chất liệu đặc biệt này, thương hiệu Ý đã dày công tới Myanmar để tìm hiểu, thu mua nguyên liệu làm nên những chiếc blazer có giá trăm triệu đồng.
Đặc tính nổi bật của lụa tơ sen
Lụa tơ sen sở hữu nhiều đặc tính vượt trội so với các loại vải khác:
- Mềm mại và nhẹ: Mang lại cảm giác êm ái, thoải mái khi đeo.
- Thoáng mát: Khả năng thấm hút mồ hôi tốt, phù hợp với khí hậu nóng ẩm.
- Thân thiện với môi trường: Được làm từ nguyên liệu tự nhiên, không sử dụng hóa chất độc hại.
- Độ bền cao: Dù mỏng manh, nhưng sợi tơ sen có độ bền đáng kinh ngạc nếu được chăm sóc đúng cách.
Chính những đặc tính này đã khiến khăn lụa tơ sen trở thành một món phụ kiện được nhiều người yêu thích, đặc biệt là những ai trân trọng giá trị thủ công và sự bền vững.
Ảnh: Thiện Tâm
Ảnh: Tổng hợp
