PGS.TS.BS Bùi Thị Nhung, nguyên trưởng khoa Dinh dưỡng học đường và ngành nghề, Viện Dinh dưỡng quốc gia, cho biết như trên tại buổi ra mắt dự án cộng đồng "Về nhà ăn cơm - dưỡng lành từ gốc" hôm 24/8 tại Hà Nội. Chương trình nhằm lan tỏa việc ăn đúng để sống lành, từng bước nuôi dưỡng sức khỏe thể chất và tinh thần qua mỗi bữa cơm nhà.
"Có một nghịch lý trong nhận thức xã hội hiện nay là trong khi người lớn ngày càng lo sợ về các vấn đề sức khỏe, ăn uống kiêng khem nhưng họ lại có xu hướng coi trẻ em như một cái thùng không đáy, sợ chon thiếu chất, cho phép ăn uống theo nhu cầu mà không kiểm soát", bác sĩ Nhung nói, thêm rằng quan niệm sai lầm này, kết hợp với tâm lý "bù đắp" cho con sau những giờ học ở trường, đã dẫn đến tình trạng thừa dinh dưỡng nghiêm trọng.
Thực tế, tỷ lệ thừa cân, béo phì ở học sinh Việt Nam tăng gấp đôi trong 10 năm qua, từ 8,5% lên 19%, con số tương tự tại các đô thị lớn là 26%, đang tiệm cận các nước phát triển, theo Bộ Y tế. Thừa cân béo phì chính là quả bom nổ chậm cho gánh nặng của các bệnh không lây nhiễm trong tương lai, bào mòn sức khỏe.
Hậu quả là sự gia tăng của các căn bệnh vốn chỉ thấy ở người trưởng thành nay lại xuất hiện ở trẻ nhỏ, bao gồm béo phì, gút, mỡ máu cao. Bác sĩ Nhung cho biết từng tiếp nhận trẻ 18 tháng tuổi có chỉ số cholesterol lên tới 6.9 và axit uric trên 500 - con số đáng báo động, thường thấy ở người lớn tuổi bị gút. Hay trẻ 14 tuổi đã phải dùng thuốc điều trị mỡ máu với liều lượng cao.
Khi nhận thấy con béo phì, nhiều gia đình lại tìm mọi cách để giảm cân cho con bằng các phương pháp không khoa học, thậm chí cóp nhặt trên mạng xã hội. Một trong những sai lầm phổ biến đó là "cắt cơm, ăn thịt, uống thực phẩm chức năng". Bác sĩ Nhung khẳng định cơm gạo vẫn là nền tảng trong khẩu phần ăn người Việt. Thay vì loại bỏ cơm, nên duy trì bữa ăn truyền thống với cơm, rau, canh, cá, kèm sự đa dạng thực phẩm để cung cấp đủ hơn 40 loại vi chất mỗi ngày. Việc giảm cân phải được thực hiện khoa học bằng can thiệp dinh dưỡng và vận động phù hợp với từng đối tượng.
Bữa cơm gia đình đủ chất gồm cơm, rau, thịt, cá. Ảnh: Chef Hải Anh
Tại tọa đàm, các chuyên gia cũng đánh giá trong bối cảnh xã hội hiện đại ngày càng bận rộn, nhiều gia đình ăn riêng, ăn vội, mất kết nối với chính mình và người thân, dẫn đến tăng nguy cơ bệnh tật, rối loạn chuyển hóa, mất cân bằng cảm xúc. Trong khi việc xây dựng một thói quen ăn uống khoa học là hành trang sức khỏe cho cả cuộc đời.
Bà Dương Thị Hải Anh, đầu bếp dinh dưỡng, y sĩ Y học cổ truyền, người sáng lập dự án, cho hay "ăn vội, ăn nhanh, ăn đêm hoặc ăn lệch" đang dần trở thành xu hướng, đặc biệt ở giới trẻ hiện nay. Vì quá bận rộn nên họ chưa dành sự quan tâm đúng mức đến bữa ăn hàng ngày. Nhiều bữa ăn hàng ngày tuy giúp no bụng nhưng lại là những "bữa ăn rỗng", thiếu hụt dinh dưỡng thiết yếu.
"Từ sự bận rộn, thói quen ăn lệch và mất kết nối với bữa ăn, cơ thể sẽ hình thành những rối loạn sinh học đầu tiên, dẫn tới tình trạng bệnh tật ngày càng trẻ hóa", bà Hải Anh nói.
Bữa cơm nhà không chỉ là nơi cung cấp dinh dưỡng mà còn là sợi dây gắn kết gia đình và là cách tốt nhất để bảo tồn những giá trị ẩm thực truyền thống, nền tảng cho một thế hệ người Việt khỏe mạnh. Vì vậy, dự án được khởi xướng với mong muốn khơi dậy lại tình yêu bếp nhà, tạo ra phong trào cộng đồng giảm hệ quả của đời sống bận rộn bằng việc trở về mâm cơm nhà - ăn đúng, kết nối đủ, cân bằng dinh dưỡng.
Theo kế hoạch, cuối năm 2030, dự án có thể hoàn thiện được sứ mệnh giúp một triệu người Việt tiếp cận và thực hành kiến thức "cân bằng mâm cơm nhà", tăng tỷ lệ ăn cơm nhà của các gia đình trẻ và nâng số lần ăn cơm chung từ 1,7 lần/tuần lên 4 lần/tuần.
Lê Nga
