Thận được ví như "nhà máy lọc máu" của cơ thể. Khi cơ quan này bị tổn thương nặng nề bởi bệnh mạn tính, viêm cầu thận, tăng huyết áp kéo dài hay thậm chí là ung thư, nó sẽ dần chuyển sang trạng thái xơ cứng (xơ hóa) và teo nhỏ lại, mất đi khả năng lọc máu. Sự suy giảm chức năng này kéo theo việc độc tố tích tụ và gây ra hàng loạt triệu chứng rõ rệt ngay từ khi bạn thức dậy vào buổi sáng.
Việc nhận biết sớm 5 tín hiệu bất thường vào buổi sáng này có thể là chìa khóa để can thiệp kịp thời, ngăn chặn thận rơi vào tình trạng "teo tóp", không thể phục hồi.
1. Sưng phù mặt, đặc biệt là mí mắt
Phù nề, đặc biệt là sưng quanh mí mắt và mặt vào buổi sáng, là một trong những dấu hiệu điển hình cảnh báo thận đang bị xơ hóa. Nguyên nhân là do các đơn vị lọc cầu thận bị tổn thương khiến protein, chủ yếu là albumin, rò rỉ ồ ạt qua nước tiểu (protein niệu).
Ảnh minh họa Sự mất protein này làm giảm áp lực keo trong máu, khiến dịch từ lòng mạch thoát ra và ứ đọng tại các mô mềm, nơi dễ thấy nhất sau một đêm nằm ngủ chính là vùng mí mắt. Nếu tình trạng phù không giảm trong ngày hoặc kèm theo sưng chân, đó là bằng chứng rõ ràng cho thấy thận không còn kiểm soát được sự cân bằng dịch.
Đánh pickleball trúng mắt khiến nhiều người mất thị lực tạm thời
2. Nước tiểu có nhiều bọt, lâu tan
Khi bạn đi tiểu vào buổi sáng và thấy nước tiểu có nhiều bọt trắng, mịn và khó tan như bọt bia, đó gần như là một lời cảnh báo trực tiếp về protein niệu. Protein niệu là dấu hiệu rõ ràng nhất của tổn thương cầu thận. Lượng protein rò rỉ càng nhiều, khả năng thận đã bị xơ hóa và mất đi tính chọn lọc càng cao.
Trong trường hợp các bệnh lý như viêm cầu thận hoặc bệnh thận do tiểu đường, sự xuất hiện của bọt là tín hiệu cho thấy cơ quan này đang bị tàn phá. Nếu hiện tượng bọt kéo dài thường xuyên, bạn cần kiểm tra chức năng lọc cầu thận (eGFR) và định lượng protein niệu khẩn cấp.
3. Mệt mỏi triền miên, rất khó tỉnh ngủ và tập trung
Nếu bạn thường xuyên thức dậy trong trạng thái thiếu năng lượng, mệt mỏi rã rời, kèm theo khó tập trung và suy nghĩ chậm chạp, có khả năng đó là dấu hiệu của thiếu máu và tích tụ độc tố do thận suy. Thận khỏe mạnh sản xuất hormone erythropoietin để kích thích tạo hồng cầu.
Ảnh minh họa Khi thận bị "teo tóp" và suy giảm chức năng, hormone này không được sản xuất đủ, dẫn đến thiếu máu mạn tính. Thiếu máu làm giảm lượng oxy cung cấp lên não, gây ra tình trạng "sương mù não", mệt mỏi dai dẳng ngay cả sau khi đã ngủ đủ giấc.
4. Da khô, ngứa ngáy dai dẳng, không đáp ứng với kem dưỡng
Tổn thương thận làm giảm khả năng thải các độc chất như ure và phosphate. Những chất này tích tụ trong máu, lắng đọng dưới da và kích hoạt các dây thần kinh, gây ra cảm giác ngứa ngáy dữ dội, lan tỏa khắp cơ thể, thường đối xứng ở lưng hoặc tay.
Kiểu ngứa này khác biệt so với ngứa thông thường vì nó ít đáp ứng với các loại kem dưỡng ẩm. Tình trạng này là một biểu hiện của rối loạn chuyển hóa khoáng chất xương liên quan đến bệnh thận mạn, báo hiệu chức năng lọc đã giảm nghiêm trọng.
5. Hơi thở có mùi amoniac hoặc mùi tanh của cá
Ảnh minh họa Đây là dấu hiệu ít gặp hơn nhưng lại cảnh báo bệnh thận đã tiến triển đến giai đoạn nặng, gần như suy thận mạn tính. Khi ure trong máu tích tụ quá cao mà thận không thể đào thải, một phần ure sẽ được phân hủy trong nước bọt tạo thành amoniac.
Mùi amoniac này tạo ra hơi thở hôi đặc trưng, được gọi là hôi miệng do tăng urê huyết. Nếu kèm theo triệu chứng này là chán ăn, buồn nôn, và cảm thấy vị kim loại trong miệng, đó là tín hiệu cho thấy chức năng thận đang giảm sút nghiêm trọng và cần can thiệp y tế khẩn cấp.
