Màu nước tiểu có thể cung cấp những manh mối quan trọng về sức khỏe tổng thể của bạn, đặc biệt là chức năng thận. Theo dõi sự thay đổi của nước tiểu là một cách đơn giản nhưng hiệu quả để phát hiện sớm các dấu hiệu cảnh báo suy thận và tìm kiếm sự chăm sóc y tế kịp thời để ngăn ngừa tổn thương thêm.
Nước tiểu bình thường màu gì?
Thận khỏe mạnh lọc máu, loại bỏ chất thải và tạo ra nước tiểu để đào thải độc tố. Thận cũng điều hòa cân bằng nước, điện giải và huyết áp.
Khi thận hoạt động bình thường, nước tiểu thường có màu vàng nhạt đến hổ phách, tùy thuộc vào mức độ hydrat hóa.
Nước tiểu thay đổi thế nào khi thận bị suy?
Nước tiểu màu nâu sẫm hoặc màu cola
Một trong những thay đổi phổ biến nhất về nước tiểu ở bệnh nhân suy thận là màu nâu sẫm, màu trà hoặc màu cola.
Điều này có thể xảy ra do có máu trong nước tiểu (tiểu máu); dư thừa các sản phẩm phân hủy cơ (myoglobin); chất thải cô đặc do suy giảm chức năng thận.
Sự thay đổi màu sắc này thường thấy ở cả suy thận cấp và mạn tính.
Nước tiểu màu đỏ hoặc hồng
Nước tiểu màu đỏ hoặc hồng có thể là dấu hiệu của máu trong nước tiểu, một tình trạng được gọi là tiểu máu. Tình trạng này có thể xảy ra khi các đơn vị lọc của thận (cầu thận) bị tổn thương.
Các nguyên nhân có thể bao gồm viêm cầu thận; bệnh thận đa nang; nhiễm trùng hoặc chấn thương thận.
Lưu ý: Mặc dù nước tiểu màu đỏ cũng có thể là do các loại thực phẩm như củ cải đường, nhưng tình trạng đổi màu kéo dài cần được đánh giá y tế.
Nước tiểu có bọt hoặc sủi bọt
Nước tiểu có bọt có thể cho thấy sự hiện diện của protein dư thừa, đặc biệt là albumin. Đây thường là một trong những dấu hiệu sớm nhất của bệnh thận mãn tính (CKD).
Bọt hoặc bong bóng trong bồn cầu sau khi đi tiểu có thể gợi ý tình trạng protein niệu (protein trong nước tiểu); tổn thương thận sớm hoặc căng thẳng thận do huyết áp cao. Triệu chứng này không nên bỏ qua, đặc biệt nếu kéo dài.
Nước tiểu đục
Nước tiểu đục có thể liên quan đến nhiễm trùng đường tiết niệu; sỏi thận hoặc viêm thận. Nó cũng có thể đi kèm với mùi hôi hoặc khó chịu khi đi tiểu.
Mặc dù không phải lúc nào cũng liên quan đến suy thận, nhưng nước tiểu đục có thể báo hiệu một tình trạng tiềm ẩn có thể gây tổn thương thận nếu không được điều trị.
Nước tiểu nhạt màu hoặc không màu
Nước tiểu cực kỳ trong hoặc không màu thường có nghĩa là bạn đang uống đủ nước. Tuy nhiên, nước tiểu nhạt màu liên tục có thể là dấu hiệu của tình trạng thừa nước hoặc thận không có khả năng cô đặc nước tiểu. Đây có thể là dấu hiệu của đái tháo nhạt hoặc bệnh thận mạn tính ở giai đoạn tiến triển.
Mặc dù không phải là dấu hiệu trực tiếp của suy thận, nhưng có thể cần được kiểm tra thêm nếu đi kèm với các triệu chứng khác.
Bệnh nhân chạy thận tại Bệnh viện Thống Nhất, TP HCM, tháng 3/2024. Ảnh: Phùng Tiên
Các triệu chứng chính khác của suy thận
- Sưng ở chân, mắt cá chân hoặc bàn chân (phù nề).
- Mệt mỏi hoặc suy nhược.
- Buồn nôn và nôn.
- Khó thở.
- Ngứa dai dẳng.
- Vị kim loại trong miệng.
- Khó tập trung.
- Giảm lượng nước tiểu.
Nếu bất kỳ triệu chứng nào trong số này xuất hiện cùng với màu nước tiểu bất thường, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ ngay lập tức.
Nguyên nhân gây ra sự thay đổi màu nước tiểu ở bệnh nhân suy thận
Sự thay đổi màu nước tiểu xảy ra do khả năng lọc và đào thải chất thải của thận giảm hiệu quả. Các nguyên nhân phổ biến bao gồm:
- Bệnh thận mạn tính (CKD).
- Tổn thương thận cấp (AKI).
- Viêm cầu thận.
- Bệnh thận liên quan đến tiểu đường.
- Tăng huyết áp.
- Nhiễm trùng đường tiết niệu.
- Sỏi thận.
Khi nào cần đi khám bác sĩ về màu nước tiểu?
Tìm kiếm sự chăm sóc y tế nếu bạn nhận thấy:
- Màu nước tiểu thay đổi đột ngột và không rõ nguyên nhân.
- Nước tiểu sẫm màu hoặc đỏ dai dẳng.
- Nước tiểu có bọt kéo dài hơn vài ngày.
- Đau hoặc khó chịu khi đi tiểu.
- Sưng hoặc các triệu chứng khác của suy thận.
Cách bảo vệ sức khỏe thận
Duy trì thận khỏe mạnh bao gồm thay đổi lối sống và theo dõi thường xuyên. Các mẹo bao gồm:
- Uống đủ nước.
- Kiểm soát huyết áp và đường huyết.
- Tránh sử dụng quá nhiều thuốc kháng viêm không steroid (NSAID) hoặc thuốc không kê đơn.
- Giảm lượng muối nạp vào.
- Hạn chế rượu bia và bỏ thuốc lá.
- Ăn uống lành mạnh.
- Kiểm tra sức khỏe định kỳ và xét nghiệm máu/nước tiểu.
Mỹ Ý (Theo Times of India)
