"Tổng tỷ suất sinh dự kiến tăng nhẹ nhưng vẫn ở mức rất thấp", ThS. Phạm Chánh Trung, Chi cục trưởng Dân số Kế hoạch hóa gia đình TP HCM, nói tại hội nghị hưởng ứng Tháng hành động quốc gia về Dân số năm 2024, ngày 22/12.
Hàng chục năm qua, mức sinh ở TP HCM dao động ở mức 1,24-1,7, thấp hơn nhiều so với mức sinh thay thế (2-2,1 con trên mỗi phụ nữ). Mức sinh 2,1 được coi là mức sinh thay thế, có nghĩa là mỗi cặp vợ chồng cần có trung bình 2,1 con để duy trì ổn định dân số trong một xã hội. Sinh đủ hai con trở thành "cơn khát" của ngành dân số TP HCM, thay vì nỗ lực vận động người dân "dừng ở hai con để nuôi dạy cho tốt" như nhiều địa phương khác.
Có nhiều lý do khiến phụ nữ thành phố chọn sinh ít hoặc không sinh con như áp lực công việc, gánh nặng kinh tế mức sống đắt đỏ, chi phí đầu tư nuôi dạy con cao, cần thời gian cho bản thân hơn... Không ít người lựa chọn cuộc sống độc lập không ràng buộc về hôn nhân và gia đình. Một số người sợ mất việc cũng như cơ hội thăng tiến khi sinh con, không đủ điều kiện chăm con tốt nhất. Nhiều cặp vợ chồng chưa thực sự an tâm về môi trường nuôi dạy và chăm sóc con cái.
Trẻ chào đời tại Bệnh viện Hùng Vương, TP HCM. Ảnh: Bệnh viện cung cấp
Ông Lê Thanh Dũng, Cục trưởng Dân số (Bộ Y tế), cho biết Việt Nam cũng bắt đầu xuất hiện xu thế mức sinh thấp. Năm 2023 tổng tỷ suất sinh cả nước là 1,96 con - mức thấp nhất trong lịch sử, không còn đạt mức sinh thay thế và dự báo tiếp tục giảm trong những năm tiếp theo.
Việt Nam đứng trước nhiều thách thức trong vấn đề dân số như mất cân bằng giới tính khi sinh được khống chế nhưng vẫn ở mức cao, năm 2023 đạt 112 bé trai/100 bé gái. Tốc độ già hóa dân số nhanh và sẽ sớm bước qua thời kỳ dân số vàng. Tuổi thọ bình quân tăng nhưng số năm trung bình sống khỏe mạnh chỉ đạt 65,4 tuổi vào năm 2021 theo số liệu từ Tổ chức Y tế Thế giới.
Phó giám đốc Sở Y tế TP HCM Nguyễn Văn Vĩnh Châu cho biết thành phố tiếp tục tập trung thực hiện các giải pháp chủ động ứng phó linh hoạt với mức sinh thấp, nỗ lực chuyển tải thông điệp "Mỗi cặp vợ chồng sinh đủ hai con" đến từng người dân. Các bệnh viện, các cơ sở y tế triển khai các hoạt động nâng cao chất lượng dân số giai đoạn đầu đời. Mở rộng phạm vi thực hiện chương trình tư vấn, khám sức khỏe trước khi kết hôn và chương trình tầm soát, chẩn đoán, điều trị một số bệnh tật trước sinh và sơ sinh.
Thành phố dự kiến thưởng 3 triệu đồng cho người sinh đủ hai con trước 35 tuổi, hỗ trợ phụ nữ mang thai, trẻ sơ sinh thuộc hộ nghèo, cận nghèo, thuộc diện bảo trợ xã hội, sống tại xã đảo 2 triệu đồng để tầm soát trước sinh, sơ sinh và khoản tiền hỗ trợ khác.
Các chuyên gia cho rằng để giải quyết câu chuyện mức sinh thấp, cần sự chung tay vào cuộc cả hệ thống chính trị và sự đồng tình ủng hộ của người dân. Cần có những chính sách cụ thể về an sinh xã hội, hỗ trợ về giáo dục, y tế, đời sống, nhà cửa, thuế thu nhập cá nhân... để các cặp vợ chồng có thể thật sự yên tâm sinh con và sinh đủ hai con.
Lê Phương
