"Việc bổ sung vaccine phế cầu và HPV là bước đi quan trọng nhằm mở rộng bao phủ miễn dịch, giảm gánh nặng bệnh tật và hướng tới mục tiêu đến năm 2030, tỷ lệ tiêm chủng đạt 95% theo định hướng của Chính phủ", ông Dương Chí Nam, Phó cục trưởng Cục Phòng bệnh (Bộ Y tế) cho biết tại Lễ tổng kết cuộc thi tìm hiểu về chương trình tiêm chủng mở rộng tại Việt Nam, hôm 26/12 tại Hà Nội.
Theo lộ trình, ngành y tế bắt đầu tiêm vaccine phế cầu quy mô nhỏ ngay từ quý I/2026. Dựa trên số liệu trẻ dưới 1 tuổi năm 2025, Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương dự kiến triển khai trước tại các địa phương như Bắc Kạn, Lạng Sơn, Quảng Nam, Đắk Nông, Sóc Trăng, Tuyên Quang, Lào Cai, Cao Bằng, Sơn La và Quảng Ngãi.
Trẻ tiêm vaccine tại Bệnh viện Nhi Trung ương. Ảnh: Giang Huy
Đối với vaccine ngừa ung thư cổ tử cung (HPV), chương trình ưu tiên thực hiện tại các vùng khó khăn từ quý III/2026. Bốn tỉnh được chọn thí điểm tiêm miễn phí cho bé gái 11 tuổi gồm Tuyên Quang, Quảng Ngãi, Đắk Lắk và Vĩnh Long. Cơ quan chuyên môn ước tính giai đoạn 2026-2028, khoảng 18.000 trẻ mỗi năm tại các vùng triển khai sẽ thụ hưởng chính sách này.
Hiện, phụ huynh phải trả chi phí dịch vụ khá cao để con được tiêm hai loại vaccine nói trên. Vaccine ngừa HPV dành cho nữ 9-26 tuổi có giá 1-2 triệu đồng mỗi liều, trọn bộ ba liều tiêu tốn khoảng 3-6 triệu đồng. Vaccine phế cầu cho trẻ từ 6 tuần tuổi cũng dao động quanh mức 1,2 triệu đồng một mũi. Việc đưa các loại dược phẩm này vào danh mục miễn phí tạo điều kiện cho mọi trẻ em, đặc biệt là tại các vùng nghèo, tiếp cận công bằng với dịch vụ y tế chất lượng cao.
Phế cầu và HPV là hai trong 4 loại vaccine mới được bổ sung vào chương trình tiêm chủng quốc gia giai đoạn 2024-2030. Trước đó, vaccine ngừa virus Rota đã được tiêm thử nghiệm quy mô nhỏ từ cuối năm 2024 và sẽ mở rộng vào năm 2026; vaccine ngừa cúm dự kiến áp dụng từ năm 2030. Như vậy, từ năm 2026, số bệnh truyền nhiễm có vaccine miễn phí sẽ tăng lên 13 bệnh, bao gồm: viêm gan B, lao, bạch hầu, ho gà, uốn ván, bại liệt, bệnh do Hib, sởi, rubella, viêm não Nhật Bản B, tiêu chảy do virus Rota, các bệnh do phế cầu và ung thư cổ tử cung.
Chương trình Tiêm chủng mở rộng quốc gia vận hành từ năm 1985 và đạt nhiều thành tựu quan trọng sau gần 40 năm. Việt Nam đã thanh toán bệnh bại liệt vào năm 2000 và loại trừ uốn ván sơ sinh năm 2005. Tỷ lệ trẻ dưới 1 tuổi được tiêm chủng đầy đủ thường xuyên duy trì ở mức trên 90%.
Vi khuẩn phế cầu (Streptococcus pneumoniae) là tác nhân hàng đầu gây ra các bệnh nguy hiểm ở trẻ nhỏ như viêm phổi, viêm màng não và nhiễm trùng huyết với tỷ lệ tử vong cao hoặc để lại di chứng thần kinh nặng nề. Trong khi đó, virus HPV (Human Papillomavirus) là nguyên nhân chính gây ung thư cổ tử cung ở phụ nữ và nhiều bệnh lý đường sinh dục khác ở cả hai giới. Vaccine phế cầu giúp cơ thể trẻ tạo kháng thể đặc hiệu, giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh và hạn chế tình trạng kháng kháng sinh đang ngày càng trầm trọng. Đối với vaccine HPV, việc tiêm chủng sớm, tốt nhất trong độ tuổi 9-14, được chứng minh mang lại hiệu quả bảo vệ tối ưu lên tới trên 90% trong việc ngăn ngừa các tổn thương tiền ung thư.
Lê Nga
