Tối 6/10, trước ngày đưa tiễn tác giả gạo cội, Hội Âm nhạc TP HCM tổ chức chương trình Nhánh lan rừng vẫn nở ở Nhà tang lễ Bộ quốc phòng. Cuối đời, ông chiến đấu với ung thư, mong khỏe hơn để được tái ngộ khán giả trong một đêm nhạc. Dù vậy, sức khỏe ngày càng yếu, ông bỏ lại dự định dang dở. Người thân, đồng nghiệp thực hiện chương trình để giúp nhạc sĩ hoàn thành một phần tâm nguyện.
Tiết mục "Hát về anh". Video: Mai Nhật
Ca sĩ Phương Thanh, Mỹ Lệ cùng nhóm tốp ca mở màn với Hát về anh - một trong những bài "hit" đầu tay, được nhạc sĩ viết ở chiến trường vùng biên giới phía Bắc, năm 1983. Dưới cơn mưa ngày càng nặng hạt, nhóm nghệ sĩ hòa giọng ở phần điệp khúc cùng bản phối hào hùng: "Cho em thơ ngủ ngon và vui bước sớm hôm đến trường/ Cho yên vui mùa xuân đôi lứa còn hẹn hò ước mơ".
Ở cuối bài, họ xin phép nhạc sĩ sửa lời bài hát, từ "Xin hát mãi về anh người chiến sĩ biên cương" thành "Xin hát mãi về anh người chiến sĩ tôi yêu", như một cách tưởng nhớ đàn anh.
Lần lượt, những bài hát gắn bó tên tuổi Thế Hiển được vang lên, không trau chuốt mà đậm chất ngẫu hứng, mộc mạc như hình ảnh quen thuộc của nhạc sĩ sinh thời. Một trong những điểm nhấn cảm xúc là khi nhóm nghệ sĩ cùng các chiến sĩ biên phòng, hải đảo trình bày Nhánh lan rừng - nhạc phẩm ra đời khi nhạc sĩ đặt chân đến chiến trường ở vùng biên giới Tây Nam năm 1986.
Họ hát vang dòng tâm tình về người lính trẻ, giữa cận kề hiểm nguy, vẫn giữ tâm hồn lãng mạn: "Dù cho đời lính chinh chiến qua nhiều gian khổ/ Vẫn hẹn ngày về trọn vẹn bao ước mơ". Sinh thời, nhạc sĩ được gọi là "người lính không mang quân hàm" bởi luôn mang theo mình cây đàn guitar, đến nơi xa biểu diễn phục vụ bộ đội, người dân.
Tiết mục "Nhánh lan rừng". Video: Mai Nhật
Xen kẽ các tiết mục là dòng hồi tưởng của đồng nghiệp, người quen. Ca sĩ Phương Thanh quen biết nhạc sĩ từ năm 1990, ở tụ điểm hát tại Nhà văn hóa Thanh Niên. Khi đó, ông đã nổi tiếng nhưng vẫn giữ phong thái giản dị, gần gũi. Trong ký ức của Phương Thanh, nơi nào cần tiếng hát của nhạc sĩ, ông đều có mặt. "Sự nhiệt huyết của anh không cátxê nào đong đếm nổi", chị nói.
Âm nhạc Thế Hiển in dấu đậm sâu trong sự nghiệp ca sĩ. Thập niên 1990, chị thường biểu diễn ca khúc Nhánh lan rừng, Hát về anh, được đông đảo khán giả yêu mến. Trong đêm tiễn biệt đàn anh, chị chọn Dấu chấm hỏi - nhạc phẩm chị tâm đắc từ lâu nhưng chưa có dịp thể hiện.
Cây đàn thân quen của nhạc sĩ Thế Hiển được đặt cạnh di ảnh. Ảnh: Phùng Tiên
Trình bày Hoàng hôn màu tím - ca khúc hiếm hoi nhạc sĩ viết theo âm hưởng dân ca miền Nam, Ngọc Sơn cho biết anh là người đầu tiên được tác giả hát cho nghe bài này. Ông là một trong những người có sức ảnh hưởng lớn với anh giai đoạn vào nghề. Thời sinh viên, anh thường thể hiện nhạc phẩm Nhánh lan rừng trên sân khấu, nhờ đó ghi dấu ấn với công chúng.
Ông Nguyễn Quang Vinh - Chủ tịch Hội âm nhạc TP HCM - nhớ về nhạc sĩ ở tấm lòng chân thành với anh em nghệ sĩ. Sinh thời, ông luôn nhắc nhở lớp trẻ phải sống có lý tưởng, làm nghề bằng cái tâm. Nhạc sĩ giản dị, ít nói nhưng mỗi lần biểu diễn đều đàn hát "bằng cả tâm can, khiến người nghe rung động".
"Nhánh lan rừng của anh vẫn nở, vẫn tỏa hương trong lòng chúng tôi, những người bạn, đồng nghiệp, người yêu nhạc. Chúng tôi sẽ tiếp tục hát những ca khúc của anh, kể lại những câu chuyện về anh, để thế hệ sau còn biết đến một nhạc sĩ tài hoa, nhân hậu", ông Vinh nói.
Học trò hát "Tóc em đuôi gà" trong đêm nhạc tiễn biệt nhạc sĩ Thế Hiển. Video: Mai Nhật
Cuối đêm nhạc, nhạc sĩ Bảo Huy - con trai đầu của nhạc sĩ Thế Hiển - cùng gia đình cúi đầu cảm tạ đồng nghiệp, bạn hữu. Những ngày qua, anh xúc động khi chứng kiến tình thương của khán giả cả nước, qua những dòng tâm sự gửi đến bố trên các trang báo, mạng xã hội. "Đó là điều tôi phấn đấu cả đời để đạt được, nhưng có lẽ chỉ bằng một phần của ba mà thôi. Có lẽ ở một nơi xa xôi, ba tôi đang rất hạnh phúc", anh nói.
Theo ca sĩ Lan Anh - con gái nhạc sĩ, ông bị ung thư phổi di căn hơn một năm trước. Khi ấy, bệnh tình ông đã trầm trọng. Bác sĩ tiên lượng khó qua khỏi, dặn gia đình chuẩn bị hậu sự. Sau khi được can thiệp bằng thuốc, ông hồi tỉnh và "vượt cửa tử".
Thời gian điều trị bạo bệnh, nhạc sĩ luôn tin bản thân sẽ vượt qua. Mỗi ngày, ông đều đọc kinh cầu nguyện, xin ơn trên cho ông thêm thời gian. Dù không cầm nổi bút sáng tác, ông vẫn cố gắng xem tivi, theo dõi tình hình âm nhạc đương đại. Khoảng hai tháng cuối, những cơn đau ngày càng tăng, ông vẫn cắn răng nhịn, không kêu than vì sợ làm con lo lắng.
Con gái nhạc sĩ Thế Hiển xem lại các bức hình của bố ở lễ tang. Ảnh: Phùng Tiên
Một ngày trước khi qua đời, ông được con gái chăm sóc ở nhà riêng. Ban ngày, ông vẫn tỉnh táo, uống sữa, ăn cơm như bình thường, nhưng tối 1/10, nhạc sĩ thở gấp, huyết áp tăng cao, được đưa ngay vào Bệnh viện Quân y 175. Những phút cuối đời, ông nắm chặt tay con, muốn trăng trối nhiều điều nhưng không thể nói được gì vì thở máy oxy. "Cứ thế, người ba yếu dần", ca sĩ Lan Anh nói. Lễ truy điệu nhạc sĩ diễn ra sáng 7/10, ông được an táng tại Hoa viên Nghĩa trang Bình Dương.
Hơn 40 năm theo nghề, ông sáng tác gần 100 bài với nhiều nhạc phẩm nổi tiếng. Nhạc sĩ quê ở Nam Định, sinh ra và lớn lên tại Sài Gòn. Từ bé, có năng khiếu âm nhạc, ông tham gia phong trào văn nghệ tại địa phương, theo học Trung cấp thanh nhạc. Năm 1980, ông về làm ca sĩ tại Đoàn ca múa nhạc Bông Sen, nhiều lần đi lưu diễn phục vụ khán giả cả nước.
Ông được nhiều đồng nghiệp gọi với biệt danh "người viết nhật ký bằng âm nhạc". Nhiều tác phẩm của ông được giới trẻ thập niên 1990-2000 yêu thích, như Tóc em đuôi gà, Chuyện lứa đôi, Hoài niệm dấu yêu, Đợi chờ trong cơn mưa, Chuyện đời xưa - Chuyện đời nay, Hành khúc thanh niên tình nguyện, Hát trên nông trường xanh.
Ông được gọi là "nhạc sĩ của lính", nhiều ca khúc gắn liền với cuộc sống quân đội, như Hát về anh, Nhánh lan rừng, Tiếng, Vỏ ốc biển, Nỗi nhớ từ đảo xa, Lính đảo Trường Sa. Ngoài ra, ông còn viết về những mảnh đời lang thang, cơ nhỡ, như ca khúc Dấu chấm hỏi.
Nhạc sĩ Thế Hiển. Ảnh: Phùng Tiên
Một trong những bài hát góp phần giúp tên tuổi Thế Hiển phổ biến là Tóc em đuôi gà, ra đời năm 1995. Một lần, ông chạy xe qua đường Nam Kỳ Khởi Nghĩa (TP HCM), chỗ trường Marie Curie, tình cờ một cô bé đạp xe ngược chiều rồi va chạm. Cả hai ngã song may mắn không ai bị thương. Trong buổi trò chuyện với nữ sinh, ông quan sát nét trẻ trung, năng động của cô với mái tóc đuôi gà, tà áo dài trắng. Giai điệu bài hát vang lên trong đầu: "Này cô bé có mái tóc đuôi gà/ Đạp xe trên phố, phố đông người qua...".
Cuối đời, nhạc sĩ tiếp tục giữ phong độ sáng tác, làm giám khảo các cuộc thi âm nhạc, truyền cảm hứng cho thế hệ trẻ. Năm 2023, ông phát hành tập nhạc gồm 32 ca khúc viết về lực lượng vũ trang, tám bài về tình yêu quê hương đất nước, gửi tặng các đơn vị, trường đào tạo sĩ quan, bộ đội biên phòng. Năm 2024, ông được Nhà nước phong tặng danh hiệu Nghệ sĩ Nhân dân.
Nhạc sĩ Thế Hiển hát "Hát về anh" ở "Giai điệu tự hào" 2016. Video: VTV
Mai Nhật
