Chia sẻ với VnExpress, TS Lê Duy Bình nói, Việt Nam có khả năng đạt tăng trưởng cao năm nay, nhưng điều cốt yếu là cần duy trì tốc độ ổn định, nỗ lực từng cơ hội và đột phá.
- Theo quan sát của ông, đâu là điểm đáng chú ý của kinh tế Việt Nam 2024?
- Điểm nhấn năm ngoái, theo tôi, là sức chống chịu nền kinh tế được nâng lên đáng kể. GDP tăng 7,09%, thuộc nhóm cao trong khu vực, bất chấp khó khăn kế thừa từ giai đoạn trước.
Các lĩnh vực nông nghiệp, công nghiệp, dịch vụ đều phục hồi. Tổng mức bán lẻ, hàng hóa, dịch vụ tăng 9% so với cùng kỳ 2023. Xuất nhập khẩu tiến sát 800 tỷ USD, với thặng dư thương mại trên 24 tỷ USD. Vốn FDI đạt 38,2 tỷ USD, rót mạnh hơn vào các lĩnh vực công nghệ cao.
TS Lê Duy Bình, Giám đốc Economica Việt Nam. Ảnh: Đỗ Linh
Kết quả này đến từ điều hành chủ động, linh hoạt của Chính phủ và thích ứng từ người dân, doanh nghiệp. Ổn định kinh tế vĩ mô, cải cách thể chế, môi trường kinh doanh và tăng tốc thi công, vận hành các công trình hạ tầng như đường dây 500 kV mạch 3 đoạn Quảng Trạch.- Phố Nối, một số đoạn cao tốc Bắc - Nam... đã tạo động lực cho tăng trưởng.
Các cân đối lớn của kinh tế cũng được đảm bảo nhờ phối hợp nhịp nhàng giữa chính sách tiền tệ và tài khóa. Ví dụ, bối cảnh lãi suất tại các nền kinh tế lớn neo cao, nhà điều hành đã 4 lần điều chỉnh, giúp mặt bằng lãi suất trong nước hạ 2-3 điểm phần trăm so với năm trước đó. Việc này giúp tăng khả năng tiếp cận vốn của người dân, doanh nghiệp.
Các chính sách tài khóa như tăng lương cơ sở từ 1/7; miễn giảm thuế, phí hay duy trì chi tiêu công ở mức cao cũng tạo tác động tích cực tới kinh tế.
- Năm 2025, Chính phủ đặt mục tiêu tăng trưởng ít nhất 8%. Điều này có ý nghĩa thế nào với Việt Nam, thưa ông?
- Tăng trưởng ít nhất 8% trong năm tới, thậm chí hai chữ số ở các năm tiếp theo là mục tiêu tham vọng. Tăng trưởng cao tạo động lực mở rộng sản xuất, tăng thu nhập, rút ngắn khoảng cách với các quốc gia phát triển. Nhờ đó, Việt Nam có thể thoát bẫy thu nhập trung bình và tiến tới vị thế là quốc gia phát triển, thu nhập cao theo định nghĩa của Ngân hàng Thế giới (WB).
Để đạt điều này, chúng ta cần tăng trưởng bình quân ở mức 6-6,5% liên tục trong hai thập niên tới. Tức là, GDP những năm tới cần tăng ở mức 8-9%.
Tuy nhiên, điều quan trọng vẫn là tính liên tục, bền vững trong dài hạn và chất lượng của tăng trưởng. Kinh tế tăng trưởng cao là cần thiết, nhưng cũng đi kèm rủi ro cần kiểm soát, như lạm phát, nợ công, bong bóng trong lĩnh vực bất động sản, tài chính.
Tăng trưởng cao nhưng cần đảm bảo nguyên tắc bất biến là ổn định vĩ mô, chất lượng quản trị công, năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp nội địa và nền kinh tế.
- Ông đánh giá thế nào về tính khả thi của mục tiêu tăng trưởng hai chữ số mà Việt Nam đặt ra những năm tới?
- Với sự phục hồi của cả ba động lực chính gồm đầu tư, tiêu dùng và xuất khẩu, nền kinh tế bước vào 2025 với vị thế vững vàng, thuận lợi và tâm lý lạc quan hơn năm trước. Niềm tin của người dân, doanh nghiệp đã được củng cố. Lượng doanh nghiệp thành lập mới tiếp đà tăng, với 157.240 đơn vị, nhiều ngành nghề phục hồi.
Nhưng như tôi nói ở trên, mục tiêu tăng trưởng cao vẫn là thách thức, buộc Việt Nam phải chắt chiu, nỗ lực từng cơ hội. Các động lực tăng trưởng truyền thống cần được làm mới, gia tăng sức mạnh. Chúng ta cũng cần đột phá lớn hơn về đổi mới sáng tạo, công nghệ và mở rộng các không gian tăng trưởng mới về kinh tế số - xanh - tuần hoàn.
Bên ngoài, những cơn gió ngược vẫn không ngừng thổi. Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) dự báo, tăng trưởng toàn cầu 2025 chỉ đạt 3,2%, thấp hơn mức trung bình trước Covid-19. Các nền kinh tế lớn vẫn tăng trưởng chậm, căng thẳng địa chính trị chưa có dấu hiệu hạ nhiệt.
Bên cạnh đó, việc ông Donald Trump trở lại Nhà Trắng có thể dẫn đến thay đổi đáng kể trong chính sách thương mại và đầu tư của Mỹ. Việc này tạo rủi ro mới cho thương mại hay làm thay đổi dòng chảy của vốn đầu tư FDI, ảnh hưởng trực tiếp tới Việt Nam.
- Đầu tư công vẫn là một trong những động lực chính của tăng trưởng năm nay. Với tổng vốn gần 800.000 tỷ đồng, đây là áp lực lớn khi những tồn đọng cũ đang còn. Vậy làm mới động lực này thế nào, thưa ông?
- 2025 đánh dấu giai đoạn cuối của kế hoạch đầu tư công trung hạn 2021-2025, với tổng vốn đầu tư hơn 790.000 tỷ đồng. Những năm qua, đầu tư công đóng vai trò là một động lực rất quan trọng của nền kinh tế.
Giải ngân vốn công được cải thiện, nhưng vẫn cần đẩy mạnh và nhanh hơn nữa. Một đồng vốn đầu tư công được giải ngân trong quý I sẽ tạo ra ý nghĩa kinh tế lớn hơn nhiều so với khi nó được chi vào quý cuối năm. Bởi dòng tiền càng sớm đưa vào nền kinh tế, càng có cơ hội quay vòng và thúc đẩy tăng trưởng cao hơn.
Tăng trưởng đến từ đầu tư công sẽ mạnh mẽ hơn, nếu nó lôi kéo và kích thích đầu tư tư nhân, tạo sức mạnh tổng lực cho nền kinh tế mà không gây áp lực lên ngân sách và nợ công.
Bên cạnh đó, tăng trưởng từ đầu tư có thể được làm mới bằng cách đồng vốn rót vào các công trình trọng điểm, tạo ra không gian phát triển mới. Việc này hỗ trợ đắc lực cho kinh tế chuyển dịch sang mô hình tăng trưởng mới.
TS Lê Duy Bình, Giám đốc Economica Việt Nam. Ảnh: Đỗ Linh
- Mô hình tăng trưởng mới ông vừa nhắc đến là gì?
- Việt Nam đang chuyển mô hình tăng trưởng từ dựa trên các nhân tố sản xuất sang năng suất lao động, hiệu quả kinh tế, công nghệ và đổi mới sáng tạo. Tuy nhiên, năng suất lao động và hiệu quả đầu tư trên thực tế vẫn chưa cao. Kinh tế vẫn dựa nhiều vào thâm dụng lao động, trình độ công nghệ rất hạn chế. Giá trị gia tăng của nội tại nền kinh tế và các ngành chủ lực vẫn thấp.
Mô hình mà nền kinh tế Việt Nam cần hướng đến là dựa vào công nghệ và đổi mới sáng tạo. Đây là cơ hội và con đường để Việt Nam thoát khỏi bẫy thu nhập trung bình và trở thành nước phát triển, thu nhập cao. Việc này đòi hỏi đẩy mạnh đầu tư, tiếp nhận, phát triển công nghệ và dần tiến tới đổi mới, sáng tạo ra công nghệ, sản phẩm, dịch vụ và các mô hình kinh doanh mới.
Chúng ta cần đẩy mạnh hơn nữa các đổi mới về thể chế, nâng cấp cơ sở hạ tầng, đào tạo nhân lực để hỗ trợ tốt nhất cho quá trình dịch chuyển sang mô hình kinh tế mới này.
- Theo ông, Chính phủ cần lưu ý những gì trong điều hành 2025?
- Dù kinh tế 2025 có nhiều yếu tố thuận lợi hơn so với trước đây, nhưng cũng đứng trước những thách thức không nhỏ. Sẽ không có chỗ cho tâm lý chủ quan. Linh hoạt, chủ động vẫn là một trong những nguyên tắc cơ bản trong điều hành.
Việt Nam cần tiếp tục phối hợp đồng bộ các công cụ chính sách tài khóa, tiền tệ để kiểm soát lạm phát, giữ ổn định kinh tế vĩ mô, cũng như tăng hiệu quả phân bổ, sử dụng nguồn lực qua phát triển thêm các loại thị trường vốn, bất động sản an toàn.
Cuối cùng, chúng ta cần duy trì tinh thần không lùi bước trước khó khăn, kiên trì đổi mới và tìm kiếm, mở rộng không gian động lực tăng trưởng mới. Tinh thần này sẽ tiếp sức cho nỗ lực tháo gỡ các điểm nghẽn để xây dựng nền kinh tế thịnh vượng, vững chắc trên bản đồ kinh tế thế giới.
Phương Ánh
