Đầu tháng 12, Tập đoàn Kokuyo (Nhật Bản) thông báo chi 27,6 tỷ yen mua hơn 65% vốn tại "vua bút bi" Thiên Long. Tại "Diễn đàn M&A Việt Nam 2025" chiều 9/12, ông Tamotsu Majima, Giám đốc cấp cao RECOF nói đây là bước đi then chốt trong chiến lược giúp Kokuyo trở thành "ông hoàng" văn phòng phẩm Đông Nam Á vào 2030.
Thương vụ này khuấy động chú ý thị trường M&A Việt Nam mùa cuối năm, sau thời gian ít nhiều trầm lắng. Theo báo cáo của KPMG Việt Nam, thị trường ghi nhận 218 thương vụ M&A trong 10 tháng đầu năm, giá trị 2,3 tỷ USD, chưa bằng một nửa quy mô thị trường này năm ngoái (hơn 4,7 tỷ USD). Diễn biến này phù hợp với xu hướng chung của hoạt động M&A tại Đông Nam Á, vốn gặp nhiều thách thức như thị trường tài chính thắt chặt, khác biệt về kỳ vọng định giá và rủi ro địa chính trị - pháp lý.
Sang 2026, thị trường M&A được dự báo sôi động hơn, theo các chuyên gia. Ông Khanh Vũ, Tổng giám đốc điều hành VinaCapital Vietnam Opportunity Fund chỉ ra hầu hết khối lượng giao dịch M&A đều ghi nhận trong nửa cuối 2025, cho thấy thị trường bước vào giai đoạn ổn định hơn.
"Chúng tôi nhận thấy sự quay lại, theo đuổi thương vụ mới của các nhà đầu tư hiện hữu, trong khi những người chơi mới cũng đang đến", ông nói. Trên đà này, ông dự báo hoạt động M&A "sẽ bước vào chu kỳ cực kỳ mạnh mẽ" nhờ động lực chính sách như Nghị quyết 68 về phát triển kinh tế tư nhân và loạt cải cách thể chế, đầu tư hạ tầng chiến lược.
KPMG dự báo một số thương vụ lớn trị giá 1-1,5 tỷ USD đang hoàn tất, dự kiến tạo cú hích mới trong hai năm tới.
Ông Khanh Vũ, Tổng giám đốc điều hành VinaCapital Vietnam Opportunity Fund tại Diễn đàn chiều 9/12. Ảnh: Tài chính - Đầu tư
Với các doanh nghiệp Nhật, ông Tamotsu Majima cho hay nhà đầu tư nước này nhận thấy Việt Nam là quốc gia tăng trưởng nổi bật khu vực, sở hữu nhiều FTA và hợp tác chiến lược các nước, với dư địa hiện diện rộng lớn.
"Việt Nam có khoảng 2.000 công ty Nhật Bản hoạt động, bằng một phần ba so với Thái Lan, nên cơ hội còn rất nhiều", ông nói.
Các yếu tố động lực được chuyên gia chỉ ra gồm gỡ vướng mắc thực thi Luật Đất đai, thủ tục đầu tư, thị trường trái phiếu minh bạch hơn hay cơ chế bán điện trực tiếp (DPPA) mở rộng dư địa cho năng lượng tái tạo... Cùng với đó, làn sóng dịch chuyển chuỗi cung ứng tiếp tục kéo dòng vốn vào vật liệu, công nghiệp và sản xuất xuất khẩu.
Việc FTSE Russell nâng hạng chứng khoán Việt Nam lên "mới nổi thứ cấp" góp phần tích cực. Ông Đinh Thế Anh, Trưởng bộ phận Tài chính doanh nghiệp KPMG nói khả năng thoái vốn từ lâu là trăn trở của nhà đầu tư.
"Hoàn tất nâng hạng kỳ vọng giúp chứng khoán thành kênh thoái vốn hiệu quả (thông qua IPO) cho nhà đầu tư. Hoạt động M&A 2026 sẽ khá hơn", ông nói.
Các chuyên gia nhận định thị trường 2026 sẽ ưu ái bên mua, định giá cẩn trọng, có thêm nhiều cấu trúc chia sẻ rủi ro và thẩm định thấu đáo hơn. Bà Võ Hà Duyên, Chủ tịch công ty Luật VILAF cho biết các nhà đầu tư vẫn chờ đợi tính dự đoán được và thực tiễn của chính sách. Họ cũng mong sự cải thiện về quá trình phê chuẩn, kiểm soát và các cơ chế thoái vốn.
Về lĩnh vực thu hút, ông Hugo Virag, Giám đốc điều hành, Đồng Giám đốc khu vực Đông Nam Á Astris Finance cho rằng năng lượng và cơ sở hạ tầng, đặc biệt là hạ tầng số, sẽ được thúc đẩy bởi các yếu tố vĩ mô và áp lực biến đổi khí hậu.
Trong khi đó, bất động sản công nghiệp và trung tâm dữ liệu được ông Douglas Jackson (Alvarez & Marsal Việt Nam) nhìn nhận tiếp tục là các lĩnh vực hấp dẫn, có tiềm năng thu hút dòng tiền M&A. Bán lẻ, chăm sóc sức khỏe duy trì sức hút, trong khi dịch vụ tài chính kỳ vọng phục hồi theo chu kỳ của thị trường.
Thứ trưởng Bộ Tài chính Trần Quốc Phương nhận định thị trường M&A Việt Nam được các nhà đầu tư nước ngoài đánh giá an toàn, hấp dẫn và tiềm năng. 11 tháng đầu năm, vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) thông qua góp vốn, mua cổ phần trên 6,1 tỷ USD, tăng 50,7% so với cùng kỳ 2024.
"Sự gia tăng mạnh mẽ của vốn đầu tư qua góp vốn, mua cổ phần cho thấy sự sôi động trở lại của thị trường M&A Việt Nam năm nay, dù đây mới chỉ là góc nhìn từ dòng vốn đầu tư quốc tế", ông Phương nhận định.
Ông cho biết Bộ Tài chính đang xây dựng hai đề án về phát triển kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài, và thu hút vốn đầu tư nước ngoài thế hệ mới, với các định hướng về thể chế, chính sách thông thoáng, vượt trội.
Cộng hưởng với nỗ lực sửa đổi các luật liên quan đất đai, quy hoạch và thuế, Thứ trưởng Phương nhìn nhận môi trường đầu tư, kinh doanh tiếp tục được cải thiện, góp phần thúc đẩy dòng đầu tư chất lượng cao vào Việt Nam.
Viễn Thông
