Thông tin này được Cục Thuế (Bộ Tài chính) nêu trong thông tin gửi báo chí ngày 6/11. Theo cơ quan thuế, hóa đơn đầu vào là chứng từ do bên bán phát hành, ghi nhận việc hộ kinh doanh hoặc doanh nghiệp mua hàng, dịch vụ. Đây là căn cứ hợp pháp để xác định chi phí đầu vào, tính nghĩa vụ thuế và tài chính. Song thực tế, theo cơ quan thuế, không ít hộ xem việc lấy hóa đơn khi mua hàng, dịch vụ là thủ tục rườm rà, không cần thiết.
Cục Thuế cho rằng những hộ kinh doanh không lấy hóa đơn khi mua hàng có thể phải đối mặt với nhiều rủi ro về pháp lý và tài chính. Bởi việc không có hóa đơn khiến họ khó chứng minh nguồn gốc hợp pháp của hàng hóa, dễ bị xem là bán hàng không rõ nguồn gốc khi cơ quan chức năng kiểm tra. Điều này ảnh hưởng đến uy tín và hình ảnh của hộ kinh doanh, tiềm ẩn nguy cơ bị tịch thu hàng hóa.
Bên cạnh đó, khi không có hóa đơn, hộ kinh doanh không được ghi nhận chi phí hợp lệ, nên họ không thể kê khai giảm trừ, tính đúng lợi nhuận thực tế. Từ đó, cơ quan thuế có thể truy thu hoặc xử phạt hành chính vì kê khai không đúng quy định.
"Việc thường xuyên mua bán hàng mà không lấy hóa đơn còn có thể bị nghi ngờ liên quan đến hành vi trốn thuế, ảnh hưởng đến uy tín và tính pháp lý trong kinh doanh", Cục Thuế nêu.
Quầy hàng của tiểu thương tại một khu chợ ở Hà Nội, tháng 12/2024. Ảnh: Phương Dung
Cơ quan thuế dẫn quy định cho biết hàng hóa không có hóa đơn, chứng từ hợp pháp sẽ bị xem là sản phẩm không rõ nguồn gốc, xuất xứ. Tùy mức độ vi phạm, hộ kinh doanh có thể bị phạt hành chính, tịch thu hàng hóa, thậm chí truy cứu trách nhiệm hình sự nếu có dấu hiệu gian lận hoặc trốn thuế nghiêm trọng.
Do đó, cơ quan này lưu ý việc yêu cầu, nhận và lưu giữ đầy đủ hóa đơn đầu vào khi mua hàng là quan trọng để tự bảo vệ quyền và lợi ích của hộ kinh doanh. Theo đó, hóa đơn giúp họ tránh được rủi ro pháp lý, đồng thời đảm bảo hoạt động kinh doanh minh bạch, rõ ràng.
Từ 2026, các hộ đang tính thuế theo phương pháp khoán sẽ chuyển sang mô hình kê khai hoặc lựa chọn lên doanh nghiệp nhỏ và vừa. Theo đó, ngành thuế đặt mục tiêu 100% hộ kinh doanh sẽ tự khai, nộp thuế từ ngày 1/1/2026. Toàn bộ hộ thuộc diện áp dụng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền theo Nghị định 70/2025 - có doanh thu trên 1 tỷ đồng - phải đăng ký và sử dụng.
Nghị quyết 68 của Bộ Chính trị yêu cầu xóa bỏ hình thức thuế khoán với hộ kinh doanh, chậm nhất trong 2026. Đồng thời, nhà điều hành mở rộng cơ sở tính thuế qua sử dụng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền. Đại diện cơ quan thuế cho rằng đây là bước chuẩn bị cần thiết để hộ kinh doanh phát triển lên thành doanh nghiệp, tiếp cận chính sách hỗ trợ và nguồn lực để mở rộng sản xuất kinh doanh.
Theo số liệu từ Bộ Tài chính, đến cuối 2024, cả nước có 3,6 triệu hộ kinh doanh được quản lý thuế, trong đó gần 2 triệu hộ nộp thuế khoán. Mức khoán bình quân của mỗi hộ kinh doanh khoảng 672.000-700.000 đồng một tháng, bằng khoảng một phần bảy so với mức đóng góp trung bình của các hộ kê khai.
Năm ngoái, tổng thu ngân sách nhà nước từ nhóm hộ, cá nhân kinh doanh là khoảng 26.000 tỷ đồng. Nửa đầu năm nay, số thu này ước đạt trên 17.000 tỷ.
Phương Dung
