10 thành tựu kiến trúc nổi bật ngược dòng lịch sử

Sự phát triển của môi trường xây dựng đã cho thấy loài người đã tiến rất xa từ quá khứ. Sau đây là 10 thành tựu kiến trúc nổi bật ngược dòng tiến trình lịch sử kiến trúc.

• Tháp Burj Khalifa ở Dabai, UAE (2010)

Đây hiện là cấu trúc nhân tạo cao nhất thế giới với chiều cao 828m. Nó sử dụng thiết kế dạng ống kết hợp (bundled tube system), điều này có nghĩa là lượng thép sử dụng tương đối nhỏ, chỉ khoảng một nửa lượng thép được sử dụng cho tòa tháp Empire State.

Với chiều cao 828m, Burj Khalifa hiện là tòa tháp cao nhất thế giới. Photo: wikipedia

Giải thích thêm về “bundled tube system” đó là thay vì sử dụng dạng một ống, thiết kế sử dụng nhiều ống độc lập được kết nối với nhau để tạo thành dạng một ống nhiều ngăn. Chúng cùng hoạt động để chống lại tải trọng ngang và mô-men lật. Khi các ống nằm trong phạm vi tòa nhà, các cột bên trong được định vị dọc theo chu vi của chúng.

Hệ thống này không chỉ hiệu quả về mặt kinh tế mà còn cho phép thiết kế tòa nhà linh hoạt hơn, có thể áp dụng các hình dạng thú vị và có tính động hơn thay vì chỉ đơn giản là các tòa tháp giống như cái hộp.

Bundled tube conceptBundled tube concept

• Sân vận động quốc gia ở Bắc Kinh, Trung Quốc (2007)

Beijing, China – September 21, 2009: Exterior of Beijing National Olympic Stadium also known as Bird’s Nest. It was designed as the main stadium of 2008 Beijing Olympic Games.

Sân vận động tuyệt đẹp từng tổ chức Thế vận hội Olympic 2008 hiện tổ chức các trận bóng đá. Sân vận động là một trong những không gian khép kín lớn nhất thế giới với tổng thể tích ba triệu mét khối. Khung thép bên ngoài tương phản với chiếc bát đỏ bên trong tạo nên sự chú ý, đặc biệt là vào ban đêm khi công trình lên đèn.

Sân vận động về đêm khi lên đèn rất hấp dẫn. Photo: Arne MüselerCông trình trong quá trình xây dựng tháng 9 năm 2007. Photo: SaccerzdBên trong sân vận động. Photo: Ekrem CanliChi tiết mặt ngoài. Photo: Tom Nguyen“Tổ chim” năm 2008. Photo: cc.nphoto.net

• Tháp Eiffel ở Paris, Pháp (1889)

Tháp Eiffel cao 324m từng là cấu trúc nhân tạo cao nhất thế giới. Ban đầu được xây dựng để làm cổng vào Hội chợ Thế giới năm 1889. Tháp Eiffel ngày nay hoạt động như một trong những điểm du lịch nổi tiếng nhất trên thế giới.

World’s Fair 1889. Photo: wikipediaMóng của tháp Eiffel. Photo: Pierre PetitNgày 18 tháng 7 năm 1887, bắt đầu giai đoạn dựng thép: wikipediaNgày 20 tháng 3 năm 1888, hoàn thành tầng thứ nhất. Photo: wikipediaNgày 21 tháng 8 năm 1888, hoàn thành tầng thứ hai. Photo: wikipediaTháp Eiffel ngày 26 tháng 12 năm 1888. Photo: wikipediaTháp Eiffel ngày 15 tháng 3 năm 1889. Photo: wikipediaTháp Eiffel ngày nay. Photo: wikipediaParis Eiffel tower and skyline aerial view in France

• La Sagrada Familia ở Barcelona, Tây Ban Nha (1882)

Kiến trúc sư huyền thoại người Catalan Antoni Gaudí đã thiết kế La Sagrada Familia vào thế kỷ XIX và nó vẫn đang được xây dựng. Sự kết hợp phức tạp giữa kiến trúc Gothic và tân nghệ thuật tạo nên một thánh đường kỳ vĩ. Ghé thăm tòa thánh, bạn sẽ sớm hiểu tại sao nó lại mất nhiều thời gian xây dựng đến như vậy.

OLYMPUS DIGITAL CAMERACông trình năm 2010. Photo: Wjh31Công trình năm 2015. Photo: Ralf RoletschekĐiêu khắc dàn đồng ca của các thiên thần nhỏ. Photo: wikipediaTrần và cột ở gian giữa. Photo: RobertgombosChi tiết trên mái ở gian giữa. Gaudi đã thiết kế những cây cột như những cái cây có nhiều nhánh. Photo: SBA73

• Đền Taj Mahal ở Agra, Ấn Độ (1632-1653)

Tại một trong những quốc gia đông dân nhất thế giới với hơn một tỷ người sinh sống và có lịch sử văn hóa phong phú đa dạng, đền Taj Mahal là một trong những tài sản lớn nhất của Ấn Độ. Ngôi đền mất 20 năm xây dựng và được nhiều người coi là ví dụ điển hình về kiến trúc Mughal. Năm 2007, công trình được bình chọn là một trong bảy kỳ quan mới của thế giới.

Taj Mahal IndiaGóc nhìn hướng Đông Nam với bãi cỏ trải rộng. Photo: wikipediaBên ngoài ngôi đền với góc tháp nhỏ. Photo: Matthew T RaderCổng chính (darwaza) vào Taj Mahal. Photo: Matthew T RaderTaj Mahal và các công trình bao quanh nhìn từ hướng sông Yamuna (hướng Bắc). Photo: wikipediaMái vòm Hồi giáo bên trong công trình. Photo: Bjørn Christian TørrissenChi tiết motif trang trí hình cây cỏ trên tường. Photo: Matthew T RaderGóc nhìn qua ô cửa sổ từ Pháo đài Agra. Photo: A Ghosh 2020Hướng nhìn phía Tây lúc hoàng hôn. Photo: Muhammad Mahdi Karim

• Machu Picchu ở Peru (Thế kỷ 15)

Thành cổ Machu Picchu nằm ở độ cao 2.430m so với mực nước biển trên dãy núi Andes. Đây là một trong những ví dụ điển hình nhất về kiến trúc theo phong cách wayrona được sử dụng trong suốt Đế chế Inca. Đi bộ trên con đường mòn Inca nổi tiếng và bạn sẽ được đền đáp bằng những tàn tích Inca tuyệt đẹp, khung cảnh hùng vĩ và cái nhìn thoáng qua về lịch sử bí ẩn của nhân loại. Địa điểm này là một trong bảy kỳ quan hiện đại của thế giới. Điều thú vị là tất cả các công trình ở Machu Picchu đều được hoàn thành với những bức tường đá không dùng vữa. Cách xây dựng này phần nào giúp nơi đây chống lại các trận động đất vì khi có động đất các viên đá sẽ rung chuyển sau đó sẽ ổn định lại vị trí cũ.

Một góc nhìn từ trên cao về Machu Picchu, đi bộ lên phía trên qua cổng Bình minh (Dawn gate). Photo: icelightThánh địa được xây dựng bám theo triền núi tạo nên một khung cảnh ấn tượng. Photo: 57hours.comBậc thang dùng cho trồng trọt ở Machu Picchu. Photo: RAF-YYCBản đồ minh họa Machu Picchu. Photo: Hobe/ Holger Behr

• Colosseum ở Rome, Italy (70-80 Sau Công nguyên)

Là một trong những công trình kiến trúc La Mã đẹp nhất thế giới, đấu trường La Mã vẫn là nhà hát vòng tròn lớn nhất còn tồn tại – bao phủ 2ha đất. Công trình được bình chọn là một trong bảy kỳ quan mới của thế giới vào năm 2007, cấu trúc đứng hoàn toàn tự do này vẫn còn khá nguyên vẹn, thu hút hơn bảy triệu du khách mỗi năm.

Colosseum năm 2020. Photo: FeaturedPicsColosseum trong quá trình trùng tu năm 2015. Photo: Ank kumarMột góc nhìn bên trong đấu trường, nhìn thấy phần dưới mặt đất (tiếng Hy Lạp: hypogeum) .Photo: thecolosseum.orgSơ đồ chỗ ngồi của đấu trường. Photo: wikipediaBậc ngồi ở lối vào phía Đông. Photo: Sean MacEnteeLối đi bên trong. Photo: SeveroAntonelliColosseum và Cổng Constantine nhìn từ đồi Palatine. Photo: Livioandronico2013Colosseum năm 2021. Photo: Kasa FueColosseum năm 2021. Photo: Kasa Fue

• Thành phố Petra ở Ma’an, Jordan (năm 312 Trước Công nguyên)

Được xây dựng một nửa và chạm khắc một nửa vào đá sa thạch, Petra được ghi nhận là sự kết hợp giữa văn hóa phương Đông cổ đại và kiến trúc Hy Lạp. Đây từng là một trung tâm thương mại thịnh vượng và là thủ đô của đế chế Nabataean trước khi bị Đế chế La Mã chinh phục. Đây cũng là di sản thế giới được UNESCO công nhận này cũng được liệt kê là một trong bảy kỳ quan thế giới hiện đại.

Al Khazneh, Petra, Jorrdan. Ảnh: Graham RacherPetra về đêm. Photo: Susanahajer Một nửa Pediment phía trên bên phải đền Al Khazneh. Photo: Bernard GagnonMột ngôi đại đền (The Great Temple). Ảnh: Bernard GagnonMột lăng mộ hoàng gia trên vách núi, (Urn Tomb). Có ý kiến cho rằng đây là lăng mộ của của một vị vua Nabataean, Malchus II, mất vào năm 70 Sau Công nguyên. Photo: Bernard GagnonMột nhà hát kiểu Roman. Photo: Douglas PerkinsLăng mộ Hoàng gia ở Petra. Ảnh: Carlalexanderlukas

• Đền Parthenon ở Athens, Hy Lạp (năm 438 Trước Công nguyên)

Đền Parthenon với thức cột Doric được xem là chuẩn mực của cái đẹp (ảnh chụp năm 1978). Photo: Steve Swayne

Ngôi đền nổi tiếng ở Hy Lạp thờ nữ thần Athena và được coi là biểu tượng trường tồn của Hy Lạp cổ đại, Parthenon nổi tiếng về kiến trúc với các cột Doric, và được xem là ngôi đền Doric đẹp nhất từng được xây dựng.

Mặt đứng chính của đền Parthenon. Photo: tổng hợpMặt đứng phía Đông. Photo: George E. KoronaiosMặt phía nam của Parthenon, nơi chịu thiệt hại đáng kể trong vụ nổ năm 1687. Photo: Sharon MollerusMặt bằng đền thờ Parthenon. Photo: Io HerodotusMột phần còn sót lại của phần đầu tam giác phía Đông (pediment) của đền Parthenon. Photo: Ad MeskensChi tiết metopes phía Tây. Photo: wikipediaVị trí đền Parthenon trong quần thể Acropolis chiếm trọn đường chân trời của thành phố Athens. Photo: A.Savin

• Kim tự tháp Giza ở Ai Cập (năm 2540 Trước Công nguyên)

Được xây dựng làm lăng mộ cho Pharaoh Khufu, kim tự tháp mất 20 năm để xây dựng. Với chiều cao 138.8m, đây là kỳ quan cổ đại duy nhất của thế giới vẫn còn nguyên vẹn – đây thực sự là một kỳ công của kiến trúc.

Quần thể Kim tự tháp Giza. Photo: KennyOMGKim tự tháp và tượng Sphinx năm 1914. Photo: Auguste LéonQuần thể Kim tự tháp Giza nhìn từ không ảnh. Photo: Robster1983

Bài viết: Anh Tuấn

XEM THÊM: 

• Khám phá các công trình kiến trúc độc đáo ở Toronto – Thành phố bậc nhất về văn hóa nghệ thuật của Canada
• Lịch sử kiến trúc Ấn Độ và Đông Nam Á
• Kiến trúc cảnh quan – Một chặng đường phát triển
• Lịch sử Kiến trúc Hy Lạp cổ đại
• 8 Công trình kiến trúc Việt Nam vang danh thế giới