Luật sư phân tích pháp lý quanh việc Hoa hậu chuyển giới Hương Giang thi Miss Universe

Vừa qua, thông tin Hoa hậu chuyển giới Quốc tế 2018 - Hương Giang chính thức được công bố là đại diện Việt Nam tham gia cuộc thi Miss Universe 2025 tại Thái Lan vào tháng 11 tới được dư luận quan tâm.

Đây là lần đầu tiên Việt Nam cử một người đẹp chuyển giới tranh tài tại đấu trường nhan sắc hàng đầu thế giới này. Trên thực tế, tổ chức Miss Universe đã cho phép người chuyển giới tham gia với tư cách thí sinh từ năm 2013. Còn Miss Universe Vietnam đã lựa chọn Hương Giang theo hình thức "handpick" (chọn trực tiếp), đánh giá cao vẻ đẹp, trí tuệ, sự tự tin, bản lĩnh và câu chuyện truyền cảm hứng của cô.

Hương Giang được công bố là đại diện Việt Nam đến với đấu trường sắc đẹp Miss Universe lần thứ 74. Ảnh: MUV

Việc Hương Giang được lựa chọn thu hút sự quan tâm của khán giả, đặc biệt về khía cạnh pháp lý và các quy định liên quan tại Việt Nam. 

Về quy định pháp lý liên quan đến việc cử đại diện tham gia các cuộc thi nhan sắc quốc tế, luật sư Nguyễn Nga đến từ Công ty TNHH IPCOM Việt Nam cho biết:

Điều kiện và thủ tục đối với cá nhân Việt Nam ra nước ngoài dự thi người đẹp, người mẫu được quy định tại Nghị định số 144/2020/NĐ-CP ngày 14/12/2020, có hiệu lực từ ngày 01/02/2021 quy định về hoạt động nghệ thuật biểu diễn.

- Cá nhân Việt Nam ra nước ngoài dự thi cuộc thi người đẹp phải đáp ứng các điều kiện như sau:

1. Có giấy mời của tổ chức, cá nhân tổ chức cuộc thi.

2. Không trong thời gian bị áp dụng biện pháp xử lý hành chính; không có án tích hoặc không phải là người đang bị buộc tội theo quy định của pháp luật về tố tụng hình sự.

3. Không trong thời gian bị đình chỉ hoạt động biểu diễn nghệ thuật theo quyết định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền.

- Cá nhân dự thi phải thực hiện thủ tục đề nghị cơ quan chuyên môn về văn hóa thuộc UBND cấp tỉnh nơi cá nhân cư trú cấp văn bản xác nhận dự thi người đẹp, người mẫu ở nước ngoài trước khi dự thi.

- Cá nhân chưa thực hiện thủ tục nêu trên thì không được sử dụng danh hiệu đạt được tại cuộc thi người đẹp, người mẫu ở nước ngoài trong hoạt động nghệ thuật biểu diễn ở Việt Nam.

Hương Giang cũng là nàng hậu chuyển giới châu Á đầu tiên đến với sân chơi Miss Universe. Ảnh: MUV

Liên quan đến vấn đề giới tính của người chuyển giới tại Việt Nam nói chung và Hoa hậu chuyển giới Hương Giang nói riêng theo quy định của pháp luật hiện hành, luật sư Nguyễn Nga đưa ra những phân tích cụ thể.

Việc chuyển đổi giới tính được pháp luật quy định lần đầu tiên tại Điều 37 Bộ luật dân sự năm 2015: "Việc chuyển đổi giới tính được thực hiện theo quy định của luật. Cá nhân đã chuyển đổi giới tính có quyền, nghĩa vụ đăng ký thay đổi hộ tịch theo quy định của pháp luật về hộ tịch; có quyền nhân thân phù hợp với giới tính đã được chuyển đổi theo quy định của Bộ luật này và luật khác có liên quan". Theo đó, pháp luật không cấm việc chuyển đổi giới tính và cho phép người đã chuyển đổi giới tính có quyền đăng ký thay đổi hộ tịch, có quyền nhân thân phù hợp với giới tính đã chuyển đổi.

Tuy nhiên, cho đến nay pháp luật về hộ tịch hiện hành (Luật hộ tịch 2014) chưa có quy định về việc đăng ký, thay đổi hộ tịch khi chuyển đổi giới tính. Luật căn cước năm 2023 có hiệu lực kể từ ngày 01/7/2024 có quy định tại điểm c khoản 1 Điều 24 trường hợp cấp đổi thẻ căn cước khi chuyển đổi giới tính theo quy định pháp luật và khoản 2 Điều 25 quy định: 

"2. Trường hợp cấp đổi thẻ căn cước do xác định lại giới tính hoặc chuyển đổi giới tính hoặc thay đổi, cải chính thông tin quy định tại điểm b khoản 1 Điều 24 của Luật này mà thông tin đó chưa được cập nhật, điều chỉnh trong Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư thì người cần cấp thẻ căn cước phải xuất trình các giấy tờ, tài liệu có giá trị pháp lý chứng minh những thông tin đã thay đổi để thực hiện thủ tục cập nhật, điều chỉnh thông tin vào Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư."

Mặc dù vậy, việc thực thi còn khó khăn do chưa có quy định và cơ chế cụ thể thực hiện cập nhật thông tin dân cư khi chuyển đổi giới tính. Vì vậy, các cơ quan có thẩm quyền sẽ có hướng dẫn cụ thể sau khi dự thảo Luật chuyển đổi giới tính được thông qua và có hiệu lực.

Việc Hương Giang tham gia Miss Universe không chỉ được chú ý vì là một sự kiện giải trí mà còn vì nó liên quan tới cách xã hội nhìn nhận về quyền của người chuyển giới cũng như việc hoàn thiện khung pháp lý cho cộng đồng người chuyển giới tại Việt Nam.

PV báo Thể thao & Văn hóa/TTXVN cũng đã gửi 2 câu hỏi tới ông Valentine Trần - Chủ tịch Miss Universe Vietnam - về việc Tổ chức Miss Universe đã chấp nhận hồ sơ đăng ký dự thi của đại diện Việt Nam là Hương Giang hay chưa và cơ quan chức năng của Việt Nam đã cấp giấy chấp thuận Hương Giang thi Miss Universe 2025 chưa thì ông Valentine Trần cho biết sẽ trả lời tất cả các câu hỏi trong sự kiện tổ chức vào tháng 10 tới.