Lò phản ứng Hualong 1 của Trung Quốc. Ảnh: Xinhua
Để giảm bớt phụ thuộc vào dầu khí nhập khẩu và giải thể những nhà máy nhiệt điện nhiều khí thải, chính phủ Trung Quốc đang chuyển sang một trong những loại năng lượng không tái tạo bền vững nhất. Trong thập kỷ qua, Trung Quốc đã sở hữu thêm 37 lò phản ứng hạt nhân, nâng tổng số lò lên 55, theo Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA). So cùng thời kỳ, Mỹ, nước dẫn đầu thế giới với 93 lò phản ứng, mới bổ sung hai lò, Economist đưa tin.
Đối mặt với nhu cầu năng lượng ngày càng tăng, Trung Quốc không giảm bớt tốc độ. Họ hướng tới lắp đặt 6 - 8 lò phản ứng hạt nhân mỗi năm. Một số nhà chức trách cho rằng mục tiêu đó khá thấp. Cơ quan hạt nhân của Trung Quốc cho biết nước này có khả năng xây 8 - 10 lò mỗi năm. Quốc vụ viện Trung Quốc thông qua kế hoạch xây dựng 10 lò trong năm 2022. Tổng cộng, Trung Quốc có 22 lò phản ứng hạt nhân đang thi công, nhiều hơn bất kỳ quốc gia nào khác,
Sự phát triển của năng lượng hạt nhân chững lại ở các nước phương Tây vì một số lý do. Lò phản ứng đòi hỏi chi phí trả trước lớn và mất nhiều năm để xây dựng. Ngành công nghiệp này chịu sự quản lý chặt chẽ từ chính phủ. Tuy nhiên, Trung Quốc đã trải đường cho năng lượng hạt nhân bằng cách cung cấp cho các công ty điện thuộc sở hữu của chính phủ những khoản vay rẻ, cũng như đất đai và giấy phép. Nhà cung cấp năng lượng hạt nhân nhận được trợ cấp gọi là biểu giá điện hỗ trợ. Tất cả yếu tố trên giúp giá điện hạt nhân ở Trung Quốc giảm xuống khoảng 70 USD/megawatt giờ so với 105 USD ở Mỹ và 160 USD ở Liên minh châu Âu, theo IAEA.
Trung Quốc không miễn nhiễm với những mối lo ngại về an toàn từng khiến nhiều nước phương Tây chùn bước trước năng lượng hạt nhân. Sau thảm họa ở nhà máy điện hạt nhân Fukushima Dai-ichi của Nhật Bản năm 2021, Trung Quốc tạm dừng chương trình xây dựng của họ. Nhà chức trách cũng duy trì lệnh cấm xây nhà máy hạt nhân trong đất liền, sử dụng nước sông để làm mát.
Nếu muốn ngừng sử dụng than đá và không thải carbon vào năm 2060, Trung Quốc sẽ cần một nguồn năng lượng có thể giúp nước này đáp ứng nhu cầu về công suất tải nền (mức điện tối thiểu cần thiết để mọi thứ hoạt động). Điện gió và điện mặt trời kém phù hợp với mục đích trên do phụ thuộc vào tự nhiên. Xét về lượng điện sản xuất, các nhà máy điện hạt nhân của Trung Quốc vượt xa công suất lắp đặt điện mặt trời hiện nay. Phần lớn lò phản ứng nằm ở ven biển, gần trung tâm dân cư lớn, khác với đa số dự án điện gió và mặt trời vốn phải đối mặt với thách thức về mặt truyền điện qua khoảng cách dài.
Trong những ngày đầu của chương trình, Trung Quốc nhập khẩu công nghệ hạt nhân. Họ vẫn phải phụ thuộc vào nước khác về uranium, nhiên liệu dùng cho lò phản ứng. Nhưng phần lớn lò phản ứng mới hoặc sắp xây dựa trên thiết kế của Trung Quốc, đặc biệt là lò Hoa Long 1. Với nhiều thiết bị có xuất xứ trong nước, chương trình điện hạt nhân của Trung Quốc không bị cản trở nhiều bởi các hạn chế xuất khẩu.
Một số nhà khoa học và kỹ sư Trung Quốc đang làm việc trong dự án mới nhằm phát triển năng lượng nhiệt hạch. Nhà máy nhiệt hạt nhân không đòi hỏi uranium và sản sinh chất thải hạt nhân ít hơn nhiều so với nhà máy phân hạch. Lò phản ứng nhiệt hạt nhân kiểm soát plasma với nam châm siêu dẫn trong quá trình mang tên kìm hãm. Một lò phản ứng Trung Quốc lập kỷ lục về thời gian kìm hãm plasma dài nhất ở nhiệt độ cao là 17 phút.
An Khang (Theo Economist)
