Phát voucher để người dân dùng sản phẩm Make in Viet Nam

Chính sách này được quy định trong Nghị định 268 ban hành ngày 14/10, hướng dẫn việc thi hành Luật Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo. Đây là hướng tiếp cận chưa từng có trong các chương trình hỗ trợ đổi mới sáng tạo trước đây.

Theo đó, Nhà nước sử dụng phiếu hỗ trợ tài chính (voucher) để khuyến khích người dùng trải nghiệm sản phẩm, dịch vụ mới, tạo điều kiện cho doanh nghiệp đưa sản phẩm Việt ra thị trường. Voucher được cấp thông qua Quỹ Đổi mới công nghệ quốc gia và quỹ phát triển khoa học, công nghệ của bộ, ngành, địa phương. Những sản phẩm được lựa chọn tham gia phải đáp ứng tiêu chuẩn kỹ thuật, có yếu tố mới về công nghệ, tính năng hoặc mô hình kinh doanh; ưu tiên các công nghệ cao, công nghệ chiến lược và có khả năng nhân rộng.

Ông Chu Thúc Đạt, Phó cục trưởng Đổi mới sáng tạo, tại họp báo tháng 10 của Bộ Khoa học và Công nghệ. Ảnh: Minh Sơn

Tại họp báo ngày 31/10 của Bộ Khoa học và Công nghệ, ông Chu Thúc Đạt, Phó cục trưởng Đổi mới sáng tạo, cho biết chính sách cùng với hoạt động hỗ trợ lãi suất vay là điểm nổi bật của Nghị định 268. "Đây là các biện pháp được kỳ vọng hỗ trợ trực tiếp, giúp doanh nghiệp đổi mới sáng tạo, khởi nghiệp và thúc đẩy văn hóa sáng tạo trong khu vực tư nhân", ông nói.

Theo Cục Đổi mới sáng tạo, hiểu một cách đơn giản, voucher là cơ chế hỗ trợ tài chính "kép". Thay vì đưa tiền trực tiếp cho nhà sản xuất, Nhà nước cấp phiếu mua hàng cho người tiêu dùng hoặc doanh nghiệp.

Cơ chế vận hành của chương trình được thiết kế theo hướng minh bạch, chỉ chi ngân sách khi có giao dịch thực tế. Quỹ Đổi mới công nghệ quốc gia sẽ xây dựng chương trình voucher cho từng lĩnh vực ưu tiên, chọn sản phẩm, dịch vụ đã sẵn sàng thương mại hóa. Người dùng hoặc doanh nghiệp có nhu cầu sẽ được nhận voucher để mua sản phẩm, sau đó doanh nghiệp cung cấp sản phẩm sẽ hoàn lại phiếu cho Quỹ để nhận hỗ trợ.

"Đây là cú hích kép, vừa hỗ trợ bên cung, vừa kích thích bên cầu", đại diện Cục nói, thêm rằng chính sách sẽ giải quyết bài toán con gà - quả trứng trong thương mại hóa công nghệ. "Nhiều sản phẩm Make in Viet Nam có chất lượng tốt nhưng lại chật vật để có được những khách hàng đầu tiên, vì người dùng ngại rủi ro khi thử sản phẩm mới. Voucher phá vỡ rào cản này, giúp sản phẩm vượt qua 'thung lũng chết' để ra thị trường", ông phân tích.

Robot do doanh nghiệp Việt phát triển, trưng bày tại Tuần lễ số quốc tế Việt Nam 2025 ngày 27-29/10 ở Ninh Bình. Ảnh: Giang Huy

Ngoài voucher, Nghị định 268 còn tạo một "bộ công cụ tài chính đa dạng", mỗi công cụ nhắm đến một giai đoạn, giải một "nút thắt" khác nhau trong hành trình đổi mới sáng tạo. Giai đoạn nghiên cứu, phát triển ban đầu, doanh nghiệp có thể nhận tài trợ hoặc đặt hàng, khi mở rộng sản xuất họ được hỗ trợ lãi suất vay, và voucher là mảnh ghép cuối cùng, để hỗ trợ thâm nhập thị trường, khi sản phẩm sẵn sàng thương mại hóa.

Mỗi công cụ đi kèm cơ chế sàng lọc riêng: muốn được tài trợ phải chứng minh ý tưởng vượt trội; muốn được hỗ trợ lãi suất phải thuyết phục ngân hàng; còn để tham gia chương trình voucher, sản phẩm phải đủ tốt để thị trường chấp nhận.

Theo Cục Đổi mới sáng tạo, việc kết hợp các công cụ sẽ giúp hình thành một hệ sinh thái mở và cạnh tranh, nơi doanh nghiệp ở mọi giai đoạn, từ ý tưởng, nghiên cứu đến thương mại hóa, "đều có một 'cánh cửa' phù hợp để tìm kiếm sự hỗ trợ của Nhà nước".

Nghị định 268 kiến tạo một hệ thống hỗ trợ liền mạch, từ phòng thí nghiệm ra thị trường. "Bằng cách trao cho doanh nghiệp không chỉ một mà nhiều công cụ phù hợp, chúng tôi tin sẽ khơi dậy nội lực, thúc đẩy sự cạnh tranh lành mạnh và hình thành hệ sinh thái đổi mới sáng tạo năng động, đủ sức tạo ra những sản phẩm công nghệ chinh phục cả thị trường trong nước và quốc tế", đại diện Cục chia sẻ.

Luật Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo do Bộ Khoa học và Công nghệ chủ trì soạn thảo và được Quốc hội thông qua hồi tháng 6. Luật cụ thể hóa tinh thần Nghị quyết 57, thể hiện tầm nhìn, khát vọng đưa Việt Nam trở thành quốc gia hùng cường bằng phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo. Đây là lần đầu "đổi mới sáng tạo" được đặt ngang hàng với khoa học công nghệ, thể hiện sự thay đổi căn bản trong tư duy phát triển.

Trọng Đạt