Thứ nhất, điểm cần nhấn mạnh là khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số phải nhằm vào mục tiêu cuối cùng là tăng năng lực cạnh tranh quốc gia, đóng góp vào phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo quốc phòng an ninh, nâng cao chất lượng cuộc sống người dân.
Phải đặt ra mục tiêu và đo lường, đánh giá được sự đóng góp của khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số vào tăng trưởng kinh tế. Tránh việc chỉ nhấn mạnh vào chi khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số mà không đặt mục tiêu hiệu quả.
Phân bổ nguồn lực khoa học công nghệ cho các cơ sở nghiên cứu phải dựa trên hiệu quả. Một số quốc gia lượng hóa cụ thể, chuyển đổi số đóng góp 1% tăng trưởng GDP, đổi mới sáng tạo đóng góp 1% và khoa học công nghệ đóng góp 1%, đầu tư 3% ngân sách nhà nước cho khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số thì phải tạo ra 3% tăng trưởng GDP.
Bộ trưởng Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng. Ảnh: Giang Huy
Thứ hai, chúng ta đã đưa bộ 3 khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số vào chung một chỗ và nối chúng với nhau, vậy cần nói rõ mối liên kết giữa chúng.
Trong bộ 3 này, khoa học công nghệ là nền tảng tạo ra tri thức và công cụ mới. Đổi mới sáng tạo là động lực, nó chuyển hóa các tri thức, công cụ mới thành ý tưởng và giải pháp để giải quyết các bài toán kinh tế - xã hội. Chuyển đổi số tạo ra môi trường số và công cụ số để hiện thực hóa các ý tưởng, giải pháp đổi mới sáng tạo thành các sản phẩm, dịch vụ, quy trình, mô hình kinh doanh mới và phổ cập vào cuộc sống để tạo ra giá trị thực tế đóng góp cho phát triển kinh tế - xã hội.
Thứ ba làcác giải pháp đột phá.
Về chuyển đổi số: Thúc đẩy chuyển đổi số thì chủ yếu là các quyết định hành chính, chuyển mọi hoạt động lên môi trường số và thay đổi hoạt động của các tổ chức bằng công nghệ, nhất là AI, đây không phải vấn đề công nghệ mà chủ yếu là thể chế và các quyết định hành chính, có thể làm nhanh được.
Về đổi mới sáng tạo: Thúc đẩy đổi mới công nghệ của các doanh nghiệp để tăng năng suất lao động thì chủ yếu là thông qua cơ chế vay ưu đãi, giảm thuế; thúc đẩy khởi nghiệp sáng tạo các mô hình kinh doanh mới, công nghệ mới thì chủ yếu thông qua quỹ đầu tư mạo hiểm và cơ chế sandbox.
Về khoa học công nghệ: Đầu tư nâng cấp hạ tầng khoa học công nghệ, các phòng Lab hiện đại, kiên trì đưa nghiên cứu cơ bản về các đại học (vì đây là nơi tập trung nhân lực nghiên cứu cơ bản: các giáo sư và nghiên cứu sinh), phát triển công nghệ thì tập trung vào các viện công nghệ và doanh nghiệp; có chính sách triết khấu thuế cho các khoản chi phát triển khoa học công nghệ của doanh nghiệp, để kích thích các doanh nghiệp chi cho nghiên cứu phát triển, đạt mục tiêu 60-80% chi cho khoa học công nghệ là từ doanh nghiệp.
Khoa học công nghệ lúc này thì tập trung chủ yếu vào các công nghệ chiến lược, là các công nghệ tạo ra sự phát triển đột phá, phát triển chất lượng cao, có giá trị gia tăng cao, tạo nền tảng cho các ngành công nghiệp khác, giúp đưa Việt Nam lên tuyến đầu về khoa học công nghệ. Nghiên cứu cơ bản cũng phải tập trung vào hỗ trợ cho phát triển các công nghệ chiến lược, các sản phẩm chiến lược của quốc gia.
Bộ trưởng Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng
