Họa sĩ Bùi Đức Lâm nhận tin buồn từ con gái nhạc sĩ Nguyễn Vũ. Lần cuối họ gặp nhau hồi tháng 1, khi ấy nhạc sĩ vẫn khỏe mạnh, minh mẫn.
Họa sĩ quen biết nhạc sĩ Nguyễn Vũ từ hơn 40 năm trước. Khi đó ông muốn học nhạc, được người quen giới thiệu tới nhà của nhạc sĩ. Trong ấn tượng của ông, tác giả Bài thánh ca buồn có gương mặt hiền hậu, cử chỉ nho nhã. Nhạc sĩ thường mặc chiếc áo kaki tím than cũ, cổ áo đã sờn nhưng sạch sẽ, tươm tất. Sau khi nghe họa sĩ Đức Lâm đàn, ông đồng ý nhận lời dạy kèm ba buổi mỗi tuần, còn học phí "không quan trọng". "Dù chỉ học vài tháng, tôi luôn khâm phục ông bởi sự đức độ, khiêm nhường, khả năng thấu cảm tinh tế", họa sĩ Đức Lâm nói. Hai người trở thành bạn suốt nhiều năm sau đó.
Nhạc sĩ Nguyễn Vũ (1944-2025). Ảnh: Hải Đăng
Danh ca Thái Châu - người đầu tiên thể hiện ca khúc Bài thánh ca buồn của nhạc sĩ Nguyễn Vũ - nói: "Nhờ tác phẩm mà tên tuổi tôi bay cao, bay xa, được khán giả yêu mến. Tôi luôn biết ơn nhạc sĩ đã tin tưởng gửi nhạc phẩm này cho tôi". Danh ca nhớ mãi khoảnh khắc hội ngộ nhạc sĩ trong chương trình Người kể chuyện tình vào năm 2021. "Lúc đó tôi rất xúc động khi bắt tay nói lời cảm ơn anh ấy", danh ca nói.
Nhạc sĩ Nguyễn Vũ (phải) và ca sĩ Thái Châu trong chương trình "Người kể chuyện tình" năm 2021. Ảnh: THVL
Nhạc sĩ Nguyễn Vũ tên thật là Nguyễn Tuấn Khanh, sinh năm 1944 tại Hà Nội. Năm 1954, ông theo gia đình vào Nam, sinh sống tại Đà Lạt. Từ nhỏ, ông được học nhạc lý, tiếp xúc nhiều nhạc cụ như guitar, harmonica, piano. 12 tuổi, ông đoạt giải nhất đơn ca thiếu nhi do Đài Phát thanh Đà Lạt tổ chức.
Năm 1965, ông có tác phẩm đầu tay là ca khúc Một loài chim biển. Từ khoảng năm 1967, nhạc sĩ được biết đến nhiều hơn nhờ các ca khúc có từ "cuối" như Lời cuối cho em, Nhìn nhau lần cuối, Bài cuối cho người tình.
Sau năm 1975, ông từng làm cán bộ văn thể mỹ tại Xí nghiệp Dược phẩm Trung ương 22. Từ khoảng năm 1990 trở đi, Nguyễn Vũ mở lớp nhạc tại nhà riêng ở quận Tân Bình (TP. HCM).
Ca khúc nổi tiếng nhất của ông là Bài thánh ca buồn, ra đời tháng 10/1972. Người đầu tiên hát là Thái Châu, trong tuyển tập Sơn ca 3. Tác phẩm mang nét hoài niệm, trữ tình, gắn bó nhiều thế hệ yêu nhạc.
Ca khúc "Bài thánh ca buồn". Video: YouTube Thái Châu Music
Năm 1972, khi nhận lời đề nghị viết bài của một nhà sản xuất, nhiều ngày liền, Nguyễn Vũ loay hoay tìm đề tài thì bất chợt giai điệu của bài hát bất hủ Silent Night (Đêm thánh vô cùng, lời: Josef Mohr, nhạc: Franz Xaver Gruber) vang lên tại nhà. Bài hát này gợi cho ông rất nhiều cảm xúc để hồi tưởng về thời thơ ấu. Năm 14 tuổi, gia đình ông sống cạnh con dốc lên nhà thờ Con Gà (Đà Lạt). Mỗi lần chuông nhà thờ đổ, ông lại thấy bóng dáng một người con gái đẹp đi lễ. Ông lặng lẽ theo sau cô ấy nhiều lần. Đúng ngày Giáng sinh, trời mưa lất phất khiến cả hai không hẹn mà tình cờ cùng núp dưới mái hiên.
"Tôi bất ngờ xúc động khi nghe cô nhẩm hát theo bài Đêm thánh vô cùng với một chất giọng khá hay. Vì vậy, nghe lại bài hát này, trong tôi kỷ niệm xưa chợt ùa về và những giai điệu cứ thế tuôn trào. Chỉ trong gần hai tiếng đồng hồ, tôi đã ký âm xong bài hát và khi cầm đàn guitar chơi lại, chính tôi cũng cảm thấy xúc động. Ca sĩ Thái Châu là người đầu tiên hát bài hát này và ngay sau đó, nó trở thành ca khúc 'hot' nhất trong mùa Giáng sinh năm đó", nhạc sĩ Nguyễn Vũ từng kể lại.
Hơn nửa thế kỷ trôi qua, Bài thánh ca buồn của nhạc sĩ Nguyễn Vũ được nhiều thế hệ ca sĩ chọn hát. Nhiều khán giả nhận xét ca sĩ Elvis Phương là người "đóng đinh" dấu ấn lên tác phẩm này.
Hà Thu - Hoàng Dung
