Gần đây, một ngôi sao nữ nổi tiếng có số lượng fan hùng hậu, đã tìm đến gặp tôi để được nghe lời tư vấn đầu tư. Cô ấy muốn mở một cửa hàng trung gian bán món ăn qua mạng, cụ thể là vài đặc sản của người Việt thuộc dạng gỏi, cuốn. Cô ấy muốn dùng ảnh hưởng và uy tín của mình, cùng lực lượng người hâm mộ đông đúc, để bán hàng, tránh lãng phí tài nguyên.
Ý định của cô ấy là sẽ xây dựng một Website - Fanpage - kênh Tiktok để nhận đơn hàng, rồi liên kết với một số nhà hàng, chuyển đơn hàng cho họ hoàn thành và ship đi qua app. Tất cả các đơn hàng sẽ được dán nhãn của công ty cô ấy.
Vừa nghe ý tưởng này, tôi đã nghĩ ngay tới ứng dụng MrBeast Burger của MrBeast - Youtuber có số lượng người theo dõi cao nhất. Đó cũng là một dạng bếp ảo mà MrBeast cùng các đối tác đã xây dựng cách đây 4 năm: Ứng dụng để đặt bánh mì kẹp thịt, bánh mì sandwich và khoai tây chiên. Nó tạo nên "đế chế thức ăn nhanh" cứu các nhà hàng khỏi bị phá sản trong thời kỳ đại dịch, một cách chóng vánh, nhưng, sụp đổ cũng nhanh.
Tại sao vậy?
McDonald mất 6 năm để có thể mở khoảng 300 cửa hàng, nhưng MrBeast Burger chỉ mất một thời gian ngắn, tận dụng những cửa hàng đang kinh doanh để trở thành nhà bếp của mình. Không cần thuê mặt bằng, không cần nhân viên, không cần thiết bị, thậm chí không cần cả nguyên liệu, tất cả những gì cần làm là lấy đơn từ khách hàng, sau đó giao cho một nhà hàng đối tác hoàn thành. Quá ngon lành.
Sự thành công của MrBeast do nhiều yếu tố, nhưng tôi chỉ nêu 3 yếu tố cơ bản dễ hiểu:
- Bánh mì thịt là món ăn nhanh, dễ làm, hương vị và nguyên liệu không có sự chênh lệch lớn trong tất cả các nhà hàng.
- Sử dụng uy tín và thương hiệu của người nổi tiếng (MrBeast có khoảng hơn 338 triệu người theo dõi trên kênh Youtube tính ở thời điểm hiện tại) để quảng bá sản phẩm.
- Phân khúc khách hàng: Những người hâm mộ của MrBeast hầu như là thanh thiếu niên, người độc thân, những người dùng phần lớn thời gian trên internet... Họ có thể ăn bánh mì thịt như một giải pháp cho bữa ăn tiện lợi, nhanh gọn.
Thế nên, không khó để MrBeast Burger thành công vang dội ngay khi ra mắt. Quả nhiên, chỉ 2 năm thôi, "đế chế thức ăn nhanh" này đã có tới hơn 1700 cửa hàng tại nhiều quốc gia, là ứng dụng được yêu thích nhất, phát triển nhanh nhất của App Store.
Nhưng phát triển quá nhanh sẽ mang tới nhiều hệ lụy. Những lời phàn nàn, phản ánh, khiếu nại về chất lượng dịch vụ của bánh đổ về tới tấp. Nào là burger sống, giao sai - thiếu đơn, thời gian chờ đợi quá lâu... Điều này cho thấy, việc kiểm soát chất lượng là điều bất khả thi khi số lượng nhà hàng tham gia chuỗi cung ứng quá nhanh.
Khi MrBeast nhận ra, anh đã sai khi sử dụng tên tuổi của mình để đảm bảo cho thương hiệu, nhưng các đối tác lại chọn lợi nhuận để kinh doanh chộp giật. Bởi người hứng chịu mọi chỉ trích từ dư luận sẽ là MrBeast chứ chẳng phải là một nhà hàng cụ thể nào. Thế nên, cuộc kiện tụng giữa anh và các đối tác diễn ra, dẫn đến việc kinh doanh trì trệ và đế chế sụp đổ.
Một thời gian sau, MrBeast đã quyết định mở một công ty đồ ăn nhanh để tự vận hành. Anh mở bếp thật, nắm mọi quyền kiểm soát từ chất lượng, giá cả, dịch vụ... Và công ty nhanh chóng phát triển vượt bậc bởi hệ thống truyền thông và danh tiếng của MrBeast vẫn đứng top đầu. Lợi nhuận MrBeast thu về cao hơn rất nhiều so với mô hình kinh doanh bếp ảo trước kia.
Sau khi nghe tôi kể xong, nữ khách hàng của tôi trầm ngâm rất lâu rồi hỏi tôi tính khả thi khi thực hiện dự án của mình. Tôi chỉ trả lời một câu: "Khi nào bạn kiểm soát được đầu vào thì việc kinh doanh mới bền vững".
Không ai có thể nắm chắc được rằng một trong số các nhà hàng mà cô ấy liên kết, có thể vì lợi nhuận mà khiến chất lượng thức ăn kém đi, sử dụng nguyên liệu không rõ nguồn gốc...
Một thương hiệu mạnh có thể thu hút khách hàng, nhưng chất lượng sản phẩm hoặc dịch vụ mới là yếu tố giữ chân họ. Ở Việt Nam, có một số người nổi tiếng cũng đã mở chuỗi cửa hàng bánh mì, trà sữa, spa... như vậy rồi và... không bền. Đồng thời cũng có vài người sử dụng sự nổi tiếng của mình để mở công ty đồ ăn vặt, đã thành công, nhưng không biết có thể tồn tại bao lâu nếu chất lượng sản phẩm không còn giữ được như lúc ban đầu.
Tôi khuyên cô ấy hãy theo đuổi sự phát triển chậm nhưng vững, đừng ham đuổi theo doanh số, tăng trưởng nhanh. Hãy bắt đầu từ chính nhà hàng của mình. Chỉ khi kiểm soát được chất lượng sản phẩm thì mới có thể tiếp tục kinh doanh và đón nhận thành công. Đừng bao giờ thỏa hiệp về chất lượng, đặc biệt khi danh tiếng của bạn được sử dụng để làm đảm bảo cho thương hiệu. Càng như vậy, bạn càng phải kiểm soát gắt gao dịch vụ của mình. Bởi nếu không, không chỉ việc kinh doanh mà chính bản thân, danh dự của bạn cũng sẽ bị sụp đổ theo. Bởi niềm tin rất khó xây dựng, một khi đã đánh mất thì việc khôi phục lại gần như là điều không thể.
