"Căn bệnh vốn được coi là của người lớn xuất hiện ngày càng nhiều ở người trẻ tuổi, biểu hiện không rõ ràng nhưng diễn biến đột ngột và đặc biệt nguy hiểm", TS.BS Nguyễn Văn Tuyến, Viện trưởng Viện Thần kinh kiêm Chủ nhiệm Khoa Đột quỵ não, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, nói chiều 5/12.
Điển hình là bé trai 8 tuổi ở Hà Nội bị đột quỵ khiến gia đình và y bác sĩ bàng hoàng. Trong lúc học, bé bất ngờ gục xuống bàn, yếu nửa người trái - biểu hiện của cơn thiếu máu não cục bộ thoáng qua. Rất may, thầy cô và bạn bè phát hiện kịp thời, thông báo gia đình đưa bé đến viện.
Kết quả chụp chiếu cho thấy bé bị nhồi máu não do bóc tách động mạch não giữa bên phải, một tình trạng hiếm gặp ở trẻ. Bệnh nhi được can thiệp cấp cứu, nong bóng và đặt stent để tái thông mạch. Nhờ được đưa đến Bệnh viện sớm, bé đã hồi phục gần như hoàn toàn, không để lại di chứng thần kinh.
Bệnh nhi 14 tuổi chảy máu não, dấu hiệu là cơn đau đầu thoáng qua. Ảnh: Mai Hằng
Một trường hợp khác là bé gái 14 tuổi ở Hà Nam. Trước khi nhập viện 10 ngày, trẻ đau đầu dữ dội, ngất xỉu tại trạm y tế xã, uống thuốc đã trở lại bình thường nhưng sau đó xuất hiện đau đầu trở lại. Ban đầu gia đình nghĩ bé chỉ bệnh cảm thông thường nhưng vẫn đưa đến bệnh viện khám. Chụp não phát hiện bé bị chảy máu não nhỏ do vỡ dị dạng thông động-tĩnh mạch vùng thái dương phải. Các bác sĩ Viện Thần kinh đã can thiệp nút dị dạng và túi giả phình, bé hồi phục hoàn toàn.
"Tôi không nghĩ con bị chảy máu não vì trước đó hoàn toàn khỏe mạnh. Mong các phụ huynh đừng chủ quan khi con đau đầu hay có biểu hiện lạ", người mẹ chia sẻ.
Can thiệp đột quỵ ở trẻ khó hơn rất nhiều so với người lớn. Hệ mạch của trẻ nhỏ, dễ tổn thương, thao tác đưa dụng cụ vào lòng mạch đòi hỏi sự chính xác tuyệt đối. Hiện tại, Viện Thần kinh đang điều trị 4 bệnh nhi độ tuổi từ 8-16 tuổi, đây là cảnh báo về xu hướng trẻ hóa của căn bệnh này.
TS Tuyến cho hay đột quỵ ở trẻ em vẫn được xem là hiếm gặp, nhưng những năm gần đây tỷ lệ người bệnh trẻ tuổi, dưới 45 tuổi, bị đột quỵ đang tăng lên. Trong năm 2025, khoa Đột quỵ não có khoảng 10-15% người bệnh điều trị là người trẻ, nguyên nhân chính: nhồi máu não và chảy máu não.
Với nhóm trẻ, cơ chế gây nhồi máu ít liên quan đến xơ vữa mạch như người lớn mà thường xuất phát từ bóc tách động mạch (tình trạng này chiếm khoảng 30-50% diễn tiến rất nguy hiểm). Bóc tách mạch có thể xảy ra khi trẻ vui chơi, chạy nhảy, va chạm hoặc xoay cổ mạnh gây tổn thương lớp nội mạc, hoặc do viêm mạch...
Bác sĩ Tuyến thăm khám cho bệnh nhi 8 tuổi. Ảnh: Mai Hằng
Đột quỵ ở mọi độ tuổi đều là cuộc chạy đua với thời gian. Mỗi phút, mỗi giây trôi qua là hàng tỷ tế bào thần kinh bị tổn thương không thể phục hồi. Các khuyến cáo quốc tế cho biết, điều trị bằng thuốc tiêu sợi huyết có hiệu quả trong 3-4,5 giờ đầu; lấy huyết khối cơ học thường được thực hiện trong 6 giờ. Tuy nhiên, bác sĩ nhấn mạnh người nhà không nên chờ đợi hay căn cứ vào các "khung giờ vàng" để trì hoãn việc đưa trẻ đến viện. Càng đến trễ, khả năng cứu sống và phục hồi càng giảm.
Điều đáng lo ngại là đột quỵ ở trẻ dễ bị bỏ sót vì triệu chứng không điển hình và trẻ khó mô tả cảm giác. Những dấu hiệu như đau đầu dữ dội, yếu tay chân, mắt nhìn mờ, nói khó, co giật, gục xuống bất ngờ... dù rất nhẹ cũng cần được theo dõi sát. Nhiều trường hợp, phụ huynh nghĩ con mệt, chóng mặt do học tập hoặc cảm cúm bình thường, dẫn đến bỏ lỡ thời gian vàng cứu chữa.
Theo BS Nguyễn Văn Cường, khoa Can thiệp mạch thần kinh, cho biết hiện chưa có phương pháp phòng ngừa tuyệt đối đột quỵ ở trẻ em vì nguyên nhân thường không rõ ràng. Phát hiện sớm chính là chìa khóa giúp giảm thiểu tổn thương và bảo vệ tính mạng. Đột quỵ có thể xảy ra ở bất cứ độ tuổi nào, nên sự cảnh giác của gia đình, thầy cô và cộng đồng là yếu tố quyết định đến hiệu quả chẩn đoán và điều trị.
Lê Nga
