Bệnh gan: Mối đe dọa toàn cầu và những biến chứng nguy hiểm
Các nhà nghiên cứu ước tính, khoảng 4% tổng số ca tử vong trên toàn cầu là do bệnh gan. Đây là một thuật ngữ chung bao gồm bất kỳ vấn đề y tế nào liên quan đến gan.
Loại bệnh gan phổ biến nhất được gọi là bệnh gan nhiễm mỡ do rối loạn chức năng chuyển hóa (MASLD). Bệnh này trước đây được biết đến là bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD).
Do sự tích tụ mỡ trong gan, MASLD có thể dẫn đến viêm v à sẹo hóa mô gan, còn gọi là xơ gan. Tình trạng này có thể dẫn đến các bệnh lý sức khỏe nghiêm trọng khác như xơ gan cổ trướng, ung thư gan và suy gan.
Các yếu tố nguy cơ và phát hiện chấn động về hóa chất PCE
Có một số yếu tố nguy cơ gây bệnh gan. Chúng bao gồm một số loại thuốc kê đơn, các tình trạng như tiểu đường và hội chứng chuyển hóa. Ngoài ra, các yếu tố lối sống như hút thuốc, ít vận động, chế độ ăn uống không lành mạnh và uống quá nhiều rượu cũng góp phần gây bệnh.
Các nghiên cứu trước đây cũng chỉ ra rằng có một số yếu tố nguy cơ môi trường có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh gan ở một người. Ví dụ như các chất ô nhiễm không khí, kim loại nặng và một số hóa chất.
Mới đây, một nghiên cứu mới được công bố trên Tạp chí Liver International đã báo cáo một phát hiện quan trọng. Theo đó, một hóa chất thông thường được sử dụng trong giặt khô và một số sản phẩm tiêu dùng, có tên là tetrachloroethylene (PCE), có thể làm tăng gấp 3 lần nguy cơ xơ gan ở một người.
Nghiên cứu chi tiết về PCE và tác động đa dạng lên sức khỏe
Đối với nghiên cứu này, các nhà khoa học đã phân tích dữ liệu sức khỏe từ Khảo sát Kiểm tra Sức khỏe và Dinh dưỡng Quốc gia (NHANES). Dữ liệu được thu thập từ năm 2017 đến năm 2020 cho khoảng 1.600 người trưởng thành. Các nhà khoa học đã theo dõi nồng độ PCE trong máu của những người tham gia. Đồng thời, họ cũng ghi nhận tỷ lệ phần trăm những người này phát triển xơ gan.
PCE được sử dụng trong một số ngành công nghiệp và sản phẩm tiêu dùng. Các ứng dụng bao gồm:
- Chất kết dính và keo
- Chất tẩy rửa phanh
- Giặt khô
- Chất tẩy dầu mỡ kim loại
- Chất tẩy sơn
- Chất bôi trơn silicone
- Chất tẩy vết bẩn
- Chất chống thấm nước
Tiến sĩ Brian P. Lee, chuyên gia gan mật và cấy ghép gan tại Keck Medicine (Đại học Nam California), đồng thời là tác giả chính của nghiên cứu, chia sẻ với Medical News Today: "Bệnh gan đang gia tăng và điều quan trọng là phải hiểu những gì đang góp phần vào những xu hướng này ngoài các yếu tố nguy cơ truyền thống (ví dụ: Rượu, tiểu đường) để đưa ra các biện pháp can thiệp. PCE đã được liên kết với tổn thương gan ở chuột, nhưng chưa được nghiên cứu kỹ lưỡng ở người trong bối cảnh bệnh gan".
Ngoài tổn thương gan, các nghiên cứu trước đây đã liên kết việc tiếp xúc với PCE với các vấn đề về thận, độc tính thần kinh và một số loại ung thư. Trong đó có ung thư bàng quang và ung thư hạch không Hodgkin.
PCE làm tăng gấp 3 lần nguy cơ xơ gan: Cơ chế gây bệnh
Khi nghiên cứu kết thúc, các nhà nghiên cứu đã phát hiện ra rằng 7% số người tham gia có lượng PCE có thể phát hiện được trong máu. Những người tiếp xúc với PCE có khả năng mắc xơ gan đáng kể cao gấp 3 lần. Điều này so với những người không tiếp xúc với PCE.
Tiến sĩ Lee cho biết: "Xơ gan là yếu tố dự báo chính về tỷ lệ mắc bệnh và tử vong liên quan đến gan. Điều này có nghĩa là bạn càng bị xơ gan nhiều, bạn càng có khả năng tử vong do bệnh gan cao hơn".
Tiến sĩ Lee giải thích, khi PCE chuyển hóa trong gan, các chất chuyển hóa sẽ phản ứng với tế bào gan. Chúng làm thoái hóa chất béo trong màng tế bào. Điều này khởi phát một chuỗi phản ứng, gây viêm và sẹo hóa, hay còn gọi là xơ hóa.
Các nhà khoa học cũng phát hiện, cứ 1 nanogram trên mililit nồng độ PCE trong máu tăng lên, khả năng một người tham gia nghiên cứu mắc xơ gan đáng kể sẽ tăng gấp 5 lần.
Tiến sĩ Brian P. Lee khẳng định về mối liên hệ này. Ông cho biết: "Phát hiện này cho thấy mối quan hệ liều lượng - tác dụng giữa PCE và xơ gan. Điều này củng cố mối liên hệ tiềm tàng rằng PCE gây ra xơ gan, chứ không chỉ là sự tương quan. Các độc tố môi trường, như PCE, có thể là những yếu tố quan trọng góp phần gây bệnh gan. Các bác sĩ nên hỏi bệnh nhân về khả năng tiếp xúc với môi trường, và các nhà hoạch định chính sách nên ban hành các chính sách bảo vệ công chúng khỏi các chất độc môi trường"
Tiến sĩ Lee nói thêm: "Bước tiếp theo là chuyển đổi những phát hiện này thành hành động. Chúng ta cần thông báo các chiến lược sàng lọc để phát hiện bệnh gan sớm hơn. Đồng thời, các chính sách môi trường phải bảo vệ công chúng khỏi các chất độc môi trường như PCE vốn có hại".
Xác định các hóa chất tiềm ẩn gây độc cho gan
GS.TS Lee F. Peng (Trưởng khoa Tiêu hóa và Gan mật, Trung tâm Y tế Đại học Hackensack Meridian Jersey Shore, giáo sư y học tại Trường Y Hackensack, New Jersey). Tiến sĩ Peng đã bình luận về nghiên cứu này. Ông cho biết mình không ngạc nhiên trước những phát hiện của nó.
Tiến sĩ Lee F. Peng đã giải thích về cách một số hóa chất gây tổn thương gan. Ông phát biểu: "Các hydrocarbon halogen hóa nổi tiếng là gây tổn thương gan. Chất điển hình là carbon tetrachloride, một trong những chất độc gan mạnh nhất được biết đến. Các yếu tố môi trường gây tổn thương gan có thể dẫn đến viêm gan (hepatitis). Điều này sau đó có thể dẫn đến sẹo hóa gan (hepatic fibrosis). Nếu sẹo gan đủ nghiêm trọng, bệnh nhân có thể rơi vào tình trạng gọi là xơ gan, nơi gan bị tổn thương đến mức không thể tự phục hồi nữa".
Tiến sĩ Peng tiếp lời: "Một số bệnh nhân xơ gan có thể tiến triển đến suy gan. Khi đó, gan ngừng thực hiện các chức năng bình thường một cách đầy đủ. Thật vậy, khi tôi còn là giám đốc y tế về ghép gan tại tổ chức trước đây của mình và là bác sĩ gan mật ghép tạng tại một tổ chức khác, chúng tôi đã thấy những bệnh nhân có gan bị tổn thương nặng nề do tiếp xúc với hóa chất độc hại đến mức họ cần ghép gan".
Ông nói thêm: "Điều quan trọng là phải tiếp tục xác định các hóa chất thương mại đang được sử dụng có tính độc gan. Điều này nhằm ngăn ngừa phơi nhiễm trong gia đình và nơi làm việc có thể dẫn đến tổn thương gan".
(Ảnh minh họa: Internet)
(Nguồn: MNT)
