Trần Khánh nói cô buộc phải chi tiêu kỷ luật hơn, phòng khi "có biến" trong lúc lương tăng không nhiều.
Đề phòng biến động thu nhập, nhiều người tiêu dùng như Khánh có xu hướng không nới hầu bao năm nay. "Tôi vừa có con đầu, lại chứng kiến nhiều công ty giảm lao động và mạng xã hội gần đây bàn tán việc 9X đời đầu khó xin việc, nên điều chỉnh chi tiêu để thêm khoản dự phòng", cô nêu.
Trước đây những thứ như nước súc miệng hay sữa tươi được Minh Tuấn (36 tuổi, TP HCM) "chất đống" tại nhà sau những đợt giảm giá ngày đôi trên sàn thương mại điện tử. Nhưng từ đầu năm, dự án cũ do Tuấn dẫn dắt tại công ty bị giải tán khiến anh phải chuyển bộ phận, kéo theo thu nhập và phúc lợi giảm.
Tuấn bắt đầu "cai" săn sale và chỉ mua đồ dùng khi hết. Chi cho cà phê, ăn ngoài, xem phim rạp cũng tiết chế, thay bằng cơm nhà và Netflix. "Tôi cảm giác công việc không còn vững chắc. Du lịch cũng chưa định đi đâu xa", Tuấn nói.
Khảo sát mức độ mua sắm của người tiêu dùng 2025 của Hội Doanh nghiệp hàng Việt Nam chất lượng cao. Đồ họa: Viễn Thông
Những trường hợp như Khánh hay Tuấn phổ biến. Theo kết quả khảo sát bình chọn của Hội Doanh nghiệp hàng Việt Nam chất lượng cao 2025, sức mua chưa có tín hiệu tăng tốc so với 2024.
Theo thang đo 1-5, tương ứng mức độ mua sắm từ giảm đến tăng nhiều, điểm trung bình của nhóm hàng thực phẩm đạt 3,1, tức sức mua hầu như không thay đổi. Với mặt hàng phi thực phẩm, điểm bình quân là 2,9, phản ánh dấu hiệu giảm nhưng không đáng kể.
"Người tiêu dùng vẫn duy trì chiến lược thắt lưng buộc bụng nhằm tiết kiệm chi phí, như ưu tiên mua sản phẩm thiết yếu, hàng phân khúc giá rẻ hơn, hay có khuyến mãi", Phụ trách khảo sát Nguyễn Văn Phượng, chuyên viên văn phòng Hội Doanh nghiệp hàng Việt Nam chất lượng cao nhận định.
Các kênh mua sắm cũng ghi nhận giá trị giỏ hàng và khối lượng không đổi. Một số nhà sản xuất hàng tiêu dùng cảm nhận được tình hình. Bà Phạm Thị Bích Phượng, Giám đốc kinh doanh công ty thực phẩm Sao Khuê (SK Foods) nhìn nhận thị trường nội địa 3 tháng đầu năm chưa khởi sắc.
Ông Nguyễn Hải Yến, đồng sáng lập chuỗi 16 cửa hàng kinh doanh chocolate Alluvia, cho hay sức mua đầu năm đến nay của doanh nghiệp này chưa có đột phá ở phân khúc nội địa lẫn du khách nước ngoài.
Khảo sát đánh giá của kênh bán về hành vi người tiêu dùng 2025 của Hội Doanh nghiệp hàng Việt Nam chất lượng cao. Đồ họa: Viễn Thông
Với chi tiêu cho dịch vụ, theo báo cáo "Travel Pulse" do Klook và nền tảng nghiên cứu người tiêu dùng GWI tại 14 thị trường gồm Việt Nam, 85% người tiêu dùng thuộc nhóm Millennial và Gen Z (sinh từ 1981 đến 2012) được hỏi cho biết cơ hội đi du lịch bị hạn chế do lo ngại tài chính, thiếu thời gian và trách nhiệm với công việc. Riêng tại Việt Nam, 50% du khách Gen Z gặp khó về chi phí.
Bà Vũ Kim Hạnh, Chủ tịch Hội Doanh nghiệp hàng Việt Nam chất lượng cao cho biết các doanh nghiệp thành viên dự báo tình sản xuất, kinh doanh giai đoạn 2025-2026 còn thách thức. Trong đó, sức mua giảm là một trong các nguyên nhân chính.
Theo bà, sự dè dặt trong chi tiêu là cộng hưởng từ tình trạng suy giảm việc làm và thu nhập. Cùng với đó, tình hình thế giới bất ổn có thể ảnh hưởng đến xuất khẩu của doanh nghiệp, tác động đến thu nhập người lao động.
Từ năm ngoái, trên 13% lao động đã giảm thu nhập, theo khảo sát từ hơn 3.400 ứng viên và 500 doanh nghiệp đa quốc gia tại Việt Nam của công ty nhân sự Navigos. Trong đó, gần 4% chịu mức giảm trên 20% thu nhập.
Các tháng đầu 2025, thị trường lao động khởi sắc nhưng vẫn có những đợt cắt giảm ở lĩnh vực dư cung như công nghệ thông tin, tài chính, truyền thông, quảng cáo, theo Vieclam24h. Nền tảng tuyển dụng này cho biết các tập đoàn lớn giảm nhân sự nhằm tối ưu chi phí, tinh gọn bộ máy và tăng ứng dụng công nghệ.
Người dân mua sắm hàng hóa tại một siêu thị ở Thủ Đức, TP HCM, tháng 1/2025. Ảnh: Quỳnh Trần
Trước khả năng sức mua tiếp tục đi ngang, chuyên gia khuyến nghị doanh nghiệp tối ưu về giá, kênh bán, tận dụng các cơ hội từ xu hướng tiêu dùng sản phẩm, dịch vụ sạch và xanh.
Theo ông Nguyễn Phạm Hà Minh, Phó giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Kinh doanh và Hỗ trợ doanh nghiệp (BSA), trong bối cảnh siết chi tiêu thì thương hiệu thực phẩm cần tăng khả năng cạnh tranh ở yếu tố dễ mua, tức tìm đâu cũng có. Trong khi đó, hàng phi thực phẩm nên tập trung vào giá tốt, nhưng vẫn có lời. Ngoài ra, nhu cầu sử dụng sản phẩm an toàn, thân thiện môi trường là xu hướng thịnh hành, doanh nghiệp có thể khai thác.
Hiện ngày càng nhiều người chuộng mua sắm trực tuyến, chiếm 20% ngành phi thực phẩm và 13% lĩnh vực thực phẩm, theo khảo sát của BSA. Trong khi, kênh truyền thống (chợ, tạp hóa) vẫn chiếm ưu thế, nhưng chỉ còn dưới 50% so với mức 70-75% trước đây. "Với sự xuất hiện của kênh online, doanh nghiệp cần tái phân bổ lại đầu tư, duy trì đủ các kênh bán hàng", ông Hà Minh khuyến nghị.
Với du lịch, nghiên cứu Klook chỉ ra khách Gen Z đặc biệt chú trọng đến yếu tố ngân sách và ưu tiên các trải nghiệm độc đáo, chân thực. Vì vậy, triển vọng ngành này nằm ở các điểm đến ít người biết, tour phiêu lưu, các kỳ nghỉ "detox kỹ thuật số" - hạn chế hoặc tạm rời xa dùng thiết bị công nghệ - và du lịch bền vững.
Hai tháng đầu 2025, tổng mức bán lẻ hàng hóa và dịch vụ tiêu dùng cả nước tăng 9,4%, nếu loại trừ yếu tố giá là 6,2%. Mức này tăng khoảng 1% so với cùng kỳ 2024. Trong đó, bán lẻ tăng 8,7% so với mức 6,8% của hai tháng đầu 2024. Riêng du lịch lữ hành tăng 16,4%, chậm hơn tốc độ 36,8% của cùng kỳ năm ngoái, theo Chi cục Thống kê TP HCM
Hiện nhiều mặt hàng, dịch vụ được gia hạn giảm 2% thuế giá trị gia tăng (VAT) đến 30/6. Chính sách này giúp người dân tiết kiệm chi phí trong chi tiêu, sinh hoạt, từ đó kích cầu, tăng tiêu dùng, theo các chuyên gia.
Bà Phạm Thị Bích Phượng dự báo thị trường nội địa khởi sắc thời gian tới nhờ các chính sách hỗ trợ và xuất khẩu, sẽ là cơ hội lớn cho đầu ra. "Quý II tới có nhiều triển vọng, với xúc tiến thương mại quốc tế nhiều đột phá", bà dự báo.
Viễn Thông
