Tăng trưởng ổn định quanh 5%
Năm nay, GDP Trung Quốc dự báo tăng trưởng 5%, theo Quỹ Tiền tệ Quốc tế. Sang 2026, nền kinh tế này được kỳ vọng tăng 4,5%. Ngân hàng đầu tư ING (Hà Lan) cho rằng nhiều khả năng Bắc Kinh tiếp tục duy trì mục tiêu "khoảng 5%", nhưng khá thách thức.
Nguyên nhân bởi niềm tin tiêu dùng còn yếu, gắn với đà suy giảm kéo dài của thị trường bất động sản. Trong khi đó, nhu cầu bên ngoài chưa rõ ràng.
Điểm tích cực là chiến lược 5 năm tới của nước này tập trung vào hiện đại hóa công nghiệp và phát triển công nghệ. Đột phá trong lĩnh vực này hứa hẹn tạo ra làn sóng nhu cầu mới, trở thành động lực tăng trưởng đáng chú ý.
Khả năng duy trì xuất khẩu
Một bến container ở cảng Nam Kinh, Giang Tô, Trung Quốc vào ngày 9/4. Ảnh; Reuters
Bất chấp các lo ngại thương chiến với Mỹ, xuất khẩu của Trung Quốc 10 tháng đầu 2025 vẫn tăng 5,3%, nhờ đa dạng hóa thị trường thành công sang Đông Nam Á, EU, Ấn Độ và châu Phi. Ngoài ra, các mặt hàng tăng nhanh nhất như xe điện, pin lithium, chip bán dẫn và tàu biển lại ít phụ thuộc vào Mỹ.
Khó đảm bảo xuất khẩu liệu tiếp tục bền bỉ, trong bối cảnh nhu cầu thế giới có thể chậm lại năm sau. Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD) gần đây dự báo tăng trưởng thương mại toàn cầu 2026 giảm còn 2,3%, từ mức 4,2% của 2025.
Theo ING, nếu không có động lực mới, nhu cầu đối với hàng xuất khẩu của Trung Quốc tăng chậm hơn. Ngoài ra, không có gì đảm bảo thương chiến không bùng phát lại. Cần rất nhiều điều suôn sẻ để xuất khẩu sang Mỹ phục hồi năm tới.
Giải quyết khủng hoảng nhà đất
Theo dữ liệu của China Real Estate Information, 11 tháng đầu năm, doanh số nhà ở tại Trung Quốc giảm 19%, phần nào cho thấy khủng hoảng bất động sản nước này chưa chạm đáy. Cựu Bộ trưởng Tài chính Lou Jiwei cho rằng suy giảm này còn kéo dài và có thể kìm hãm tăng trưởng thêm 5 năm.
Theo ING, khả năng thị trường phục hồi theo hình chữ V hoặc U rất thấp. Kịch bản tích cực là chữ L, tức thị trường chạm đáy năm sau. Các nguồn tin cho biết nhà chức trách đang cân nhắc giảm phí giao dịch, hỗ trợ lãi suất cho người mua.
Trong kịch bản xấu, cơ quan quản lý có thể để thị trường tự điều chỉnh. Quá trình này sẽ kéo dài, tổn thất lớn và khiến kỳ vọng giảm phát bám rễ sâu hơn. Điều này cũng ảnh hưởng đến nỗ lực củng cố nhu cầu nội địa.
Cải thiện nhu cầu nội địa
Vài năm qua, chương trình "đổi cũ lấy mới" đã kích thích mua sắm ôtô, đồ gia dụng, điện tử tiêu dùng và nội thất. Nhưng ING cho rằng chính sách này về bản chất là kéo tiêu dùng tương lai về hiện tại và khó duy trì hiệu quả lâu dài.
Hộ gia đình có thể mua xe hoặc máy giặt mới khi được trợ giá, nhưng cũng không mua thêm năm sau. Điều này nghĩa là Trung Quốc cần mở rộng chính sách cho nhiều nhóm hàng khác, hoặc có cách mới để hỗ trợ tiêu dùng.
Vấn đề cốt lõi kìm hãm nhu cầu nội địa là niềm tin tiêu dùng gần mức thấp lịch sử. Hộ gia đình nước này có tỷ lệ tiết kiệm cao nhất thế giới và thuyết phục họ nới hầu bao không dễ. Để cải thiện, cần có hiệu ứng tài sản ổn định, thậm chí tích cực, điều phụ thuộc lớn vào sự phục hồi của thị trường nhà ở. Trung Quốc cũng cần thoát khỏi tình trạng cắt giảm chi phí đang diễn ra trong doanh nghiệp.
Thoát khỏi đà giảm phát
Giảm phát rõ rệt hơn ở Trung Quốc năm nay, do dư thừa công suất tạo ra các cuộc chiến giá cả gay gắt. Từ đó, lợi nhuận thấp dẫn đến cắt giảm chi phí, giảm lương và sa thải lao động. Điều này khiến niềm tin hộ gia đình yếu, tiết kiệm tăng, nhu cầu trong nước giảm, quay lại làm trầm trọng thêm tình trạng dư thừa công suất.
Các yếu tố khác góp phần vào vòng xoáy này gồm: suy thoái bất động sản, chương trình "đổi cũ lấy mới" giúp thúc đẩy tiêu dùng nhưng góp phần tạo áp lực giảm giá. Nhiều vấn đề trên có khả năng vẫn sẽ là thách thức trong những năm tới.
Chiến dịch hạn chế cạnh tranh giá thấp quá mức có thể giúp lạm phát quay lại quỹ đạo lành mạnh hơn. Tuy nhiên, ING dự báo quá trình này sẽ diễn ra chậm. Giá cả năm sau kỳ vọng nhích trở lại vùng tăng, với CPI đạt 0,9%.
Tương lai của cơn sốt công nghệ
Trung Quốc đặt trọng tâm lớn vào công nghệ trong Kế hoạch 5 năm lần thứ 15. 10 tháng đầu 2025, xuất khẩu công nghệ cao tăng 6,8%, lên 684 tỷ USD. Nhờ đầu tư sớm vào xe điện, họ hiện là nhà sản xuất, xuất khẩu và tiêu thụ xe điện lớn nhất.
Nhiều ngành liên quan đến công nghệ cũng thu hút đầu tư mạnh. Vốn đổ vào các trung tâm dữ liệu và lưới điện tăng 10%. Nhập khẩu thiết bị sản xuất chip tăng 35,3%, tính đến quý III/2025. Trên sàn Hong Kong, chỉ số công nghệ tăng 51,9% trong 12 tháng, so với mức 37,2% chung của HSCI.
Robot hình người ở Bắc Kinh, Trung Quốc, ngày 21/8/2024. Ảnh; Reuters
Sản lượng robot công nghiệp và dịch vụ tăng lần lượt 28,8% và 20%, tính đến tháng 10. Các "nhà máy bóng tối" (dark factories) tại Trung Quốc cho thấy mức độ tự động hóa rất cao. Nhiều robot mới xuất hiện trong năm, có thể pha cà phê, làm bắp rang, đấu boxing đến hỗ trợ phẫu thuật. Hay như Deepseek gây tiếng vang toàn cầu, minh chứng cho kết quả chiến lược thúc đẩy AI.
Tuy nhiên, nhà đầu tư vẫn hoài nghi "bong bóng" AI. Gần đây, Bắc Kinh cảnh báo tình trạng các địa phương đầu tư quá mức vào AI, điện toán và năng lượng mới. Ủy ban Cải cách và Phát triển Quốc gia nước này cũng đề cập rủi ro "bong bóng" robot hình người vì hàng loạt mẫu giống nhau sản xuất tại nhiều công ty.
Thành công phát triển công nghệ sẽ đảm bảo quỹ đạo tăng trưởng dài hạn cho Trung Quốc. Tuy nhiên, đặt cược tất cả vào lĩnh vực này cũng rủi ro, theo ING. Vì nếu thất bại, nhiều khoản đầu tư nguy cơ mất trắng và niềm tin suy giảm.
Phiên An (theo ING)
