Suzi de Givenchy, tên Trung là Hoàng Hiện Hỉ, sinh tại Hong Kong, lớn lên ở Mỹ, kết hôn với cháu trai của nhà thiết kế Hubert de Givenchy khi mới đôi mươi và sống đời vợ hiền mẹ đảm ở nông thôn Pháp suốt 38 năm. Năm 49 tuổi, bà mất chồng đột ngột vì bệnh tim. Ba năm sau, ở tuổi 52, trong một bữa tiệc, bà được một giám đốc tuyển chọn người mẫu ngỏ lời mời làm nghề.
Suzi nhận lời, bước lên sàn diễn Off-White, rồi liên tiếp được Lemaire, Helmut Lang, Balenciaga đặt lịch, được Demna gọi là nàng thơ và xuất hiện trên bìa Vogue. Không giấu nếp nhăn, gò má cao và tàn nhang, bà trở thành gương mặt định nghĩa vẻ đẹp trưởng thành trong làng mốt và phá vỡ định kiến về phụ nữ Á Đông tuổi trung niên. Câu chuyện mộc mạc dưới đây nói về một người phụ nữ đang làm mẹ, làm bà và đồng thời là siêu mẫu đang sống giữa Paris, New York và châu Á, người chọn viết lách và chăm hoa để chữa lành, và chọn catwalk như một cuộc phiêu lưu mới ở nửa sau cuộc đời.
Nàng thơ thời trang ra mắt ở tuổi 52
Suzi de Givenchy sinh năm 1967 tại Hong Kong. Bốn tuổi, bà theo mẹ đơn thân sang Long Island, New York. Khu họ ở hiếm người châu Á nên đứa trẻ Suzi luôn có cảm giác lạc lõng. Mười bốn tuổi, Suzi đã đi làm thêm để phụ giúp gia đình. Hai mươi tuổi, Suzi quyết định sang Paris mừng sinh nhật. Tại đây, bà gặp và yêu cháu trai của Hubert de Givenchy.
Họ cưới nhau, rời thành phố về miền quê nước Pháp, cùng gây dựng sự nghiệp, sinh ba con trai và sống một cuộc đời yên ả suốt 38 năm. Biến cố đến bất ngờ khi người chồng qua đời vì cơn đau tim. Căn nhà đột nhiên trở nên quá rộng và yên tĩnh. Suzi rơi vào buồn thương, tìm đến viết lách như một liệu pháp. Bà ghi chép từng ngày, nói chuyện với chính mình bằng chữ, học cách chấp nhận và bước tiếp.
Một tối mùa xuân năm 2019, Suzi dự một buổi ăn tối và gặp Versae Vanni, giám đốc tuyển chọn của Next Management. Ông nhìn bà và nói thẳng: Bạn nên làm việc với tôi. Tôi muốn mời bạn làm người mẫu. Suzi bật cười vì nghĩ đó là câu nói đùa. 52 tuổi, ai lại đi mời làm người mẫu. Thế rồi bà về nhà, suy nghĩ nhiều tháng. Suzi tự nhắc mình rằng khi đã bắt đầu điều gì thì sẽ làm hết sức. Cuối cùng bà đồng ý, thêm một lần đặt cược vào bản thân. Bà bảo: Thử đi. Không được thì cũng có một câu chuyện vui để kể. Được thì sẽ là một cuộc phiêu lưu mới.
Cuộc phiêu lưu bắt đầu bằng sàn diễn đầu đời cho Off-White mùa xuân hè 2020. Trong cánh gà, Suzi thấy tim đập nhanh. Bà vừa đi vừa tự trấn an: Đừng nghĩ nhiều, nhìn thẳng phía trước, theo nhịp mọi người và cứ bước. Khi rời sàn catwalk, nỗi lo lắng tan đi, thay vào đó là một niềm vui khó tả vì đã vượt qua chính mình. Từ thời điểm ấy, điện thoại của bà đổ chuông liên tục. Lemaire, Helmut Lang, Lacoste và Balenciaga mời bà xuất hiện. Demna Gvasalia gọi bà là nguồn cảm hứng. Những tạp chí lớn liên hệ chụp bìa. Gương mặt với tàn nhang, nếp nhăn và gò má sắc nét của Suzi xuất hiện toàn trang mà không bị retouch quá tay. Chính những dấu vết thời gian ấy trở thành thương hiệu thẩm mỹ của bà.
"Tôi không muốn thay đổi bản thân để làm hài lòng người khác"
Suzi quan niệm thời trang là nghệ thuật và nghệ thuật đem lại niềm vui. Ở tuổi trung niên, vẻ đẹp đến từ bên trong còn rõ rệt hơn. Một người bình thản và tử tế sẽ đẹp trong dáng điệu, trong cách nói năng và trong ánh mắt. Bởi vậy, bà không cố giấu tuổi. Khi đăng ảnh lên mạng xã hội, bà giữ nguyên các chi tiết thật của khuôn mặt, coi đó là một tuyên ngôn nhỏ rằng mình không cần phải đổi khác để làm hài lòng ai. Bà nói: Tôi là người sống với chính mình lâu nhất nên tôi cần làm hài lòng bản thân trước tiên. Sự chân thật ấy đã tạo động lực cho nhiều phụ nữ. Họ nhắn tin rằng nhìn thấy Suzi trên sàn diễn, họ có thêm can đảm để yêu mái tóc bạc, chấp nhận vết nám, dám thử một công việc mới.
Suzi không chỉ là người mẫu. Bà là mẹ của ba con trai, là bà của những đứa cháu nhỏ, là người phụ nữ thích cười rất lớn, thích tự cắm hoa và chụp ảnh cùng những chậu hoa đặt trên bậu cửa sổ. Nhà bà nhiều cây xanh. Mỗi năm đến mùa, Suzi đều nghĩ năm nay có lẽ sẽ là lần cuối chúng nở rộ. Rồi như một phép màu nhỏ, những nụ hoa lại hé mở. Bà chụp tấm hình selfie, mỉm cười vì cuộc sống luôn biết cách làm người ta ngạc nhiên. Bên dưới các bài đăng, Suzi viết một câu kết lặp lại như lời nhắc dịu dàng: Hãy ôm lấy cuộc đời, hãy nói lời yêu thật to và dám mơ những lâu đài trên mây. Cầu mong tình yêu và bình an ở cùng bạn.
Dù bận rộn, Suzi vẫn xếp hành trang cho một lớp học viết hồi ký vào cuối năm. Viết lách đến với bà từ thời trẻ, rồi gián đoạn vì mưu sinh và con cái. Khi chồng mất, bà quay về với những trang giấy. Viết giúp bà đi qua nỗi đau. Viết đặt các cảm xúc hỗn độn vào trật tự và biến chúng thành ý nghĩa. Khi ngồi trước máy tính, bà trò chuyện với tuổi trẻ, với người đã khuất và với chính người phụ nữ năm mươi hai tuổi đang bắt đầu lại từ đầu. Nhờ vậy, Suzi bước lên sân khấu thời trang mà không bị cuốn vào ảo ảnh hào nhoáng. Bà ý thức rõ nghề người mẫu là công việc, là lao động kỷ luật, là khả năng hợp tác và là sự tôn trọng tập thể sáng tạo đứng sau mỗi bộ sưu tập.
Suzi nói rằng câu hỏi khiến bà tự hào nhất không phải danh hiệu siêu mẫu hay tấm bìa tạp chí, mà là câu hỏi về thành tựu lớn nhất đời mình. Bà trả lời rất nhanh: Ba người con trai. Trong mọi giai đoạn, phụ nữ có nhiều vai, từ con gái, người vợ, người mẹ, người đi làm đến người bà. Không vai nào là chiếc khung duy nhất để định nghĩa họ. Suzi bây giờ là người mẫu và là người xuất hiện trên mạng xã hội, nhưng quan trọng hơn cả, bà từng là vợ và hiện là mẹ, là bà và là một phụ nữ tự do.
Khi được hỏi về tuổi tác, Suzi mỉm cười. Một năm rưỡi nữa tôi bước vào tuổi sáu mươi. Trong tiếng Pháp có cụm từ l’âge de sagesse, nghĩa là lứa tuổi của sự khôn ngoan. Tôi mong chờ cột mốc ấy. Bà tin rằng mỗi thập niên đều có ý nghĩa riêng. Hai mươi tuổi là những quyết định liều lĩnh, ba mươi là trách nhiệm, bốn mươi là cân bằng, năm mươi là hiểu mình và sáu mươi là trí tuệ của bình thản. Sự mong chờ ấy không phải kỳ vọng vào vinh quang mới, mà là niềm vui được tiếp tục học hỏi, tiếp tục làm việc bằng một tinh thần khám phá.
Những ngày không show diễn, Suzi có thể ở Pháp chăm vườn, có thể sang Mỹ thăm con cháu, có thể bay sang châu Á chụp hình. Di chuyển nhiều nhưng bà giữ nguyên những thói quen nhỏ tạo cảm giác nhà. Bà pha trà, đặt bình hoa lên bậu cửa, mở sổ tay viết vài dòng về chuyến đi. Bà bảo hạnh phúc là cảm thấy mình được trải nghiệm nhiều điều mới mẻ trong khi xung quanh là những người mình yêu. Cuộc sống có thể mệt nhưng có nhiều điều để vui, chỉ cần mình chịu khó tìm.
Suzi nhấn mạnh rằng cơ hội làm người mẫu đến với bà vì một phần may mắn, nhưng để đi đường dài thì cần nỗ lực và sự chuyên nghiệp. Người xem thấy một khoảnh khắc lộng lẫy trên sàn diễn, còn ở phía sau là hàng giờ thử đồ, tập catwalk, chờ đợi, di chuyển. Làm nghề ở tuổi năm mươi trở lên đòi hỏi sức khỏe, nhịp sống điều độ và một tinh thần học hỏi liên tục. Bà chủ động tập thể dục vừa sức, duy trì bữa ăn lành mạnh, ngủ đủ và không cố gắng trở thành người khác. Điều bà muốn truyền đi là thông điệp giản dị: Hãy thử khi trái tim mách bảo. Thất bại cũng là một bài học. Thành công là phần thưởng của sự kiên trì.
Sự xuất hiện của Suzi trên sàn diễn đã góp phần phá bỏ những khuôn mẫu cũ về phụ nữ Á Đông trung niên. Rất nhiều người từng nghĩ phụ nữ châu Á cần nhỏ nhắn, trẻ trung, da căng bóng, các làn ranh tuổi tác phải được giấu kỹ. Suzi bước ra với những nếp nhăn như đang mỉm cười, với đôi gò má rắn rỏi và làn da có tàn nhang. Những điều tưởng là khuyết điểm lại biến thành cá tính thẩm mỹ. Công chúng nhìn thấy một vẻ đẹp khác, một vẻ đẹp của trải nghiệm và lòng tự trọng. Các thương hiệu nhìn thấy một phong vị mới mẻ. Còn những người phụ nữ bình thường nhìn thấy chính họ ở đó và hiểu rằng mình vẫn có chỗ đứng kể cả khi khác chuẩn.
Nhìn lại chặng đường, Suzi bảo nếu phải gửi lời cho người đọc, bà sẽ nói hai điều. Thứ nhất là hãy dịu dàng với chính mình vì không ai hoàn hảo cả. Thứ hai là hãy cho bản thân cơ hội. Đôi khi chỉ cần tiến một bước nhỏ là cánh cửa mới mở ra. Bà không cố vẽ tương lai năm năm nữa trông ra sao. Bà chỉ muốn tiếp tục làm việc bằng một nhịp điệu bền bỉ, viết những trang hồi ký mình ấp ủ, chăm những chậu hoa vẫn nở mỗi mùa và dành thật nhiều thời gian cho gia đình. Đó chính là giàu có theo cách của Suzi de Givenchy.
Câu chuyện của Suzi không rao giảng rằng ai cũng có thể trở thành siêu mẫu ở tuổi năm mươi hai. Câu chuyện chỉ khẳng định rằng mỗi cuộc đời đều có quyền khởi động lại. Sau một mất mát, bạn có thể chọn đứng dậy bằng chữ viết, bằng một lớp học, bằng một công việc mới, bằng việc quay về sở thích xưa. Khi ta dám mở lòng, cuộc đời cũng mở ra với ta. Ở tuổi nào, ta vẫn có thể bước lên một sàn diễn theo nghĩa ẩn dụ của mình và sải bước một cách đường hoàng.
