Từ khi sinh ra, số phận dường như đã không mỉm cười với Trần Việt Long (25 tuổi, Hà Nội). Căn bệnh bại não thể nhẹ khiến nửa người bên trái của cậu yếu dần đi, tay trái co cứng, chân đi tập tễnh. Long không thể tự di chuyển như bao đứa trẻ khác, cũng chẳng thể thoải mái cầm nắm những món đồ mình yêu thích. Những ước mơ tuổi nhỏ vì thế tưởng như khép lại từ rất sớm.
Lớn lên trong ánh nhìn soi mói và những lời xì xào từ người ngoài, Long dần thu mình, lên “vỏ bọc” để tránh những tổn thương vô hình bủa vây mỗi ngày.
Trần Việt Long (25 tuổi) mang biến chứng bại não thể nhẹ, khiến tay chân co cứng, di chuyển khó khăn (Ảnh: NVCC)
Hành trình "lột xác" của cậu bé không dám đi xe đạp
Những năm còn đi học, khi bạn bè hào hứng rủ nhau đạp xe đến trường, biến chứng cơ thể khiến Việt Long phải nhờ gia đình đưa đón mỗi ngày. Mỗi lần nhìn bạn bè rong ruổi trên con đường làng, tiếng cười nói vang lên hồn nhiên, cậu bé lại quay mặt đi, nước mắt chực trào vì tủi thân.
Đến lớp 6, mong muốn được "bằng bạn bằng bè" thôi thúc Long mạnh mẽ hơn bao giờ hết. Cậu quyết định tập đi xe đạp - quyết định tưởng nhỏ với người khác nhưng là thử thách lớn với một cậu bé ý thức rõ mình là người khuyết tật, luôn đối diện nỗi sợ thất bại và những ánh mắt soi xét.
“Người bình thường tập đi xe đạp đã khó, còn em thì thể trạng yếu nên phải cố gắng gấp đôi. Ngày đầu ngồi lên xe, em run lắm, sợ mình không làm được nhưng vẫn muốn thử. Em bắt đầu bằng xe bốn bánh để giữ thăng bằng, mặc kệ những cái nhìn tò mò. Có lần ngã đau, chân trầy xước, nhưng em vẫn tự nhủ phải đứng dậy đi tiếp”, Việt Long chia sẻ.
Từ những bước đi khó khăn, dần Long vững vàng, tốc độ hơn và nhanh chóng bắt kịp bạn bè. Trải nghiệm đầu đời này đã hun đúc tinh thần vượt khó, can đảm để cậu đối mặt với các thử thách sau này.
Thầy giáo Trần Việt Long hướng dẫn học viên trong một tiết học (Ảnh: NVCC)
Năm tháng ngồi trên ghế nhà trường, Việt Long được tiếp thêm nghị lực từ câu chuyện “Hiệp sĩ công nghệ thông tin” Nguyễn Công Hùng - người tiên phong mở con đường học công nghệ cho người khuyết tật. Khâm phục ý chí và hành trình vượt lên nghịch cảnh của anh, Long nuôi quyết tâm theo đuổi ngành công nghệ thông tin, mong chứng minh rằng người khuyết tật hoàn toàn có thể tự lập, vươn lên và đóng góp cho cộng đồng.
Tốt nghiệp cấp 3, cơ duyên đưa Long đến Trung tâm Nghị lực sống – nơi dạy nghề cho người khuyết tật. Ngày nộp hồ sơ, cậu ngỡ ngàng khi thấy chính những giáo viên mang khuyết tật trực tiếp đứng lớp. Xung quanh là các bạn học viên với nhiều dạng khuyết tật nặng nhẹ khác nhau nhưng đều tự tin, chủ động giao tiếp, thoải mái trình bày ý kiến. Khoảnh khắc ấy khiến Long nhận ra đã đến lúc mình phải bước ra khỏi “vỏ ốc”, dám sống một cuộc đời chủ động hơn.
Cũng tại Nghị lực sống, Long gặp người thầy Vũ Phong Kỳ - người mắc bệnh loãng xương khiến tay chân teo nhỏ và phải gắn bó với xe lăn. Thể trạng yếu, song thầy sử dụng máy tính thuần thục, đặc biệt giỏi chỉnh sửa ảnh và luôn kiên nhẫn hướng dẫn học trò. Tấm gương nghị lực và tinh thần lạc quan của thầy trở thành nguồn động lực lớn, đồng hành cùng Long suốt hành trình học tập và trưởng thành.
“Được học và trò chuyện với thầy, em mới thấm thía thế nào là giá trị của sự vươn lên ở người khuyết tật. Nhờ thầy, em lấy lại niềm tin và cố gắng nhiều hơn để đạt được những gì mình mong muốn”, Việt Long chia sẻ
Việt Long đạt giải cao Nhì cuộc thi công nghệ thông tin tại đấu trường quốc tế (Ảnh: NVCC)
Nhờ sự chăm chỉ, nỗ lực không ngừng cùng động viên từ gia đình, năm 2022, Long mạnh dạn đăng ký tham gia cuộc thi Thách thức Công nghệ thông tin toàn cầu dành cho thanh thiếu niên khuyết tật (GITC) tại Trung Quốc và xuất sắc đạt giải Ba.
Một năm sau, tại đấu trường Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất (UAE), Long tiếp tục gây ấn tượng khi đoạt giải Nhì. Thành tích ấy không chỉ là niềm tự hào của riêng Long mà còn là dấu ấn đáng khích lệ đối với cộng đồng người khuyết tật Việt Nam trên sân chơi quốc tế.
Chia sẻ về lý do tham gia, Long nói muốn thử thách bản thân, khẳng định người khuyết tật có thể cạnh tranh bình đẳng tại thế giới. Mỗi lần thi là một cơ hội để gặp gỡ, kết nối các bạn cùng hoàn cảnh, học hỏi cách họ ứng dụng công nghệ và sáng tạo giải pháp, từ đó nâng cao năng lực để phát triển đất nước.
Ngày trở về, Việt Long hạnh phúc trong vòng tay chào đón của cộng đồng người khuyết tật tại Việt Nam. Không quên nơi giúp mình tìm được ý nghĩa cuộc đời, cậu quay lại Trung tâm Nghị lực sống đăng ký làm giáo viên, dạy nghề cho những người đồng cảnh.
Đưa học sinh khuyết tật Việt Nam vươn tầm quốc tế
Cánh cửa trở thành giáo viên công nghệ thông tin cho người khuyết tật như mở ra hành trình mới, biến Trần Việt Long thành phiên bản mạnh mẽ hơn của chính mình. Từ cậu bé không dám đi xe đạp, từng mặc cảm vì cơ thể khiếm khuyết, Long học cách trân trọng cơ hội sống và nỗ lực cống hiến cho cộng đồng.
Tại Trung tâm Nghị lực sống, hình ảnh thầy giáo trẻ với đôi tay vận động khó khăn nhưng vẫn đều đặn lên lớp, tỉ mỉ hỗ trợ học trò trở nên quen thuộc. Sự kiên nhẫn và tâm huyết của Long trở thành “ngọn đuốc” thắp lên niềm tin cho nhiều mảnh đời kém may mắn, giúp họ không đầu hàng trước số phận.
Học viên tham gia lớp học dán nhãn dữ liệu, chuyển đổi giọng nói bằng AI do thầy giáo Trần Việt Long giảng dạy
Việt Long chia sẻ, thách thức lớn nhất là phải truyền đạt kiến thức cho học viên với nhiều dạng khuyết tật khác nhau. Để ai cũng theo kịp bài, Long linh hoạt điều chỉnh phương pháp, kiên nhẫn hướng dẫn từng thao tác nhỏ; và sáng tạo cách truyền đạt phù hợp từng nhóm học viên.
Với học viên khiếm thị - những người không thể nhìn màn hình - giáo viên buộc phải mô tả bài tập thật chi tiết bằng lời nói. Việc đọc văn bản hay đánh máy đều phải nhờ phần mềm hỗ trợ hoặc hướng dẫn trực tiếp bằng tay.
Còn với học viên khiếm thính, việc giảng dạy càng đòi hỏi sự tỉ mỉ. Không thể nghe giọng nói, họ cần thầy giáo kết hợp biểu cảm gương mặt, viết bảng, nhắn tin hoặc sử dụng những ký hiệu đơn giản để giải thích từng thao tác phần mềm, từng bước thực hành.
Mỗi ngày, Long kiên trì dùng tay phải hỗ trợ tay trái, di chuyển chậm rãi giữa lớp học và các thiết bị. Để nâng cao nghiệp vụ, cậu luyện gõ phím bằng tay trái, dù bàn tay co cứng đến rớm máu, nhưng chưa một lần nghĩ đến việc bỏ cuộc.
Ngoài giờ lên lớp, Long tập lý trị liệu tại nhà với mức độ khó tăng dần để cải thiện sức khỏe, rèn sự linh hoạt của tay chân. Điều tiếp thêm sức mạnh cho cậu mỗi ngày là suy nghĩ: “Ngày mai học trò sẽ có một buổi học tốt hơn”.
Học trò của Việt Long (thứ 1 từ trái qua) đạt giải cao tại cuộc thi quốc tế (Ảnh: NVCC)
Không chỉ nỗ lực cho bản thân, Long còn truyền cảm hứng và trực tiếp dẫn dắt thế hệ học sinh mới. Nhiều thanh niên khuyết tật đạt thành tích cao tại các cuộc thi công nghệ quốc tế, được doanh nghiệp và cơ quan nhà nước trao cơ hội việc làm như những lao động bình thường khác. Đặc biệt, Long không nhận thù lao cho công việc huấn luyện, mà dành toàn bộ thời gian ngoài giờ làm để chia sẻ kỹ năng, truyền đạt kinh nghiệm cho các thí sinh.
“Niềm vui lớn nhất của một thầy giáo không phải là danh hiệu hay tràng pháo tay, mà ở khoảnh khắc thấy học trò tự tin bước ra xã hội, ứng tuyển việc làm và được đón nhận. Khi dạy các bạn, em nhìn thấy hình ảnh mình của ngày trước nên càng muốn giúp họ có việc làm, có cơ hội khẳng định giá trị bản thân", Việt Long chia sẻ.
Nhìn lại chặng đường dài đã qua, Trần Việt Long vượt lên mặc cảm cơ thể và định kiến từ người đời lẫn chính bản thân. Từ cậu bé có bàn tay co cứng, ngại đối diện đám đông, Long trở thành người thầy của những mảnh đời yếu thế, đại diện cho thế hệ thanh niên khuyết tật Việt Nam thời đại mới: Sống tử tế, sống có ích và không ngừng cống hiến.
