Trong lòng sa mạc Ai Cập, một ngôi mộ cổ xưa vừa được phát hiện, mở ra cánh cửa khám phá về những bí mật y học tiên tiến của nền văn minh vĩ đại. Ngôi mộ 4.100 năm tuổi của Tetinebefou không chỉ là nơi an nghỉ của một vị thầy thuốc mà còn là chứng nhân cho những thực hành y học độc đáo và sự tôn vinh mà xã hội Ai Cập cổ đại dành cho các vị danh y.
Gần đây, một nhóm nhà nghiên cứu người Thụy Sĩ và Pháp đã phát hiện ra ngôi mộ của một thầy thuốc nổi tiếng tên là Tetinebefou tại Saqqara, Ai Cập. Ngôi mộ này có niên đại khoảng 4.100 năm và được cho là thuộc về một thầy thuốc phục vụ cho các Pharaoh. Phát hiện này mở ra một chương mới trong việc hiểu biết về y học cổ đại Ai Cập và vai trò của các chuyên gia chăm sóc sức khỏe trong triều đình.
Ngôi mộ 4.100 năm tuổi đã mất hài cốt
Ngôi mộ được tìm thấy ở Saqqara, một khu vực nổi tiếng với di sản khảo cổ phong phú và là nghĩa trang của thủ đô cổ Memphis. Mặc dù đã bị cướp bóc nhiều lần qua các thế kỷ, những bức tường của ngôi mộ vẫn được trang trí bằng những bức tranh sống động và các chữ tượng hình, cung cấp cái nhìn sâu sắc về vị trí cao quý của Tetinebefou trong xã hội cổ đại.
Một dòng chữ tượng hình trên ngôi mộ tiết lộ danh tính của vị thầy thuốc
Philippe Collombert, một nhà Ai Cập học tại Đại học Geneva và là trưởng nhóm khai quật, cho biết rằng những bức trang trí trong ngôi mộ "được trang trí hoàn toàn bằng những bức tranh với màu sắc tươi sáng, mới mẻ", cho thấy kỹ năng nghệ thuật của thời kỳ này. "Thật không thể tin rằng chúng đã hơn 4.000 năm tuổi!" - Collombert bày tỏ.
Trong số các danh hiệu được khắc trên tường là "người triệu hồi nữ thần Serket", cho thấy Tetinebefou chuyên về việc điều trị các vết cắn độc từ bọ cạp và rắn. Danh hiệu này không chỉ phản ánh sự chuyên môn y học mà còn thể hiện vai trò tâm linh của ông, vì Serket được tôn thờ vì những phẩm chất bảo vệ chống lại những nguy hiểm này. Hơn nữa, ông còn giữ các danh hiệu danh giá như "giám đốc về cây thuốc" và "nha sĩ trưởng", cả 2 đều rất hiếm gặp trong các tài liệu Ai Cập cổ đại.
Roger Forshaw, một giảng viên danh dự tại Trung tâm Y sinh học Ai Cập tại Đại học Manchester, đã nhấn mạnh sự khan hiếm bằng chứng về nha sĩ Ai Cập cổ đại, làm nổi bật vị thế độc đáo của Tetinebefou.
Những bức tranh trên tường của ngôi mộ vẫn còn giữ được màu sắc rực rỡ
Những danh hiệu này cho thấy Tetinebefou đang ở đỉnh cao của nghề nghiệp. "Ông ấy chắc chắn là "ngự y" chính tại triều đình, vì vậy ông ấy hẳn đã tự mình điều trị cho Pharaoh" - Collombert nói.
Ngôi mộ cũng đặc biệt đáng chú ý vì có hình ảnh minh họa nhiều đồ vật y tế có thể đã được sử dụng trong điều trị, bao gồm các bình và lọ. Những hiện vật này cung cấp manh mối quý giá về các thực hành y tế và niềm tin phổ biến trong thời kỳ của Tetinebefou. Mặc dù không tìm thấy hài cốt trong ngôi mộ do nạn cướp bóc rộng rãi, nhưng việc phân tích tiếp tục tại địa điểm này hứa hẹn sẽ mang lại thêm nhiều thông tin về giai đoạn thú vị trong lịch sử Ai Cập.
Tetinebefou có thể đã phục vụ dưới triều đại của Pepi II (khoảng 2246 đến 2152 TCN), 1 trong những Pharaoh có thời gian trị vì dài nhất trong lịch sử Ai Cập cổ đại. Triều đại của ông đánh dấu thời kỳ mà Ai Cập cổ đại vẫn còn thống nhất và tham gia vào các dự án kiến trúc vĩ đại như xây dựng kim tự tháp.
Kim tự tháp tại Saqqara, Ai Cập
Một góc nhìn thú vị về Ai Cập cổ đại
Ai Cập cổ đại nổi tiếng không chỉ với kiến trúc đồ sộ và thần thoại phong phú mà còn với những thực hành y tế tiên tiến. Phát hiện về ngôi mộ của Tetinebefou nhấn mạnh di sản này bằng cách làm nổi bật sự hiểu biết tinh vi mà người Ai Cập cổ đại có về sức khỏe và y học.
Kiến thức y tế mà người Ai Cập cổ đại sở hữu rất phong phú. Họ thực hành nhiều hình thức phẫu thuật và được biết đến với khả năng điều trị nhiều bệnh từ vết thương đến các tình trạng phức tạp như khối u não. Bằng chứng cho thấy họ đã thực hiện phẫu thuật với kỹ năng đáng kể; một số nhà sử học thậm chí lập luận rằng họ hiểu biết về giải phẫu tốt hơn so với các nền văn minh đương thời khác.
Một phần bức tranh tường trong lăng mộ của vị thầy thuốc mô tả nhiều loại bình đựng thuốc
Người Ai Cập sử dụng nhiều loại cây thuốc, nhiều loại vẫn được công nhận ngày nay vì tính chất chữa bệnh của chúng. Danh hiệu "giám đốc về cây thuốc" mà Tetinebefou nắm giữ chỉ ra rằng có một cách tiếp cận có hệ thống đối với y học thảo dược, bao gồm kiến thức được truyền lại qua nhiều thế hệ. Các văn bản cổ cho thấy họ có những phương thuốc cho các bệnh thường gặp và chấn thương, sử dụng các thành phần như mật ong, tỏi và nhiều loại thảo dược khác.
Các thầy thuốc như Tetinebefou đóng vai trò quan trọng trong xã hội; họ thường là những nhân vật được kính trọng kết hợp giữa chuyên môn y tế và nhiệm vụ tôn giáo. Công việc của họ không chỉ giới hạn ở việc điều trị thể chất; họ cũng giải quyết các vấn đề tâm linh, vốn được coi là liên quan đến sức khỏe. Danh hiệu "người triệu hồi" ngụ ý rằng việc chữa bệnh bao gồm cả y học thực tiễn lẫn bảo vệ tâm linh.
Hơn nữa, chăm sóc nha khoa cũng là một lĩnh vực mà người Ai Cập cổ đại thể hiện những thực hành tiên tiến. Mặc dù bằng chứng rất hiếm hoi, nhưng các tài liệu tham khảo về nha khoa cho thấy họ đã nhận thức được vệ sinh miệng và các vấn đề nha khoa từ rất sớm trước khi các phương pháp hiện đại xuất hiện. Sự hiếm hoi của bằng chứng liên quan đến nha sĩ làm cho danh hiệu của Tetinebefou trở nên đặc biệt quan trọng.
Phát hiện khảo cổ này không chỉ làm phong phú thêm hiểu biết của chúng ta về văn hóa Ai Cập cổ đại mà còn nhấn mạnh sự tinh vi với cách mà họ tiếp cận chăm sóc sức khỏe - một khía cạnh thường bị lu mờ bởi kiến trúc đồ sộ và thần thoại phong phú của họ. Khi chúng ta tiếp tục khám phá thêm về những nhân vật như Tetinebefou, chúng ta sẽ thu nhận được cái nhìn sâu sắc hơn về một nền văn minh đã phát triển dựa trên tri thức, đổi mới và sự tôn trọng đối với cả cuộc sống lẫn cái chết.
Trong trường ca Odyssey của thi hào Hy Lạp cổ đại Homer, ông viết rằng người Ai Cập "có tay nghề y khoa giỏi hơn bất kỳ ai".
