Ban đầu, chàng trai ở phường Bình Tây, tình cờ sờ thấy cục hạch to bằng đầu ngón tay cái, nghĩ là phản ứng viêm thông thường. Khám tại Bệnh viện Ung bướu TP HCM, kết quả soi tai mũi họng phát hiện tổn thương tại vòm hầu, sinh thiết cho thấy Minh mắc ung thư vòm họng giai đoạn 2. Chẩn đoán khiến bệnh nhân bất ngờ bởi cuộc thăm khám ban đầu diễn ra bình thường, không có dấu hiệu đau hay khó chịu rõ rệt.
"Tôi suy sụp và hoang mang rất nhiều, không nghĩ ung thư lại xảy ra với người ở tuổi mình", Minh nói, khi chuẩn bị viết đơn xin nghỉ phép để bước vào liệu trình hóa xạ trị kéo dài hơn một tháng.
Xạ trị cho bệnh nhân ung thư tại Bệnh viện Ung Bướu TP HCM. Ảnh: Quỳnh Trần
TS.BS.CK2 Lâm Đức Hoàng, Trưởng khoa Xạ trị Đầu Cổ, Bệnh viện Ung bướu TP HCM, nhận định trường hợp như Minh không còn hiếm gặp. Dữ liệu từ các cơ sở đầu ngành như Ung bướu TP HCM, Hà Nội hay Chợ Rẫy ghi nhận số lượng bệnh nhân ung thư vòm họng (vòm hầu) trong độ tuổi 20-30, thậm chí thanh thiếu niên 16 tuổi, đang tăng đáng kể. Thực tế này thay đổi quan niệm trước đây cho rằng bệnh chỉ phổ biến ở nhóm trung niên (từ 40 tuổi trở lên).
Bác sĩ Hoàng lý giải sự "trẻ hóa" này liên quan mật thiết đến virus Epstein-Barr (EBV) - tác nhân chính gây bệnh vốn tồn tại phổ biến trong cộng đồng. Ở người trẻ, áp lực công việc (stress) kéo dài, thói quen thức khuya, mất ngủ khiến hệ miễn dịch suy yếu, tạo cơ hội cho virus tái hoạt động. Bên cạnh đó, các yếu tố môi trường như ô nhiễm khói bụi, khí thải, thói quen ăn thực phẩm chứa nhiều muối, thịt xông khói, đồ nướng cháy khét cũng thúc đẩy tế bào ung thư phát triển sớm hơn. Đặc biệt, tại vùng dịch tễ như miền Nam Trung Quốc và Đông Nam Á, độ tuổi mắc bệnh trung bình đã thấp hơn khoảng 10 năm so với các khu vực khác trên thế giới.
Thách thức lớn nhất trong điều trị nằm ở việc chẩn đoán sớm, do triệu chứng khởi phát thường nghèo nàn, dễ gây nhầm lẫn với bệnh lý lành tính. Khoa Xạ trị Đầu Cổ từng tiếp nhận nam bệnh nhân 40 tuổi, đau đầu và nghẹt mũi kéo dài, điều trị viêm xoang nhiều nơi không khỏi. Chỉ đến khi nhập viện trong tình trạng phải thở bằng miệng, mắt mờ, sụp mí, các bác sĩ mới xác định được khối u vòm họng giai đoạn muộn.
Theo chuyên gia, các dấu hiệu cảnh báo sớm bao gồm nghẹt mũi một bên, chảy máu mũi lấm tấm, ù tai, nghe kém, đau đầu âm ỉ hoặc nổi hạch cổ không đau. Chính tâm lý chủ quan, lầm tưởng là cảm cúm hay viêm xoang khiến nhiều người trẻ bỏ lỡ "thời gian vàng" để can thiệp, làm giảm hiệu quả điều trị.
Dù là bệnh lý ác tính, ung thư vòm họng có tiên lượng khả quan nếu phát hiện sớm, với tỷ lệ sống thêm sau 5 năm đạt 90-95%. Phương pháp điều trị chủ lực hiện nay là xạ trị kết hợp hóa trị. Nhóm bệnh nhân trẻ tuổi thường có cơ thể khỏe mạnh, đáp ứng thuốc tốt hơn và phục hồi nhanh hơn so với người lớn tuổi.
Bác sĩ khuyến cáo người dân cần đến ngay các cơ sở chuyên khoa tai mũi họng hoặc ung bướu để nội soi nếu thấy các triệu chứng bất thường kéo dài trên hai tuần. Để phòng ngừa, cộng đồng cần duy trì lối sống lành mạnh, tập thể dục đều đặn nâng cao sức đề kháng, hạn chế tiếp xúc khói bụi và giảm tiêu thụ thực phẩm muối chua. Những người có tiền sử gia đình mắc bệnh nên chủ động tầm soát định kỳ để phát hiện những mầm mống ung thư ngay từ giai đoạn khởi phát.
Lê Phương
