Theo ThS.BS Bùi Quốc Cường, Trung tâm Sức khỏe Nam giới Men’s Health, giãn tĩnh mạch thừng tinh là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây vô sinh, ảnh hưởng đến khoảng 15% nam giới trưởng thành. Tình trạng này gặp ở 40% nam giới vô sinh nguyên phát, 80% trường hợp vô sinh thứ phát. Bệnh ít được chú ý vì diễn tiến âm thầm, triệu chứng không rõ ràng, nhiều người chỉ phát hiện bệnh khi đi khám hiếm muộn hoặc tình cờ kiểm tra sức khỏe sinh sản.
Vì sao giãn tĩnh mạch thừng tinh gây vô sinh?
Giãn tĩnh mạch thừng tinh xảy ra khi các tĩnh mạch trong bìu bị giãn rộng bất thường, gây ứ trệ máu và làm tăng nhiệt độ vùng tinh hoàn. Điều này ảnh hưởng tiêu cực đến quá trình sản xuất tinh trùng theo nhiều cơ chế:
Tăng nhiệt độ tinh hoàn
Nhiệt độ tinh hoàn lý tưởng thấp hơn nhiệt độ cơ thể khoảng 2-4°C (33-35°C) để đảm bảo quá trình sinh tinh. Khi tĩnh mạch bị giãn, máu không lưu thông tốt, khiến nhiệt độ tinh hoàn tăng cao và ảnh hưởng đến sự phát triển của tinh trùng.
Rối loạn nội tiết
Giãn tĩnh mạch thừng tinh làm thay đổi nồng độ testosterone và các hormone sinh dục nam, gây suy giảm chức năng sinh sản.
Tăng stress oxy hóa
Ứ trệ máu làm tăng các gốc tự do, gây tổn thương tế bào tinh trùng, làm giảm chất lượng và khả năng di chuyển của chúng.
Bác sĩ Cường tư vấn cho bệnh nhân. Ảnh: Lâm Anh
Dấu hiệu cảnh báo
Bệnh thường không có triệu chứng rõ ràng, nhưng một số dấu hiệu có thể giúp nhận biết:
Cảm giác căng tức hoặc đau âm ỉ ở vùng bìu, nhất là sau khi đứng lâu, ngồi lâu, tắm nước nóng hoặc xông hơi nhiều.
Một bên tinh hoàn có kích thước nhỏ hơn bên còn lại.
Có thể sờ thấy búi tĩnh mạch ngoằn ngoèo ở bìu, giống như "búi giun".
Tinh trùng yếu hoặc giảm số lượng khi xét nghiệm tinh dịch đồ.
Khi nào cần điều trị?
Không phải mọi trường hợp đều cần can thiệp phẫu thuật. Bệnh nhân cần điều trị khi:
Đau bìu ảnh hưởng đến sinh hoạt.
Suy giảm chất lượng tinh trùng rõ rệt.
Có dấu hiệu giảm kích thước tinh hoàn.
Gặp khó khăn trong việc có con.
Phương pháp điều trị phổ biến nhất là phẫu thuật vi phẫu thắt tĩnh mạch thừng tinh, giúp cải thiện lưu thông máu và giảm tổn thương tinh trùng. Ngoài ra, một số phương pháp ít xâm lấn như thuyên tắc tĩnh mạch cũng được áp dụng trong một số trường hợp.
Có thể phòng ngừa giãn tĩnh mạch thừng tinh không?
Dù không thể phòng tránh hoàn toàn, nam giới có thể giảm nguy cơ giãn tĩnh mạch thừng tinh bằng cách:
Duy trì cân nặng hợp lý, tránh béo phì để giảm áp lực lên tĩnh mạch bìu.
Tránh ngồi lâu, đứng lâu, nâng vật nặng quá sức để hạn chế ứ trệ máu tĩnh mạch.
Bổ sung thực phẩm giàu vitamin C, E, kẽm (cam, hạnh nhân, hàu...) để tăng cường sức khỏe mạch máu và chống các gốc oxy hóa.
Khám nam khoa định kỳ (6-12 tháng/lần) để phát hiện sớm và can thiệp kịp thời.
Lê Phương
