Bác sĩ Đoàn Dư Mạnh, Khoa Tim mạch Lồng ngực và Ung Bướu, Bệnh viện Đa khoa Xanh Pôn, cho biết bệnh nhân cũng tự ý dùng thuốc sau phẫu thuật chuyển giới. Khi cơn đau vùng ngực phải kéo dài kèm tê bì tay, người bệnh nghĩ là triệu chứng bình thường sau mổ, không đến viện.
Kết quả sinh thiết xác định ung thư tuyến vú giai đoạn 3, khối u không chỉ tăng kích thước nhanh mà còn xâm lấn cơ ngực lớn, di căn hạch. Bác sĩ chỉ định phẫu thuật, hóa xạ trị nhiều lần, tiên lượng rất dè dặt.
Trường hợp chuyển giới nữ khác, 31 tuổi, tự sử dụng hormone không có hướng dẫn của bác sĩ. Khi thấy khó thở kéo dài kèm nói khàn, người bệnh nghĩ do tác dụng phụ sau phẫu thuật nên tự tìm hiểu và mổ chỉnh lại thanh quản. Kết quả chụp chiếu, xét nghiệm phát hiện người này bị ung thư tuyến giáp di căn phổi, tràn dịch màng phổi hai bên, tiên lượng sống ngắn.
"Đểm chung ở hai trường hợp trên đều sử dụng hormone sai cách, quá liều trong thời gian dài, gần như không khám tầm soát sức khỏe và bỏ qua các triệu chứng ban đầu của bệnh", ông Mạnh nói.
Người chuyển giới đối mặt với nhiều rủi ro bệnh tật. Ảnh minh họa: AFP
Bác sĩ Mạnh nhận định mối liên quan giữa sử dụng hormone chuyển giới sai cách và sự gia tăng tỷ lệ ung thư trong cộng đồng người chuyển giới là vấn đề ít được quan tâm ở Việt Nam. Trong khi đó, các nước phát triển đã có nhiều nghiên cứu về tình trạng này.
Thông tin từ cơ sở dữ liệu Giám sát, Dịch tễ học (SEER) của Viện Ung thư Quốc gia Mỹ cho thấy trường hợp phát hiện ung thư đầu tiên của người chuyển giới được ghi nhận từ năm 1973. Đến nay, nhiều công trình chỉ ra tỷ lệ mắc ung thư của nhóm này cao gấp 3-4 lần so với người bình thường.
Nghiên cứu tại Hà Lan đăng trên tạp chí BMJ năm 2019 cũng cho thấy bằng chứng phụ nữ chuyển giới có nguy cơ mắc ung thư vú cao. Họ cần tuân theo các hướng dẫn tầm soát ung thư vú.
Với người chuyển giới nữ, bất kỳ loại hormone nữ hóa nào cũng có nguy cơ gây ung thư giống nhau. Hormone nữ tính dẫn đến sự phát triển của các mô vú, điều này làm tăng nguy cơ mắc bệnh. Một số dấu hiệu nhận biết bệnh, bao gồm khối u trong mô vú, cảm giác đau tức, sưng, dịch tiết núm vú, thay đổi đột ngột về kích thước hoặc hình dạng vú.
Thực tế, người chuyển giới phải sử dụng hormone thường xuyên trong suốt cuộc đời, không chỉ tác động đến các yếu tố phụ của giới tính như lông, râu, tóc, mô mỡ trên cơ thể, mà còn tiềm ẩn những rủi ro ảnh hưởng đến sức khỏe và tâm lý. Các rủi ro phổ biến gồm huyết khối tĩnh mạch, sỏi mật, tăng men gan, tăng cân, triglycerid máu cao, bệnh lý tim mạch, đặc biệt là ung thư.
Tuy nhiều, nhiều trường hợp mang tâm lý e ngại, sợ kỳ thị, chủ quan với các dấu hiệu ban đầu của bệnh, dẫn đến không khám hoặc khám muộn, làm chậm cơ hội điều trị.
Mặt khác, đa số người chuyển giới tự sử dụng hormone theo hướng dẫn trong hội nhóm hoặc trên các mạng xã hội, tự mua thuốc từ các nguồn không xác định, dẫn đến tình trạng rối loạn hormone, đặc biệt quá liều.
Bác sĩ khuyến cáo người chuyển giới không được tự ý điều chỉnh liều lượng thuốc. Việc này cần được tính toán kỹ lưỡng từ phía bác sĩ có chuyên môn sâu, được cá thể hóa với từng bệnh nhân, từng giai đoạn trước và sau phẫu thuật.
Bệnh nhân cần có ý thức tầm soát sức khỏe định kỳ, đặc biệt tầm soát ung thư 1-2 lần/năm. Tránh xa các yếu tố nguy cơ khác như thuốc lá, rượu bia, ô nhiễm để được kéo dài tuổi thọ.
Thúy Quỳnh
