"Những hành động này góp phần làm cho thuốc kháng sinh dần mất hiệu lực", PGS.TS Nguyễn Thị Xuyên, nguyên Thứ trưởng Y tế, Chủ tịch Tổng hội Y học Việt Nam, cảnh báo tại hội thảo về kháng kháng sinh (AMR) ngày 18/11.
Theo ước tính của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), từ năm 2020 đến 2023, Việt Nam có gần 300.000 ca tử vong do kháng kháng sinh. Tình trạng này xảy ra khi vi khuẩn, virus, nấm và ký sinh trùng biến đổi, không còn phản ứng với các loại thuốc vốn được tạo ra để tiêu diệt chúng. Hậu quả là người bệnh ốm nặng hơn, thời gian điều trị kéo dài, chi phí tốn kém và nguy cơ tử vong tăng cao.
Nhân viên y tế tại nhà thuốc bệnh viện ở TP HCM. Ảnh: Quỳnh Trần
Tiến sĩ Angela Pratt, Trưởng đại diện WHO tại Việt Nam, cho biết nhiều loại kháng sinh từng cứu sống hàng triệu người nay đã mất dần khả năng chữa bệnh. Kháng thuốc không chỉ là mối đe dọa lớn đối với sức khỏe mà còn cả nền kinh tế. WHO dự báo đến năm 2050, kháng kháng sinh có thể gây ra 10 triệu ca tử vong mỗi năm trên toàn cầu, với chi phí lên tới 100 nghìn tỷ USD – mức tổn thất tương đương một cuộc khủng hoảng tài chính.
Thực tế tại Việt Nam, tình trạng lạm dụng thuốc diễn ra phổ biến. Phần lớn nhà thuốc bán kháng sinh không cần đơn, trong khi người bán lại thiếu chuyên môn tư vấn. Về phía người dân, nhiều người có thói quen tự mua thuốc, hoặc dùng đơn bác sĩ kê nhưng chỉ uống 2-3 ngày thấy đỡ là tự ngưng, không đủ liều. Một số khác thì liên tục đổi bác sĩ, đổi thuốc khi chưa thấy hiệu quả ngay tức thì. Tất cả đều là những cách sử dụng kháng sinh sai lầm, tạo điều kiện cho vi khuẩn trở nên "lì đòn" hơn.
Ông Charaf Eddine Kadri, Tổng Giám đốc Sandoz Việt Nam, nhận định kháng kháng sinh là một vấn đề nghiêm trọng với nền y tế Việt Nam cũng như toàn thế giới. Nếu tình trạng này tiếp diễn, những thành tựu của y học hiện đại sẽ bị đảo lộn, ảnh hưởng đến sự phát triển kinh tế - xã hội của quốc gia.
Để giải quyết vấn nạn này, các chuyên gia nhấn mạnh nỗ lực cần đến từ nhiều phía, trong đó quan trọng nhất là ý thức của mỗi người dân. Người dân được khuyến cáo chỉ mua và dùng kháng sinh khi có đơn của bác sĩ, tuân thủ đúng liều lượng, đúng thời gian, tuyệt đối không tự ý ngưng thuốc giữa chừng. Không dùng lại thuốc thừa từ lần điều trị trước hoặc sử dụng đơn thuốc của người khác.
Bên cạnh việc dùng thuốc hợp lý, các biện pháp phòng ngừa lây nhiễm cũng đóng vai trò then chốt. Mỗi người cần chủ động nâng cao sức khỏe bằng cách tập thể dục, ăn uống đủ chất, ngủ đủ giấc, đồng thời thực hành các thói quen vệ sinh như rửa tay thường xuyên, che miệng khi ho, và tiêm chủng đầy đủ.
Thúy Quỳnh
