Giữa những cung đường núi ngoằn ngoèo nơi biên giới Quế Phong (Nghệ An), hình ảnh chàng trai người dân tộc Thái - Lộc Văn Hai đều đặn đi từng bản, gõ từng nhà để tìm và hỗ trợ người mắc lao đã trở nên quen thuộc với bà con nơi đây. Trong hơn bốn năm tham gia công việc hỗ trợ cộng đồng, anh đã tiếp xúc với hàng trăm trường hợp nghi mắc lao, đưa họ đến cơ sở y tế xét nghiệm, hướng dẫn làm thẻ Bảo hiểm Y tế (BHYT) và đồng hành suốt hành trình điều trị.
Ở nơi mà nhiều người còn thiếu thông tin về khám chữa bệnh, khoảng cách xa xôi và nỗi sợ chi phí là rào cản lớn, sự kiên trì của những người như anh Hai đã giúp thu hẹp khoảng cách giữa chính sách y tế và cuộc sống thường ngày của người dân, góp phần bảo vệ sức khỏe cộng đồng nơi biên giới.
Khoảng trống còn tồn tại
Ở Quế Phong hay các xã lân cận như Mường Nọc, Thông Thụ của tỉnh Nghệ An, cụm từ "bảo hiểm y tế" có lẽ không còn quá xa lạ. Nhưng giữa việc "biết" và việc "có được" rồi "sử dụng đúng cách" lại là câu chuyện nhiều lớp, gắn với đời sống hàng ngày của người dân nơi đây.
Theo quy định, người dân tộc thiểu số ở xã không còn thuộc vùng khó khăn và hộ cận nghèo được hỗ trợ 30% mức đóng BHYT. Dù vậy, với nhiều gia đình, phần đóng còn lại của thẻ BHYT vẫn vượt quá khả năng chi trả. Nhiều hộ làm nương rẫy, thu nhập theo mùa vụ, đông con cái, BHYT bị đặt sau những ưu tiên khác như ăn uống, chi phí học hành hoặc đi lại.
Nhưng khó khăn kinh tế chỉ là một phần. Ở nhiều bản người Thái, người Mông, khi có triệu chứng ban đầu, bà con thường lựa chọn những cách tự chữa trị tại nhà, uống thuốc mua ngoài theo lời mách. Chỉ đến khi bệnh nặng, việc đi khám mới được xem xét và lúc ấy, sức khỏe bị ảnh hưởng và chi phí y tế trở thành gánh nặng lớn hơn nhiều.
"Có người ho cả tháng nhưng bảo: chắc do uống nước lạnh" anh Hai chia sẻ. "Đa số họ không nghĩ ngay đến lao và càng không biết mình phải dùng BHYT như thế nào nếu đi khám. Nhiều người đến viện mới biết là cần BHYT, nhưng đến lúc đó thì không kịp mất rồi".
Anh Lộc Văn Hai trong một buổi truyền thông, vận động gia đình tham gia BHYT.
Thủ tục giấy tờ cũng khiến không ít người ngại tiếp cận. "Có người mất giấy tờ cả chục năm rồi, nhưng sợ làm lại. Họ nghĩ mất giấy tờ là bị phạt, nên thôi luôn việc làm BHYT", anh Hai kể. Việc chỉnh sửa sai thông tin hoặc xin cấp lại cũng là thử thách đối với những người ít tiếp xúc với thủ tục hành chính.
Khoảng cách địa lý càng khiến mọi việc trở nên khó khăn hơn không chỉ với người dân mà với chính người hỗ trợ cộng đồng như anh Hai. Có bản cách trung tâm huyện hơn 70 km, đường đèo dốc quanh co, người dân không có phương tiện hoặc không đủ sức để tự đi. "Nếu mình không đến đón tận nơi, họ gần như không thể đến cơ sở y tế", anh Hai nói. "Những hôm trời mưa, đường trơn, mình đi chậm từng đoạn. Nhưng không đi thì người bệnh lại lỡ hẹn tái khám".
Một trong những câu chuyện khiến anh Hai nhớ mãi là trường hợp của anh Vi Văn An ở xã Thông Thụ. Được chẩn đoán mắc lao phổi vào tháng 2/2024, anh An buộc phải tự chi trả chi phí điều trị vì thẻ BHYT đã hết hạn. Chi phí điều trị vượt khả năng chi trả khiến anh chỉ điều trị được hai tháng rồi bỏ phác đồ khi triệu chứng thuyên giảm.
Khi tiếp cận thông tin này, anh Hai đã đi hàng chục cây số vào tận nhà giải thích, vận động và động viên gia đình. Anh hỗ trợ bệnh nhân làm lại thẻ BHYT, sau đó đưa anh An đến cơ sở y tế để quay lại phác đồ điều trị vào tháng 8/2024. Suốt thời gian đầu, anh Hai theo sát từng liều thuốc, từng lần tái khám để đảm bảo bệnh nhân không gián đoạn thêm nữa.
Anh Lộc Văn Hai đưa bệnh nhân An đến cơ sở y tế để tái khám.
Tại khu vực anh Hai sinh sống, một tấm thẻ BHYT tưởng đơn giản mà lại xa tầm với đối với nhiều người. Và mỗi ngày, anh Hai lại bước tiếp hành trình của mình để tháo gỡ từng vướng mắc nhỏ, bắc từng nhịp cầu để kết nối người dân với dịch vụ y tế, giúp họ không bỏ lỡ cơ hội điều trị kịp thời.
Những nỗ lực bền bỉ trong lấp đầy khoảng trống, hỗ trợ cộng đồng
Với anh Lộc Văn Hai, mỗi cuộc gặp, mỗi lời giải thích dành cho bà con đều có thể quyết định việc một người có đi khám hay không, có tuân thủ điều trị hay bỏ dở giữa chừng. Chính vì vậy, anh luôn cố gắng tiếp cận từng trường hợp với sự kiên nhẫn và chân thành. "Điều quan trọng nhất là giúp họ thấy mình không đơn độc", anh nói. "Có người chỉ cần được lắng nghe, được giải thích tỉ mỉ thôi là họ sẽ đồng ý đi khám."
Anh Lộc Văn Hai trong một buổi ghé thăm nhà bệnh nhân lao để thăm hỏi sức khỏe và nhắc nhở uống thuốc.
Những buổi vào tận nhà để vận động khách hàng hay di chuyển một quãng đường xa để đưa bệnh nhân đi khám tại cơ sở y tế, những lần kiên trì giải thích những thắc mắc của người dân về công dụng và cách sử dụng thẻ BHYT để khám chữa bệnh,… tất cả đã trở thành một phần công việc của anh. Với bệnh nhân đang điều trị, anh Hai theo dõi sát sao, nhắc nhở uống thuốc, hỗ trợ di chuyển khi tái khám và kết nối với các nguồn lực hỗ trợ nếu gia đình gặp khó khăn. Cũng chính nhờ sự theo sát ấy, nhiều trường hợp từng bỏ trị đã quay lại phác đồ và hoàn thành điều trị.
Là một thành viên của Mạng lưới Cộng đồng chấm dứt bệnh lao (CSET) do Trung tâm Hỗ trợ Sáng kiến Phát triển cộng đồng (SCDI) khởi xướng, anh Hai cùng các thành viên CSET khác thực hiện nhiều hoạt động trải rộng từ truyền thông tại cộng đồng, phát hiện, chuyển gửi người nghi lao đến cơ sở y tế và hỗ trợ người bệnh tuân thủ điều trị. Tại Nghệ An, trong năm 2024 - 2025, mạng lưới CSET đã hỗ trợ 235 bệnh nhân lao, trong đó 157 người đã hoàn thành điều trị, 74 người tiếp tục được theo dõi và hỗ trợ.
Hình ảnh: Hoạt động truyền thông về lao và BHYT tại cộng đồng.
BHYT không chỉ là một chính sách tài chính y tế mà là tấm vé giúp người bệnh tiếp cận chăm sóc chất lượng, kịp thời, và giảm gánh nặng chi phí. Với bệnh lao, điều này đặc biệt quan trọng để ngăn chặn lây lan và bảo vệ sức khỏe cộng đồng.
Từ hành trình của anh Lộc Văn Hai, có thể thấy rõ rằng khi cộng đồng được tin tưởng và trở thành cầu nối, chính sách y tế mới thực sự "chạm" được tới những người cần hỗ trợ nhất và đạt được sự hiệu quả bền vững. Đó cũng là nền tảng để Việt Nam tiến tới mục tiêu chăm sóc sức khỏe cho mọi người, đảm bảo không ai bị bỏ lại phía sau trên hành trình chấm dứt bệnh lao như một gánh nặng của y tế công cộng.
Những trường hợp này vẫn được sử dụng thẻ bảo hiểm y tế giấy từ nay đến hết năm 2025GĐXH - Theo quy định của BHXH Việt Nam, từ nay người dân sẽ sử dụng thẻ BHYT trên VssID, VneID để khám chữa bệnh. Tuy nhiên một số đối tượng vẫn được sử dụng thẻ bảo hiểm y tế giấy. Đó là những đối tượng nào?
Nhóm đối tượng nào vừa được nhận trợ cấp 500.000 đồng/tháng, được Nhà nước đóng bảo hiểm y tế trong năm 2025?GĐXH - Nhóm đối tượng đặc thù sẽ được hưởng trợ cấp hưu trí xã hội 500.000 đồng/tháng, đồng thời được Nhà nước đóng bảo hiểm y tế nếu đáp ứng đầy đủ các điều kiện theo luật định. Dưới đây là thông tin cụ thể.
