Cả hai trường hợp đều được phát hiện kịp thời, được cấp cứu đúng phác đồ xử trí phản vệ của Bộ Y tế.
Xử trí kịp thời, cấp cứu đúng phác đồ của Bộ Y tế
Trong tháng 5 và 6/2019, hệ thống giám sát sự cố bất lợi sau tiêm chủng của TP HCM ghi nhận 2 trường hợp tai biến nặng sau tiêm chủng tại quận Tân Phú và quận Thủ Đức.
Trường hợp thứ nhất là bé gái L.M.P.T (3 tháng tuổi), được tiêm vaccine ComBE Five và uống vaccine OPV lần 1 lúc 8h30 ngày 17/5, tại trạm y tế phường Bình Chiểu, quận Thủ Đức.
Sau tiêm, bé gái được theo dõi tại trạm y tế 30 phút, không phát hiện bất thường, mẹ đưa bé ra về và được nhân viên trạm y tế hướng dẫn theo dõi, chăm sóc bé tại nhà trong 48 giờ tiếp theo.
Trẻ cần được theo dõi sát sao sau khi tiêm để xử trí kịp thời khi bị sốc phản vệ. Ảnh minh họa
Đến 10h50 sáng cùng ngày (khoảng 2 giờ 20 phút sau tiêm), mẹ phát hiện bé khóc thét, diễn biến tím tái, lịm người nên đã nhanh chóng đưa bé đến ngay trạm y tế. Tại đây, bé được bác sĩ của trạm nhanh chóng khám và xử trí tiêm thuốc hồi sức cấp cứu Adrenaline theo phác đồ xử trí phản vệ của Bộ Y tế; đồng thời trạm y tế báo ngay cho Bệnh viện quận Thủ Đức điều xe cấp cứu đưa bé về tiếp tục theo dõi điều trị tại bệnh viện. Bé dược xuất viện sau 2 ngày điều trị, sức khỏe ổn định.
Trường hợp thứ 2 là bé trai H.T.T (2 tháng tuổi), tiêm vaccine ComBE Five và uống vaccine OPV lần 1 tại trạm y tế phường Sơn Kỳ, quận Tân Phú lúc 8h30 ngày 26/6.
Sau tiêm, bé được theo dõi tại trạm y tế 30 phút, không phát hiện bất thường, mẹ đưa bé ra về nhà theo dõi. Khoảng 3 giờ sau tiêm, Đến 11h40 phút sáng cùng ngày (khoảng 3 giờ sau tiêm), mẹ phát hiện bé khóc nấc, khó thở, da xanh tái sau chuyển tím tái, lịm người nên nhanh chóng đưa bé quay trở lại trạm y tế.
Tại trạm y tế, bé được cấp cứu theo phác đồ của Bộ Y tế, đồng thời trạm liên hệ Bệnh viện quận Tân Phú chuyển bé về bệnh viện tiếp tục điều tri. Bé T. được xuất viện sau 2 ngày điều trị.
Hội đồng tư vấn chuyên môn đánh giá nguyên nhân tai biến nặng sau tiêm chủng của Sở Y tế kết luận đây là 2 trường hợp phản ứng phản vệ độ III xảy ra sau tiêm chủng vaccine ComBE Five. Cả hai trường hợp phản ứng đều được phát hiện kịp thời và được trạm y tế phường xã cấp cứu đúng phác đồ xử trí phản vệ của Bộ Y tế.
Sự kết hợp của theo dõi, bình tĩnh và kiến thức chuyên môn
Theo đánh giá của Hội đồng tư vấn chuyên môn của Sở Y tế, chính nhờ vào sự hướng dẫn theo dõi chăm sóc sau tiêm chủng của nhân viên y tế đã giúp cho bà mẹ biết cách theo dõi và xử trí khi phát hiện những dấu hiệu bất thường ở trẻ.
Sự kết hợp giữa theo dõi của người mẹ và sự bình tĩnh, kiến thức chuyên môn vững của nhân viên y tế giúp xử trí thành công sốc phản vệ sau tiêm ở trẻ. Ảnh minh họa
Bên cạnh đó, Hội đồng tư vấn chuyên môn cũng ghi nhận sự bình tĩnh và kiến thức chuyên môn vững của các bác sĩ, điều dưỡng tại trạm y tế, cũng như sự phối hợp chặt chẽ giữa trung tâm y tế và bệnh viện quận huyện là yếu tố quyết định trong việc xử trí thành công 2 trường hợp phản ứng phản vệ độ III sau tiêm chủng này.
Theo báo cáo của Trung tâm y tế dự phòng TP HCM, từ tháng 2./2019 đến nay, Thành phố đã tiêm ComBE Five là trên 40.000 mũi (16.891 mũi 1, 13.830 mũi 2 và 9.396 mũi 3. Ngoài 2 trường hợp phản ứng nặng, còn lại 1.976 trường hợp bị phản ứng nhẹ thông thường sau tiêm, chiếm tỷ lệ 4.9%, tương đương tỷ lệ thử nghiệm lâm sàng.
Cách nhận biết các mức độ phản vệ ở trẻ
Theo phân loại của Bộ Y tế, phản vệ được phân thành 4 mức độ, tuy nhiên lưu ý mức độ phản vệ có thể nặng lên rất nhanh và không theo tuần tự.
1. Nhẹ (độ I): Chỉ có các triệu chứng da, tổ chức dưới da và niêm mạc như mày đay, ngứa, phù mạch.
2. Nặng (độ II): Có từ 2 biểu hiện ở nhiều cơ quan:
- Mày đay, phù mạch xuất hiện nhanh.
- Khó thở nhanh nông, tức ngực, khàn tiếng, chảy nước mũi.
- Đau bụng, nôn, ỉa chảy.
- Huyết áp chưa tụt hoặc tăng, nhịp tim nhanh hoặc loạn nhịp.
3. Nguy kịch (độ III): Biểu hiện ở nhiều cơ quan với mức độ nặng hơn như sau:
- Đường thở: tiếng rít thanh quản, phù thanh quản.
- Thở: thở nhanh, khò khè, tím tái, rối loạn nhịp thở.
- Rối loạn ý thức: vật vã, hôn mê, co giật, rối loạn cơ tròn.
- Tuần hoàn: sốc, mạch nhanh nhỏ, tụt huyết áp.
4. Ngừng tuần hoàn (độ IV): Biểu hiện ngừng hô hấp, ngừng tuần hoàn.
10 bệnh truyền nhiễm bắt buộc phải tiêm chủng từ năm 2018
Minh Trang
