Báo cáo được Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và Quỹ Nhi đồng Liên hợp quốc (UNICEF) đưa ra trong cuộc họp ở Geneva, Thụy Sĩ ngày 15/3. Năm 2024, khu vực châu Âu ghi nhận 127.350 ca sởi, gấp đôi năm 2023 và cao nhất kể từ năm 1997. Trẻ em dưới 5 tuổi chiếm hơn 40% số ca mắc tại 53 quốc gia. Hơn một nửa số ca cần nhập viện và 38 người tử vong, tính đến 6/3/2025.
Số ca sởi tại khu vực này nhìn chung giảm từ 216.000 ca năm 1997 xuống còn 4.440 ca năm 2016. Tuy nhiên, lượng người mắc tăng trở lại vào năm 2018 và 2019, với lần lượt 89.000 và 106.000 ca. Sau khi Covid-19 làm gián đoạn các chương trình tiêm chủng, số ca mắc tăng đáng kể trong năm 2023 và 2024. Tỷ lệ tiêm phòng ở nhiều quốc gia vẫn chưa trở lại mức trước đại dịch, làm tăng nguy cơ bùng phát.
"Sởi đã quay trở lại và đây là lời cảnh tỉnh. Không tiêm chủng, an ninh y tế bị ảnh hưởng. Mọi quốc gia phải tăng cường nỗ lực tiếp cận các cộng đồng chưa được tiêm chủng đầy đủ. Virus sởi không bao giờ nghỉ ngơi, và chúng ta cũng vậy", tiến sĩ Hans P. Kluge, Giám đốc WHO Khu vực châu Âu, cảnh báo.
Khu vực châu Âu chiếm một phần ba tổng số ca sởi toàn cầu năm 2024. Chỉ riêng trong năm 2023, 500.000 trẻ em trên toàn khu vực đã bỏ lỡ mũi vaccine sởi thứ nhất (MCV1) trong chương trình tiêm chủng định kỳ.
Bà Regina De Dominicis, Giám đốc UNICEF Khu vực châu Âu và Trung Á, cho biết số ca mắc sởi ở hai khu vực này đã tăng vọt trong hai năm qua - cho thấy những lỗ hổng trong độ bao phủ tiêm chủng.
"Để bảo vệ trẻ em khỏi căn bệnh chết người và gây suy nhược này, chúng ta cần chính phủ hành động khẩn cấp, đầu tư bền vững cho nhân viên y tế", bà nói.
Một bé trai đang được tiêm vaccine. Ảnh: Unicef
Sởi là một trong những virus có tỷ lệ lây nhiễm cao nhất ở người. Bên cạnh nguy cơ nhập viện và tử vong do viêm phổi, viêm não, tiêu chảy và mất nước, sởi có thể gây ra các biến chứng sức khỏe lâu dài, suy nhược như mù lòa. Virus cũng làm hỏng hệ thống miễn dịch, "xóa" trí nhớ miễn dịch, khiến người sống sót sau bệnh sởi dễ mắc các bệnh khác. Tiêm chủng là tuyến phòng thủ tốt nhất chống lại virus, WHO nêu rõ.
UNICEF và WHO đang hợp tác với các chính phủ cùng đối tác là Liên minh châu Âu và Liên minh Tiêm chủng GAVI để ngăn chặn, ứng phó với đợt bùng phát bệnh sởi. Họ yêu cầu các nước đào tạo nhân viên y tế, tăng cường chương trình tiêm chủng, hệ thống giám sát dịch bệnh và khởi động các chiến dịch tiêm phòng sởi bổ sung.
Cơ quan y tế Liên Hợp Quốc cũng kêu gọi các nước còn bệnh sởi khẩn trương tăng cường tìm kiếm ca bệnh, truy vết tiếp xúc và tiến hành các chiến dịch tiêm chủng khẩn cấp. Các quốc gia cần phân tích nguyên nhân gốc rễ của đợt bùng phát, giải quyết các điểm yếu trong hệ thống y tế và sử dụng chiến lược dữ liệu dịch tễ học để bao phủ vaccine.
Các quốc gia không có dịch sởi nên chuẩn bị sẵn sàng, xác định và giải quyết các khoảng trống về khả năng miễn dịch, xây dựng và duy trì niềm tin của công chúng vào vaccine và củng cố hệ thống y tế.
Ba tháng đầu năm nay, Việt Nam ghi nhận khoảng 40.000 ca nghi mắc sởi, trong đó 5 người tử vong, tương đương tổng số ca mắc của cả năm trước. Các chuyên gia y tế đánh giá ba nguyên nhân khiến dịch gia tăng trong năm nay, bao gồm bệnh sởi vào chu kỳ dịch 5 năm một lần, tiêm vaccine chậm hơn tốc độ lây lan và tình trạng "anti vaccine". Trong đó, tốc độ tiêm chủng thấp là nguyên nhân chính. Hiện Bộ Y tế đẩy mạnh tiêm vaccine ngừa trên toàn quốc để ngăn dịch bùng phát.
Thục Linh
