Mạch môn (danh pháp khoa học: Ophiopogon japonicus) còn được gọi là mạch môn đông, tóc tiên, lan tiên, thuộc họ Thiên môn đông. Đây là loại cây thân thảo, sống lâu năm, mọc hoang và được trồng nhiều nơi ở Việt Nam. Bộ phận được sử dụng làm thuốc chủ yếu là củ. Củ mạch môn có hình thoi dài, màu trắng ngà, vị ngọt hơi đắng, tính hàn.
Hỗ trợ điều trị các bệnh về hô hấp
Mạch môn có tác dụng làm dịu niêm mạc họng, giảm kích ứng gây ho, đồng thời giúp long đờm, tạo điều kiện thuận lợi để tống xuất đờm ra ngoài, giảm nghẹt thở. Nhờ đó, mạch môn hỗ trợ điều trị hiệu quả các bệnh lý như viêm họng, viêm phế quản cấp và mãn tính, ho khan, ho có đờm,...
Các hoạt chất trong mạch môn có khả năng ức chế sự phát triển của vi khuẩn, virus gây bệnh đường hô hấp, giảm viêm nhiễm, phù nề niêm mạc đường thở. Đối với bệnh nhân hen suyễn, mạch môn giúp làm giãn cơ trơn phế quản, giảm co thắt, khó thở, cải thiện chức năng hô hấp. Ngoài ra, mạch môn còn giúp tăng cường sức đề kháng, giảm nguy cơ mắc các bệnh nhiễm trùng đường hô hấp.
Cây mạch môn được trồng để thu củ làm thuốc. Ảnh: Getty Images
Cải thiện sức khỏe tim mạch
Các saponin trong mạch môn có tác dụng điều hòa hoạt động của tim, giúp nhịp tim ổn định, ngăn ngừa các rối loạn nhịp tim như tim đập nhanh, hồi hộp, đánh trống ngực. Nhờ đó, mạch môn giúp giảm nguy cơ đột quỵ và các biến chứng tim mạch nguy hiểm khác.
Loại củ là thuốc bổ của mùa thu: Vừa giàu collagen dưỡng da săn chắc vừa dưỡng dạ dày, tốt nội tạng
Mạch môn có khả năng giãn nở mạch máu, giảm sức cản ngoại vi, từ đó giúp hạ huyết áp một cách tự nhiên và an toàn. Đối với những người bị huyết áp cao, sử dụng mạch môn thường xuyên có thể giúp kiểm soát huyết áp, giảm thiểu nguy cơ mắc các bệnh tim mạch. Mạch môn giúp tăng cường lưu thông máu, giảm nguy cơ hình thành cục máu đông, hỗ trợ điều trị các bệnh liên quan đến tuần hoàn máu kém.
Mạch môn kiểm soát đường huyết
Các polysaccharide trong mạch môn có tác dụng kích thích tế bào beta của tuyến tụy sản xuất insulin - một loại hormone quan trọng đóng vai trò điều hòa lượng đường trong máu. Bằng cách tăng cường sản xuất insulin, mạch môn giúp cơ thể sử dụng đường hiệu quả hơn, ngăn ngừa tình trạng tăng đường huyết.
Ngoài việc kích thích sản xuất insulin, mạch môn còn giúp tăng cường khả năng hấp thu glucose vào tế bào. Điều này có nghĩa là lượng đường trong máu sẽ được đưa vào tế bào để sử dụng làm năng lượng, thay vì tích tụ lại trong máu gây ra các biến chứng nguy hiểm.
Mạch môn giúp kiểm soát đường huyết. Ảnh: Pnjtree
Bồi bổ sức khỏe, tăng cường miễn dịch
Các hoạt chất trong mạch môn giúp tăng cường hệ miễn dịch, nâng cao sức đề kháng của cơ thể, phòng chống bệnh tật. Mạch môn chứa nhiều chất chống oxy hóa, giúp bảo vệ tế bào khỏi tác hại của các gốc tự do, ngăn ngừa lão hóa, ung thư.
Mạch môn là một nguồn cung cấp dồi dào các chất chống oxy hóa, bao gồm flavonoid, polysaccharide, vitamin C,... Các chất chống oxy hóa này có khả năng trung hòa các gốc tự do - nguyên nhân gây tổn thương tế bào, dẫn đến lão hóa và các bệnh lý mãn tính như ung thư, tim mạch, Alzheimer.
Giảm căng thẳng, lo âu, cải thiện giấc ngủ
Mạch môn có tác dụng an thần, giúp thư giãn tinh thần, giảm căng thẳng, mệt mỏi, lo âu, từ đó cải thiện chất lượng giấc ngủ. Người thường xuyên bị stress công việc, áp lực cuộc sống có thể sử dụng mạch môn để thư giãn tinh thần, giảm căng thẳng, cải thiện giấc ngủ. Người cao tuổi thường gặp các vấn đề về giấc ngủ như khó ngủ, ngủ không sâu giấc có thể sử dụng mạch môn để cải thiện chất lượng giấc ngủ
Cách sử dụng mạch môn
Mạch môn có thể được sử dụng dưới nhiều dạng khác nhau:
Sắc uống: Đây là cách sử dụng phổ biến nhất. Củ mạch môn được rửa sạch, thái lát, phơi khô rồi sắc với nước uống hàng ngày.
Ngâm rượu : Củ mạch môn ngâm với rượu trắng trong khoảng 1 tháng là có thể sử dụng.
Chế biến thành món ăn: Mạch môn có thể được dùng để nấu chè, hầm canh, làm nguyên liệu cho các món ăn khác.
Dạng viên nang, siro : Hiện nay trên thị trường có nhiều sản phẩm mạch môn được bào chế dưới dạng viên nang, siro tiện dụng.
Theo Health Benefits Tims
