Thiếu gia vị, những món ăn sẽ trở nên nhạt nhẽo, không hoàn hảo, thậm chí không thể nấu ra đúng món. Một số loại gia vị còn cần thiết cho sức khỏe tổng thể. Tuy nhiên, dùng cũng phải dùng đủ và đúng cách. Có 3 loại gia vị cực kỳ phổ biến nhưng rất nhiều người trong chúng ta đang ăn nhiều quá mức, dẫn tới tự “bòn rút” sức khỏe mà không hề hay biết:
1. Muối: Ăn thừa gây hại thận, phá xương
Nhiều thống kê chỉ ra rằng người Việt Nam có thói quen ăn mặn, khiến lượng muối tiêu thụ hàng ngày thường vượt xa khuyến nghị của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO). Trung bình, chúng ta tiêu thụ khoảng 9,3g muối mỗi ngày, trong khi WHO khuyến nghị không quá 5g. Lượng muối dư thừa này gây ra nhiều hệ lụy nghiêm trọng cho sức khỏe. Đặc biệt là với thận và xương, tim mạch, dạ dày:
- Tổn thương thận: Thận là "bộ lọc muối" của cơ thể. Khi lượng muối nạp vào quá cao trong thời gian dài, thận phải làm việc quá sức, dẫn đến quá tải, suy giảm chức năng và thậm chí là bệnh thận mãn tính.
Ảnh minh họa
- Phá hủy xương: Natri và canxi có mối liên hệ mật thiết trong quá trình bài tiết. Ăn quá nhiều muối lâu dài sẽ đẩy nhanh quá trình mất canxi, làm xương trở nên "giòn" hơn, tăng nguy cơ loãng xương.
- Tổn thương mạch máu: Lượng natri quá mức là nguyên nhân hàng đầu gây ra huyết áp cao, yếu tố nguy cơ chính dẫn đến đột quỵ và các bệnh tim mạch.
- Tổn thương dạ dày: Muối cao có thể phá hủy lớp niêm mạc bảo vệ dạ dày, gây viêm loét và tăng nguy cơ ung thư dạ dày.
Ngoài kiểm soát trực tiếp lượng muối ăn, hãy nhớ muối còn có trong nhiều gia vị hoặc thực phẩm khác như: nước mắm, nước tương, nước cốt gà, mì chính…
2. Đường: Ăn thừa sẽ “phá gan” và gây các bệnh ung thư
WHO khuyến nghị nên hạn chế lượng đường tự do dưới 10% tổng năng lượng khẩu phần ăn, và tốt nhất là dưới 5%, tương đương khoảng 25g mỗi ngày (khoảng 6 thìa cà phê). Ngoài ra, nhiều thực phẩm được dán nhãn "ít đường" hoặc "không đường" vẫn có thể chứa "đường ẩn".
Bác sĩ "thích ăn cơm" giảm được 12kg, đỡ cả bệnh gút: 4 cách ăn để không bị béo trở lại được tiết lộ
Khi ăn thừa đường, ngoài béo phì và tiểu đường còn hại gan và tăng nguy cơ mắc ung thư theo các cách sau:
- Hại gan: Lượng đường dư thừa khi đi vào gan sẽ được chuyển hóa thành mỡ và tích tụ lại, gây ra tình trạng gan nhiễm mỡ. Nếu không điều trị kịp thời có thể dẫn tới viêm gan, xơ gan, ung thư gan.
- Tăng nguy cơ ung thư: Tiêu thụ đường quá nhiều trong thời gian dài còn gây "stress oxy hóa", làm tăng nguy cơ mắc nhiều loại ung thư. Một nghiên cứu năm 2019 cho thấy việc uống 100ml đồ uống có đường mỗi ngày làm tăng 18% nguy cơ ung thư nói chung và 23% nguy cơ ung thư vú nói riêng. Đường cũng làm suy giảm miễn dịch, béo phì - là các yếu tố nguy cơ cao hình thành ung thư.
- Các rối loạn chuyển hóa khác: Đường là "kẻ thù của insulin". Ăn quá nhiều đường sẽ dẫn đến tình trạng kháng insulin, gây ra hội chứng chuyển hóa với các biểu hiện như huyết áp cao, mỡ máu cao và tiểu đường.
3. Dầu ăn: Ăn thừa sẽ mắc “tam cao” và gan nhiễm mỡ
Dầu ăn là một phần không thể thiếu trong nấu nướng. Mức khuyến nghị của WHO là 25-30g (khoảng 3 thìa canh mỗi ngày cho người trưởng thành. Nhưng thực tế, rất nhiều người đang tiêu thụ vượt xa mức này. Đặc biệt là thói quen dùng dầu chiên đi chiên lại, nấu dầu ở nhiệt độ cao càng sản sinh ra nhiều chất độc hại. Từ đó sinh ra nhiều bệnh tật, nhất là “tam cao” (huyết áp cao, đường huyết cao, mỡ máu cao) và gan nhiễm mỡ:
- Mỡ máu cao: Ăn nhiều dầu mỡ làm tăng lượng chất béo hấp thụ, khiến lipid máu tăng đột biến và tích tụ trong máu. Điều này dẫn đến tình trạng mỡ máu cao, làm tăng nguy cơ các bệnh tim mạch.
Ảnh minh họa
- Huyết áp cao: Lượng chất béo dư thừa có thể gây xơ vữa động mạch, làm thành mạch máu cứng và hẹp lại. Khi đó, tim phải bơm máu mạnh hơn, dẫn đến tăng huyết áp.
- Đường huyết cao: Ăn nhiều dầu ăn dễ gây tăng cân và béo phì, dẫn đến kháng insulin. Kháng insulin khiến cơ thể không sử dụng đường hiệu quả, làm đường huyết tăng cao và gây bệnh tiểu đường tuýp 2.
- Tắc nghẽn mạch máu: Lượng chất béo hấp thụ quá mức sẽ làm lipid máu tăng đột biến. Các lipid này lắng đọng trên thành mạch máu, gây xơ vữa động mạch và tắc nghẽn, từ đó làm tăng mạnh nguy cơ đột quỵ và bệnh tim mạch vành.
- Gây gan nhiễm mỡ: Ăn thừa dầu ăn không chỉ làm toàn thân tích mỡ mà còn tổn thương gan. Bởi 1g chất béo cung cấp 9 kilocalories, nhiều hơn protein/carb. Lượng calo từ dầu mỡ dư thừa sẽ chuyển hóa thành mỡ và tích tụ trong gan, gây ra tình trạng gan nhiễm mỡ.
Nguồn và ảnh: QQ, Family Doctor
